Δρ Binoy Kampmark - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η αυτονομία του τρίτου δρόμου της Ευρώπης θα ήταν ένα ισχυρό πράγμα για το Μέγαρο των Ηλυσίων, ειδικά λαμβανομένων υπόψη των γαλλικών αξιώσεων για τη διεύθυνσή του. Άλλωστε, η φράου «Mutti» Μέρκελ δεν είναι πλέον de facto Ευρωπαίος αρχηγός, προεδρεύοντας του μπλοκ με μητρική φροντίδα. Ο διάδοχός της, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, βρίσκεται παγιδευμένος στα χαμόκλαδα, κάτι δύσκολο μερικές φορές για τη μεγαλύτερη οικονομία της ηπείρου και την τέταρτη στον κόσμο.
Τι γίνεται, λοιπόν, με τη φασαρία; Καταρχήν, ο Μακρόν είχε παρέα στην επίσκεψή του στο Πεκίνο: την πρώτη μέρα του ταξιδιού του, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε αποφασίσει να έρθει μαζί. Αυτό δε θα πήγαινε ποτέ καλά, δεδομένων των αντίστοιχων απόψεών τους για το Μέσο Βασίλειο. Η Von der Leyen, για αρχή, χρησιμοποιεί μια αυστηρή προσέγγιση διαχείρισης στο Πεκίνο, ηχώντας τη σχέση με περιορισμούς και σήματα δυσκοιλιότητας. Όσον αφορά το καθεστώς της Ταϊβάν, εμμένει στην αντιμαχόμενη γραμμή που αγκαλιάζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που εκτείνονται από την Καμπέρα μέχρι την Ουάσιγκτον. Ο Μακρόν, τουλάχιστον από μία άποψη, κατανοεί τη δύναμη της Κίνας να είναι όχι μόνο άσβεστη αλλά και λογικό βάρος έναντι των ΗΠΑ.
Η φασαρία άρχισε στη συνέχεια με τις δηλώσεις του Μακρόν, που έγιναν στο αεροπλάνο του, το Cotam Unité, μετά την τριήμερη επίσκεψη. Σε δημοσιογράφους από το Politico και το Les Echos, ξεκίνησε συμβατικά, επαναλαμβάνοντας την άποψη πως η Ευρώπη πρέπει να είναι τρίτη δύναμη, αντίβαρο στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο. Αλλά ήταν τα σχόλιά του για την Ταϊβάν που προκάλεσαν κάποια αναταραχή. «Εμείς [οι Ευρωπαίοι]», πόζαρε στο Les Echos, «έχουμε ενδιαφέρον να επιταχύνουμε το θέμα της Ταϊβάν; Όχι. Το χειρότερο θα ήταν να σκεφτούμε ότι εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να είμαστε οπαδοί σε αυτό το θέμα και να προσαρμοστούμε σε έναν αμερικανικό ρυθμό και μια κινεζική υπερβολική αντίδραση».
Η μανία για τη μοίρα της Ταϊβάν αποτελούσε μια πιθανή «παγίδα για την Ευρώπη», προσγειώνοντάς την σε κρίσεις «που δεν είναι δικές μας». Η θέρμανση της σύγκρουσης ΗΠΑ-Κίνας θα ματαιώσει τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες, είτε από άποψη χρόνου είτε από οικονομικής άποψης, να αναπτύξουμε «τη δική μας στρατηγική αυτονομία και να γίνουμε υποτελείς, ενώ θα μπορούσαμε να γίνουμε ο τρίτος πόλος [στην παγκόσμια τάξη] εάν έχουμε μερικά χρόνια για να το αναπτύξουμε αυτό».
Όσοι γνωρίζουν τη συνταγή Μακρόν την έχουν ξαναδεί. Μια συνέντευξη με ειλικρίνεια λειτουργεί ως ανάφλεξη. Η φωτιά μαίνεται. Μετά έρχονται οι επεξηγήσεις, διευκρινίσεις, σημεία προσόντων. Η φωτιά υποχωρεί. Το 2019, προειδοποίησε για τον «εγκεφαλικό θάνατο» του ΝΑΤΟ. (Από τότε, αυτός ο εγκεφαλικά νεκρός ασθενής έχει γίνει ολοένα πιο θαρραλέος και διευρυνόμενος έχοντας εμπλακεί σε έναν πόλεμο αντιπροσώπων με τη Ρωσία). Επίσης, ήταν αδιάκριτος να προσφέρει ένα ή δύο φύλλα συκής στη Μόσχα, παρά τον ουκρανικό του τυχοδιωκτισμό.
