 |
| kremlin.ru |
Του Fyodor Lukyanov, αρχισυντάκτη του Russia in Global Affairs, προέδρου του Προεδρείου του Συμβουλίου για την Εξωτερική και Αμυντική Πολιτική και διευθυντή έρευνας της Διεθνούς Λέσχης Συζητήσεων Valdai - rt.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Τόσα πολλά έχουν ειπωθεί για την επίσκεψη του Xi Jinping στη Ρωσία την περασμένη εβδομάδα, που οι περιγραφές έχουν εξαντληθεί. Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι είτε λεπτομέρειες για συγκεκριμένες πτυχές είτε κάποιο είδος εις βάθος κοινωνικο-πολιτιστικής ανάλυσης. Αυτό αναμφίβολα θα γίνει από ειδικούς σε αυτούς τους τομείς, επομένως θα περιοριστούμε εδώ σε σύντομες απαντήσεις στις πιο συχνές ερωτήσεις.
Είναι σύμμαχοι η Ρωσία και η Κίνα;
Και οι δύο χώρες έχουν περιορισμένη εμπειρία συμμαχιών και δεν τείνουν πραγματικά προς αυτή τη μορφή σχέσεων. Μια τέτοια δήλωση συνεπάγεται δέσμευση και, το πιο σημαντικό, περιορισμό των συμφερόντων και των δυνατοτήτων κάποιου προς όφελος του άλλου κράτους. Εάν είναι αμοιβαίο, είναι καλό –και μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελές– αλλά η κυρίαρχη στάση τόσο στην κινεζική όσο και στη ρωσική πολιτική λογική είναι η ελευθερία δράσης και η μέγιστη κυριαρχία. Ως αποτέλεσμα, τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο αποφεύγουν να περιγράψουν τη σχέση τους ως συμμαχία, προτιμώντας πιο ρευστές φράσεις. Αυτό έχει ξαναγίνει. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, πως οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί ο Xi έρχονται ίσως όσο πιο κοντά στην ιδέα μιας συμμαχίας (όπως είναι δυνατόν στην κινεζική κουλτούρα) γίνεται χωρίς τη χρήση του όρου.
Είναι η σχέση ίση;
Το ζήτημα της ισότητας είναι σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετο – δεν είναι σαφές πώς να το μετρήσετε. Δεν υπάρχει επίσημη ιεραρχία στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας και κατ' αρχήν δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιο σύστημα. Είναι δύσκολο να συγκρίνουμε το βάρος. Η Κίνα είναι, φυσικά, πολύ πιο ισχυρή οικονομικά, και τώρα και από πολλές τεχνολογικές απόψεις. Ωστόσο, η Ρωσία είναι μια μεγάλη στρατιωτική και πολιτική δύναμη από μόνη της. Πράγματι, όσον αφορά την ετοιμότητα για δυσμενείς αλλαγές και κραδασμούς (ας το ονομάσουμε κρατική αντοχή), η Μόσχα προηγείται μάλλον, αλλά τα περιθώρια ελιγμών του Πεκίνου στην παγκόσμια πολιτική είναι πλέον πολύ μεγαλύτερα.
Το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί διαφορετικά: ποιος το χρειάζεται περισσότερο και ποιος θα έπρεπε επομένως να κάνει περισσότερα για να ενισχύσει τους δεσμούς; Εκ πρώτης όψεως, η Ρωσία φαίνεται να το χρειάζεται περισσότερο – ανεξάρτητα από το πόσο καλά το κάνετε, μια οξεία σύγκρουση με μια ομάδα από τα πιο επιτυχημένα και ισχυρά κράτη του κόσμου περιορίζει σημαντικά τις επιλογές σας. Επομένως, πρέπει να αποζημιωθούν από άλλους εταίρους που δεν είναι λιγότερο σημαντικοί και επομένως μπορούν να επιβάλλουν όρους. Η πιο ισχυρή από όλους είναι η Κίνα.
