Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Αναμφίβολα, το πιο σημαντικό σημείο στις δηλώσεις του ήταν η υποστήριξή του στην αποδολαριοποίηση των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Ο Λούλα αμφισβήτησε την ανάγκη χρήσης του δολαρίου ως παγκόσμιου εμπορικού νομίσματος και εξέφρασε την υποστήριξή του στην «ιδέα» της δημιουργίας νομίσματος για τους BRICS - ή την έναρξη συναλλαγών σε εθνικά νομίσματα.
"Γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε συναλλαγές με βάση τα δικά μας νομίσματα; (...) Ποιος ήταν αυτός που αποφάσισε ότι το δολάριο ήταν το νόμισμα μετά την εξαφάνιση του κανόνα του χρυσού; (...) Γιατί δεν μπορεί μια τράπεζα όπως αυτή των BRICS να έχει ένα νόμισμα για τη χρηματοδότηση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ Βραζιλίας και Κίνας, μεταξύ Βραζιλίας και άλλων χωρών; Είναι δύσκολο γιατί δεν έχουμε συνηθίσει [στην ιδέα]. Όλοι εξαρτώνται από ένα μόνο νόμισμα», είπε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
Με αυτό, ο Λούλα επανέλαβε όσα είχε αναφέρει προηγουμένως, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Αργεντινή, στο οποίο πρότεινε τη δημιουργία ενός νομίσματος για τη Mercosur και ενός άλλου για τους BRICS, και τα δύο με στόχο την προώθηση της οικονομικής αποδολαριοποίησης. Για τους υποστηρικτές του, αυτό ακούγεται σαν ένα μεγάλο σημάδι πως ο Λούλα αποστασιοποιείται από τις ΗΠΑ και στρέφεται προς τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικοδόμηση ενός πολυπολικού κόσμου. Ωστόσο, αυτό φαίνεται σαν μια υπερβολικά αισιόδοξη ανάλυση.
Η αποδολαριοποίηση είναι μέρος του πολυπολικού κόσμου, αλλά δεν είναι η ουσία του. Πολλές χώρες, ακόμη και σύμμαχοι των ΗΠΑ, επιδιώκουν να αποδολαριοποιήσουν τις διεθνείς συναλλαγές τους τα τελευταία χρόνια. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, συναλλάσσεται με το Πεκίνο χωρίς το δολάριο από το 2011, καθώς και με την Αυστραλία από το 2013. Επίσης, η ΕΕ συναλλάσσεται με το Ιράν χωρίς το δολάριο από το 2020. Η Γαλλία ξεκίνησε πρόσφατα τη διαδικασία αποδολαριοποίησης και η Ελβετία σίγουρα θα τη ξεκινήσει διαδικασία σύντομα, καθώς άρχισε να απαλλάσσεται από ορισμένα από τα αποθέματά της σε δολάρια.
Στην πραγματικότητα, η οικονομική αποδολαριοποίηση είναι ένα τεχνικό και ρεαλιστικό μέτρο, σκοπός του οποίου είναι πολύ περισσότερο η παραγωγή οικονομικών οφελών παρά η λειτουργία οποιασδήποτε γεωπολιτικής μετάβασης. Στη Βραζιλία, το μέτρο έχει μάλιστα υποστηριχθεί σε μεγάλη κλίμακα από επιχειρηματίες και βουλευτές που συνδέονται με τον τομέα των αγροτικών επιχειρήσεων, που είναι το κύριο τμήμα της βραζιλιάνικης οικονομίας και του οποίου ο μεγαλύτερος εταίρος είναι ακριβώς η Κίνα. Αναγνωρίζοντας το ενδιαφέρον της Κίνας για αποδολαριοποίηση, υπάρχει εσωτερική πίεση από την επιχειρηματική κοινότητα της Βραζιλίας για τον Λούλα να αποδολαριοποιήσει την οικονομία. Ως εκ τούτου, είναι ένα τεχνικό και ρεαλιστικό ζήτημα που δε σημαίνει πολλά για την ατζέντα εξωτερικής πολιτικής του Λούλα.