Οι εκπρόσωποι της αυτοκρατορίας των ΗΠΑ, που προσκολλώνται νευρικά στη σφαίρα, στα σκήπτρα και σε κάποια λανθασμένη αίσθηση του πολιτισμού, χλεύασαν. Ο γερουσιαστής Todd Young (R-Ind.), που περιφέρεται στη ρητορική της αντικινεζικής συγκίνησης, αποκάλεσε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα «την πιο σημαντική πρόκληση για τη δυτική κοινωνία, την οικονομική μας ασφάλεια και τον τρόπο ζωής μας». Οι δηλώσεις του Μακρόν ήταν «ντροπιαστικές», «επαίσχυντες» και «πολύ γεωπολιτικά αφελείς».
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής από τη Φλόριντα Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος συμμετέχει στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, πρόσφερε τα λίγα σεντς του. «Αν ο Μακρόν μιλάει για όλη την Ευρώπη και η θέση τους τώρα είναι ότι δεν πρόκειται να διαλέξουν πλευρά μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για την Ταϊβάν, ίσως τότε δε θα έπρεπε να παίρνουμε πλευρά». Η άποψή του: οι ΗΠΑ χρηματοδοτούσαν ουσιαστικά έναν ευρωπαϊκό πόλεμο και προς ποιον σκοπό;
Η Washington Post θεώρησε την επίσκεψη ως μια επίσκεψη που «εξόργισε πολιτικούς και αναλυτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, υπογραμμίζοντας τα κενά μεταξύ των προσεγγίσεων των ΗΠΑ και της Γαλλίας για την Κίνα, επιδεικνύοντας τη διαίρεση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης - και πιθανώς χαροποιώντας το Πεκίνο».
Η Wall Street Journal ήταν ακόμη πιο ανοδική στην κριτική της, υποδηλώνοντας ότι ο Μακρόν είχε αρνηθεί να συμβιβαστεί με το πρόγραμμα αποτροπής κατά της Κίνας. (καλή η εφημερίδα για να παραδεχτεί ανοιχτά ότι μια τέτοια πολιτική ασκείται ενεργά στην Ουάσιγκτον). «Αν ο Πρόεδρος Μπάιντεν είναι ξύπνιος, θα έπρεπε να τηλεφωνήσει στον κ. Μακρόν και να ρωτήσει αν προσπαθεί να επανεκλέξει τον Ντόναλντ Τραμπ», σχολιάζει.
Για ορισμένους σχολιαστές, ιδίως στο στρατόπεδο του Μακρόν, οι αντι-Κινεζικοί μάστορες είχαν παρεξηγήσει το όλο μήνυμα. Αυτή ήταν η ανάγνωση από τον Γάλλο βουλευτή Benjamin Haddad: «Ο Μακρόν είναι πολύ πιο κοντά στο ευρωπαϊκό κέντρο βάρους στην Κίνα από ό,τι θα έδειχναν τα πολυάριθμα σκανδαλιστικά σχόλια στα σχόλιά του».
Οι πιθανότητες είναι πως ο Μακρόν ήξερε ακριβώς τι έλεγε, έχοντας επίγνωση των εγωισμών που θα προσέβαλλε. Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον αριθμό των νομοθετών των ΗΠΑ που, αγνοώντας τη δική τους δημοκρατία και τις αντιμαχόμενες φιλοδοξίες της, επιθυμούν να ερμηνεύσουν τις απόψεις και τις φιλοδοξίες ενός άλλου ως ανησυχητικά ανεξάρτητες από τις δικές τους.
Αν αυτές οι φιγούρες επέστρεφαν στο σχολείο, με σκηνοθεσία του πνεύματος του Λαφαγιέτ, και του γαλλικού πορτοφολιού που έσπασε για την υποστήριξη του Αμερικανικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας, αυτοί οι νομοθέτες θα μπορούσαν να δείξουν μεγαλύτερη εκτίμηση για τη θέα από το Παρίσι. Αλλά αυτές οι μέρες έχουν περάσει προ πολλού και η Ουάσιγκτον, με τον ολοένα και πιο τρέμουλο τρόπο της, θέλει να μείνει στις αξιώσεις οποιασδήποτε δύναμης που θα την αμφισβητήσει και θα κάνει τους άλλους να ακολουθήσουν τη γραμμή της.
* Ο Δρ Binoy Kampmark ήταν υπότροφος της Κοινοπολιτείας στο Selwyn College του Cambridge. Αυτή την εποχή δίνει διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο RMIT. Email: bkampmark@gmail.com