Αυτό είναι αλήθεια, αλλά υπάρχει και μια άλλη πλευρά σε αυτό. Το Πεκίνο συνειδητοποίησε επιτέλους ότι η εποχή της ειρηνικής και άνετης ανάπτυξης έχει τελειώσει. Είναι η Κίνα που οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν ως τον κύριο αντίπαλό τους για τις επόμενες δεκαετίες, και η πίεση σε αυτήν μόνο θα αυξηθεί. Το Πεκίνο δεν έχει πιο σταθερό και αξιόπιστο εταίρο από τη Μόσχα. απλά δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος. Και η σημασία μιας τέτοιας σχέσης θα συνεχίσει να αυξάνεται. Ο παραδοσιακός κινεζικός πραγματισμός λειτουργεί υπέρ μας.
Υποστήριξε η Κίνα τη Ρωσία στην ουκρανική σύγκρουση;
Η κρίση στην Ουκρανία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο με πολλαπλές διαστάσεις. Η θέση της Κίνας σε διάφορες πτυχές μπορεί να ποικίλλει. Όσον αφορά τη σύγκρουση μεταξύ της ίδιας της Μόσχας και του Κιέβου, η θέση του Πεκίνου συνοψίζεται σε συγκράτηση. Η Κίνα δε θεωρεί ότι έχει δικαίωμα (ή συμφέρον) να παρέμβει άμεσα, περιοριζόμενη στο να ζητά ειρήνη και σεβασμό κοινών κανόνων. Το σύνολο των διεκδικήσεων της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, που συσσωρεύτηκαν κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, δεν είναι σημαντικό για τους Κινέζους και δεν τους απασχολεί. Υπάρχει, ωστόσο, η άλλη πτυχή – η σύγκρουση είναι κεντρική στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση και, κατά συνέπεια, έχει αντίκτυπο στην κατάσταση της παγκόσμιας ιεραρχίας και στην ίδια την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Το Πεκίνο είναι πολύ πιο ενεργό εδώ, παίρνοντας μια θέση πολύ κοντά στη Μόσχα και σε αντίθεση με αυτή της Δύσης.
Ίσως το πιο σημαντικό, η Κίνα δεν ενδιαφέρεται να δει το μπλοκ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ να επιτύχει στην Ουκρανία, κάτι που θα αποδυνάμωνε σημαντικά τη Ρωσία.
Ως εκ τούτου, το Πεκίνο αναμφίβολα θα πορευτεί προσεκτικά, τονίζοντας την ανάγκη για παύση των εχθροπραξιών και πως δεν υπάρχει εναλλακτική, αλλά δε θα πιέσει τη Ρωσία ούτε θα προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα περιέπλεκε τη θέση της. Αντίθετα, μπορεί να αναμένεται σταδιακή αύξηση της στήριξης.
Έχει σημειωθεί οικονομική ανακάλυψη ή η οικονομία θα παραμείνει ο πιο αδύναμος κρίκος στη σχέση μας;
Ο δυτικός προσανατολισμός των εμπορικών ροών της Ρωσίας είναι ένα μακροχρόνιο και πολύπλοκο πρόβλημα. Η τρέχουσα κρίση, στην οποία αυτές οι σχέσεις διακόπηκαν απότομα με πρωτοβουλία της Δύσης, κάνει το έργο κάπως πιο εύκολο και δεν αφήνει άλλες επιλογές ανοιχτές. Ωστόσο, η αναδιάρθρωση θα είναι επώδυνη και θα πάρει χρόνο, τουλάχιστον για την κατασκευή των υποδομών. Η αναδυόμενη πολιτική βούληση (ή η έλλειψή της) υποκινεί μια διαδικασία αλλαγής στη χώρα μας.
Η Κίνα είναι μια παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη και τα συμφέροντα και οι ανάγκες της εκτείνονται σχεδόν παντού. Ενισχύοντας τις σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία αυτήν την στιγμή βρίσκεται σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την εξωτερική πίεση, το Πεκίνο θα σταθμίσει προσεκτικά τους κινδύνους για τον εαυτό του. Οι Κινέζοι δεν πρόκειται να ανατιναχτούν για χάρη του βόρειου αδερφού τους.
Ωστόσο, η επίσκεψη του Xi ήταν κρίσιμη ως ένα μήνυμα από το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα προς όλες τις εταιρείες ότι πρέπει να εργαστούν και να αναζητήσουν ευκαιρίες σε αυτή τη χώρα. Αυτό γίνεται κατανοητό στην Κίνα. Το καθήκον της Ρωσίας, από την πλευρά της, είναι να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία με κάθε δυνατό τρόπο.