Η κοινή στρατιωτική άσκηση ΗΠΑ-Φιλιππίνες Balikatan-2023 θα διεξαχθεί σε ολόκληρη τη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας από τις 11 έως τις 28 Απριλίου, ανακοίνωσε η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μανίλα στις 4 Απριλίου. Αυτή θα είναι η μεγαλύτερη άσκηση στην ιστορία των Φιλιππίνων. Στην περσινή άσκηση συμμετείχαν περίπου 9.000 στρατιωτικοί. Ωστόσο, φέτος θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 5.000 στρατιώτες των Φιλιππίνων και περισσότεροι από 12.000 Αμερικανοί στρατιώτες.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Πρεσβεία των ΗΠΑ ανακοίνωσε τις ασκήσεις μόλις μια ημέρα αφότου η Μανίλα αποκάλυψε τις τοποθεσίες των τεσσάρων νέων στρατιωτικών βάσεων που θα επιτρέψουν την εναλλαγή των αμερικανικών στρατευμάτων - τρεις στο κύριο νησί Λουζόν, κοντά στην Ταϊβάν, και μία στην επαρχία Παλαουάν στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Η αδειοδότηση αυτών των τεσσάρων τοποθεσιών αποφασίστηκε πιθανώς κατά τη διάρκεια των ταξιδιών Αμερικανών αξιωματούχων στις Φιλιππίνες τους τελευταίους μήνες, πρώτα της Αντιπροέδρου Kamala Harris και στη συνέχεια του Υπουργού Άμυνας Lloyd Austin. Η παρουσία των ΗΠΑ σε νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις Φιλιππίνες, ως μέρος της στρατηγικής της Ινδο-Ειρηνικού, θα αυξήσει τη δυνατότητα της Ουάσιγκτον να επηρεάσει την κατάσταση στα στενά της Ταϊβάν και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Μία από τις στρατηγικές προθέσεις των ΗΠΑ είναι να χτίσουν μια βάση στο νησί Balabac καθώς θα μπορούσε να παρέχει μελλοντική υποστήριξη και υλικοτεχνική υποστήριξη σε οποιαδήποτε μελλοντική στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή. Τρεις από τις νέες βάσεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κυρίως από τον αμερικανικό στρατό για να ανταποκριθούν σε οποιαδήποτε κατάσταση στα στενά της Ταϊβάν από το νότο. Αυτό θα λειτουργούσε παράλληλα με τις βάσεις τους στα βόρεια της Ταϊβάν, ειδικά εκείνες στην Οκινάουα στη νότια Ιαπωνία. Με αυτόν τον τρόπο, οι νέες βάσεις στις Φιλιππίνες θα καλύψουν το κενό στο νότο, το οποίο είναι πολύ σημαντικό για την εφαρμογή της στρατηγικής περιορισμού των ΗΠΑ.
Αν και οι Φιλιππίνες έχουν μια διαμάχη με την Κίνα για το χώρο θαλάσσιας κυριαρχίας, από την οπτική γωνία του Πεκίνου, η Μανίλα έχει φέρει μια ξένη δύναμη στην περιοχή. Για τους Αμερικανούς, οι Φιλιππίνες είναι ένα σημαντικό εφαλτήριο για επιχειρήσεις κατά της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και στα στενά της Ταϊβάν, και εξαιτίας αυτού, η Κίνα θα προχωρήσει σίγουρα σε αντίποινα, τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν συσσώρευση δυνάμεων. Αυτό με τη σειρά του θα αυξήσει τις εντάσεις στη θαλάσσια περιοχή δίπλα στις Φιλιππίνες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή επιδείνωση των σχέσεων Πεκίνου-Μανίλα.
«Η Κίνα έστειλε ένα μήνυμα στις Φιλιππίνες να μην επιτρέψουν σε τρίτους να σαμποτάρουν τις φιλικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών», δήλωσε ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Ουάνγκ Γι σε συνάντηση στο Πεκίνο με την πρώην πρόεδρο των Φιλιππίνων κι Ανώτερη Αντιπρόεδρο της Βουλής των Φιλιππίνων, Gloria Macapagal-Arroyo.
Ταυτόχρονα όμως, η Μανίλα ανακοίνωσε στις 4 Απριλίου ότι οι συνομιλίες με την Κίνα για την κοινή εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην αμφισβητούμενη Θάλασσα της Νότιας Κίνας θα επαναληφθούν τον επόμενο μήνα. Η επανέναρξη των συνομιλιών αναφέρθηκε για πρώτη φορά όταν ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping φιλοξένησε τον ομόλογό του από τις Φιλιππίνες Ferdinand Marcos Jr. στο Πεκίνο κατά τη διάρκεια του πρώτου κρατικού ταξιδιού του τελευταίου εκτός της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ασίας.
«Η Κίνα θα συνεργαστεί με τις Φιλιππίνες για να συνεχίσει να χειρίζεται σωστά τα θαλάσσια ζητήματα μέσω φιλικών διαβουλεύσεων, να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου, να προωθήσει τη συνεργασία για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μη αμφισβητούμενες περιοχές και να διεξάγει συνεργασία για την πράσινη ενέργεια σε φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια και νέα ενεργειακά οχήματα», είπε ο Σι τότε.
Σε δήλωση που κυκλοφόρησε από την προεδρία των Φιλιππίνων σημειώνεται επίσης πως ο Μάρκος αναφέρθηκε στη «συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση για την κοινή εξερεύνηση μεταξύ Κίνας και Φιλιππίνων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, η οποία, όπως είπε, είναι πολύ σημαντική για τις Φιλιππίνες».
Ωστόσο, υπενθυμίζεται ότι το Ανώτατο Δικαστήριο των Φιλιππίνων είχε κηρύξει λίγες μόνο ημέρες μετά το ταξίδι του Μάρκος στο Πεκίνο ότι η τριμερής συμφωνία της χώρας με την Κίνα και το Βιετνάμ για την εξερεύνηση ενέργειας στην επίμαχη Θάλασσα της Νότιας Κίνας ήταν άκυρη και αντισυνταγματική.
Ακόμα κι έτσι, το γεγονός ότι η Μανίλα θα επιτρέψει το άνοιγμα τεσσάρων νέων αμερικανικών βάσεων λίγες εβδομάδες πριν από την επανέναρξη των συζητήσεων με το Πεκίνο υποδηλώνει πως οι ηγέτες των Φιλιππίνων θα συνεχίσουν να εμβαθύνουν τις στρατιωτικές σχέσεις της χώρας τους με τις ΗΠΑ, είτε γίνουν βελτιώσεις με την Κίνα είτε όχι. Τα τεχνητά νησιά της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι μια κίνηση που έχει εξοργίσει τους γείτονές της, αλλά θα αποδειχθούν επίσης η πρώτη γραμμή άμυνας για την ασιατική χώρα καθώς οι ΗΠΑ συνεχίζουν να ενισχύουν την στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή, όπως φαίνεται με τη νέα πρόσβαση σε τέσσερις βάσεις των Φιλιππίνων.