 |
| Saudi Press Agency |
Την περασμένη εβδομάδα, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν ανακοίνωσαν μια σημαντική συμφωνία, με τη μεσολάβηση της Κίνας στο Πεκίνο, για την επίσημη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων. Η συμφωνία είδε τους δύο θρησκευτικούς αντιπάλους στη Μέση Ανατολή να συμφωνούν να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να εξομαλύνουν τους δεσμούς.
Του Τιμούρ Φομένκο, πολιτικού αναλυτή - rt.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ήταν η πρώτη συμφωνία του είδους της που εποπτεύτηκε από την Κίνα, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό της ως ειρηνοποιό και δείχνοντας ότι η δέσμευσή της να έχει καλές σχέσεις με κάθε χώρα της περιοχής δε βασίζεται μόνο στη ρητορική αλλά στην πραγματική ουσία. Κάποιοι το έχουν περιγράψει ως σημάδι μιας «μεταβαλλόμενης παγκόσμιας τάξης».
Για να το θέσω ήπια, είναι άσχημα νέα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και προκαλεί ένα τεράστιο πλήγμα στη σχεδόν απεριόριστη γεωπολιτική επιρροή που η Ουάσιγκτον έχει από καιρό στην περιοχή μέσω των στρατηγικών της σχέσεων με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία. Επιπλέον, ουσιαστικά καταστρέφει μια εκστρατεία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την πίεση και την απομόνωση του Ιράν και εμποδίζει τις αμερικανικές προσπάθειες να διαμορφώσουν την περιφερειακή πολιτική προς όφελος του Ισραήλ μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως τα δυτικά μέσα ενημέρωσης αποκαλούν τη συμφωνία με μεσολάβηση της Κίνας ως «πρόκληση» για τη διεθνή τάξη, αλλά τι εντολή είναι αυτή; Η ικανότητα των ΗΠΑ να κυριαρχήσουν στη Μέση Ανατολή; Ίσως η διαμεσολάβηση της ειρήνης είναι καλό πράγμα.
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή
Από την παρακμή των ευρωπαϊκών αποικιακών αυτοκρατοριών, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μοναδικός στρατιωτικός ηγεμόνας στη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο συνεργασιών από το Ισραήλ έως τα κράτη του Κόλπου για να διατηρήσουν την κυριαρχία στην περιοχή και επιτρέποντας στις ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν τους ενεργειακούς πόρους τους. Προκειμένου να διατηρήσουν αυτή τη θέση, οι ΗΠΑ χρειάζονταν από καιρό αντιπάλους προκειμένου να διαιωνίσουν ένα συνεχές δίλημμα ασφαλείας και να αναγκάσουν να βασίζονται σε αυτές ως εγγυητή ασφάλειας, κάτι που είναι επίσης επωφελές για το στρατιωτικό βιομηχανικό συγκρότημα των ΗΠΑ. Αυτές οι πολιτικές έχουν συσσωρεύσει πολέμους, εξεγέρσεις και απόπειρες αλλαγής καθεστώτος για δεκαετίες.
Οι επικριτές της ατζέντας των ΗΠΑ περιλαμβάνουν επαναστατικά αραβικά καθεστώτα, όπως το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν και τη Συρία του Μπασάρ Άσαντ, τρομοκρατικές ομάδες όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS και φυσικά η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν μετά το 1979. Όταν οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν την αποτυχημένη προσπάθειά τους να ανατρέψουν τον Άσαντ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην κυβέρνηση Τραμπ αποφάσισαν να επικεντρωθούν στην Τεχεράνη, σκίζοντας τη συμμετοχή των ΗΠΑ στο Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) και επιβάλλοντας ένα καθεστώς ακρωτηριαστικών κυρώσεων. Σε αντίποινα, το Ιράν διεξήγαγε μια σειρά από συγκρούσεις με αντιπροσώπους εναντίον των εταίρων των ΗΠΑ στην περιοχή, κυρίως βοηθώντας τους Χούτι στην Υεμένη ενάντια στην κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία, η οποία έχει πραγματοποιήσει σαρωτικούς βομβαρδισμούς στις κατεχόμενες περιοχές.
Η πολιτική της Κίνας στη Μέση Ανατολή
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η πολιτική της Κίνας στη Μέση Ανατολή δεν είναι παρεμβατική και λαμβάνει ουδέτερη στάση στις περιφερειακές συγκρούσεις, λαμβάνοντας θέση σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι το Πεκίνο δεν έχει συμφέροντα στην περιοχή. Καθώς αναπτύσσεται και αναπτύσσεται στο εσωτερικό, η ανάγκη της για ασφαλή πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους έχει αυξηθεί, οδηγώντας την σε μια διπλωματική ώθηση για την οικοδόμηση καλών σχέσεων με κάθε χώρα στην περιοχή, και αυτό επιταχύνθηκε καθώς οι ΗΠΑ πίεσαν να απομονώσουν την Κίνα από την Δυτικά. Παρά την ενδοπεριφερειακή διαμάχη για την εξουσία, τα τελευταία δύο χρόνια, το Πεκίνο ανακοίνωσε στρατηγικές συνεργασίες τόσο με το Ιράν όσο και με τα κράτη του Κόλπου.
Πολυπολικότητα
Επειδή η Κίνα δεν είχε το ίδιο στρατιωτικό αποτύπωμα ή μερίδια στη Μέση Ανατολή με τις ΗΠΑ, πολλοί αναλυτές απέρριψαν την ικανότητα του Πεκίνου να ενεργεί σοβαρά ως διπλωματικός μεσολαβητής στην περιοχή. Πίστευαν πως οι προσπάθειές της να οικοδομήσει καλούς δεσμούς με όλους ήταν πολύ περιορισμένες. Ωστόσο, η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας-Ιράν δείχνει ότι αυτή η υπόθεση ήταν λανθασμένη. Πώς έγινε όμως;
Πρώτον, πρέπει να σημειωθεί πως τα κράτη του Κόλπου δεν είναι σύμμαχοι «αξίας» των ΗΠΑ με τον τρόπο που είναι οι ευρωπαϊκές χώρες και δεν είναι «ηθικά υποχρεωμένες» να ακολουθήσουν την αμερικανική υπόθεση. Μάλλον, είναι μοναρχίες με ιδιοτελή συμφέροντα με πολύ διαφορετικά ιδεολογικά και συστήματα αξιών (αυστηρό ουαχαμπίτικο Ισλάμ) και έχουν δει τις ΗΠΑ ως «προστάτη» για την εγγύηση των οικονομικών συμφερόντων και των συμφερόντων ασφάλειας (πετρέλαιο για όπλα). Αυτό δεν είναι «γάμος», απλώς επιχείρηση.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο κόσμος έχει αλλάξει με τρόπους που τώρα οδηγούν αυτά τα κράτη να αντιλαμβάνονται πως η απαράμιλλη κυριαρχία των ΗΠΑ, που είναι ο αδιαμφισβήτητος στόχος της εξωτερικής πολιτικής τους, δεν είναι πλέον προς το συμφέρον τους. Βρήκαν ένα νέο, μεγαλύτερο εταίρο στο Πεκίνο, ο οποίος όχι μόνο μπορεί να αγοράσει περισσότερο από το πετρέλαιο τους, αλλά επίσης δεν έχει δόγμα εξωτερικής πολιτικής που να βασίζεται στον ευαγγελισμό της ιδεολογίας του ή στη δημιουργία πολέμου σε όλη την περιοχή. Ως εκ τούτου, όταν οι ΗΠΑ παρέδωσαν τελεσίγραφο στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ότι θα μπλοκάρουν την εξαγωγή των F-35 εάν δεν εγκαταλείψουν τη Huawei από τα δίκτυά τους 5G, το Άμπου Ντάμπι είπε στην Ουάσιγκτον πού να πάει.
Ενώ αυτή η αλλαγή είχε ήδη ξεκινήσει μέχρι το 2022, τα γεγονότα πέρυσι την επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο καθώς τα κράτη του Κόλπου βρήκαν ξαφνικά τις ΗΠΑ να απαιτούν να πάρουν μέρος σε έναν πόλεμο –στην Ουκρανία– που δεν τα αφορούσε, και ακόμη χειρότερα, απαιτούσαν να συμβιβαστούν στα δικά τους οικονομικά συμφέροντα ώστε να ανταποκρίνονται στην ατζέντα των κυρώσεων. Οι ΗΠΑ έπεσαν σε διαμάχη με τον ΟΠΕΚ και η Σαουδική Αραβία απέρριψε δημοσίως τις απαιτήσεις τους για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου. Εν τω μεταξύ, τα γεγονότα εκείνης της χρονιάς ενθάρρυναν επίσης το Ιράν, το οποίο δεν επηρεαζόταν από την πίεση των ΗΠΑ, ενώ η επιστροφή του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην εξουσία στο Ισραήλ επιδείνωσε τις αραβο-ισραηλινές εντάσεις, βλάπτοντας τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συμφωνίες του Αβραάμ και εμποδίζοντας την προθυμία της Σαουδικής Αραβίας να ομαλοποιήσει με το Ισραήλ.
Αυτά τα γεγονότα δημιούργησαν τελικά τον πολιτικό χώρο για μια διπλωματική συμφιλίωση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, με την υποστήριξη της Κίνας. Είναι ένα τεράστιο πλήγμα για τα αμερικανικά συμφέροντα, καθώς είναι η πρώτη μεγάλη συμφωνία για τη Μέση Ανατολή που έγινε χωρίς την επιρροή της Ουάσιγκτον και στη συνέχεια μειώνει την πολιτική της να δημιουργήσει μια αέναη πολεμική μηχανή προκειμένου να νομιμοποιήσει το αποτύπωμά της στην περιοχή και την επιρροή της στα αραβικά κράτη. Δείχνει επίσης πως η εκστρατεία των ΗΠΑ να προσπαθήσουν να απομονώσουν και να συντρίψουν το Ιράν απέτυχε και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν πλέον τη δύναμη που είχαν κάποτε για να απομονώσουν χώρες. Εάν οι ΗΠΑ είναι σοφές, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτή την εξέλιξη για να επανεξετάσουν την προσέγγισή τους στη Μέση Ανατολή, αλλά εάν υπάρχουν άλλες πολιτικές, ο κύκλος της Ουάσιγκτον είναι πιθανό να συνεχίσει να πιστεύει ότι κάθε πρόβλημα είναι ένα καρφί και χρειάζονται περισσότερα σφυριά.