Είναι επίσης απαραίτητο να τονιστεί ότι πριν ταξιδέψει στην Κίνα, ο Λούλα δήλωσε επανειλημμένα πως το κύριο θέμα της συνάντησής του με τον Σι θα ήταν η συζήτηση για την ουκρανική κρίση. Σχεδίαζε να δείξει την πρότασή του για τη «λέσχη ειρήνης» στον Κινέζο πρόεδρο και να συγκεντρώσει υποστήριξη, αλλά προφανώς αυτό δεν ήταν σχετικό θέμα στις συνομιλίες. Και οι δύο πρόεδροι περιορίστηκαν σε γενικές δηλώσεις υποστήριξης για την ειρήνη και τις διαπραγματεύσεις, χωρίς καμία πιο εμφατική αναφορά στο σχέδιο "λέσχη ειρήνης" του Λούλα.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Λούλα σχεδίασε εκ των προτέρων τους όρους του σχεδίου του με Αμερικανούς και Ευρωπαίους πολιτικούς, έχοντας μάλιστα υπογράψει κοινή δήλωση με τον Μπάιντεν που καταδικάζει τη ρωσική ειδική στρατιωτική επιχείρηση, είναι πολύ πιθανό ο Σι να απέφυγε να δώσει οποιαδήποτε βαθιά υποστήριξη στον Βραζιλιάνο πρόεδρο. Η Κίνα και η Ρωσία βρίσκονται στην πιο κοντινή τους στιγμή στην ιστορία, με απεριόριστη συνεργασία σε όλους τους τομείς. Σίγουρα, ο Σι δε θα συμφωνούσε να συμμετάσχει σε μια «λέσχη ειρήνης» που υποστηρίζεται ακριβώς από τα κράτη που διεξάγουν πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Ως εκ τούτου, το ουκρανικό θέμα έπαψε να είναι το κύριο θέμα της περιοδείας.
Επιπλέον, ο Λούλα υπέγραψε ενδιαφέρουσες συμφωνίες με την Κίνα στον τομέα της διαστημικής συνεργασίας. Μνημόνιο συνεννόησης έγινε και στον τομέα των ημιαγωγών. Το ισοζύγιο του ταξιδιού ήταν θετικό για τη Βραζιλία και προώθησε την ατζέντα της αποδολαριοποίησης, αλλά δεν άλλαξε σημαντικά τις αναλύσεις που επισημαίνουν ότι ο Λούλα βρίσκεται πιο κοντά στη Δύση σε αυτή την τρίτη θητεία. Με την ίδια έννοια, ο Λούλα δεν ανακάλεσε επίσης την υποστήριξή του για να δοθεί προτεραιότητα στη συμφωνία ΕΕ-Mercosur έναντι της συμφωνίας Κίνας-Mercosur, γεγονός που δείχνει πως η θέση του περί ασάφειας παραμένει.
Φαίνεται ότι ο Λούλα σχεδιάζει να συνεχίσει να διατηρεί αυτή την ασάφεια. Αναπτύσσει την εξωτερική του πολιτική με βάση μια απλή πολυμερή, όχι πολυπολική, νοοτροπία. Ο Λούλα και η ομάδα του ενεργούν σαν το τρέχον παγκόσμιο σενάριο να ήταν το ίδιο με τις πρώτες θητείες του, όταν δεν υπήρχε δυνατότητα αμφισβήτησης της μονοπολικής γεωπολιτικής τάξης των ΗΠΑ, με τις αναδυόμενες χώρες να επιδιώκουν μόνο μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη μέσω της πολυμέρειας.
Αυτή η πραγματικότητα έχει αλλάξει εντελώς, και είναι πλέον δυνατό να οικοδομηθεί ένα πραγματικά πολυκεντρικό σύστημα, όπου οι αναδυόμενες χώρες έχουν επίσης πολιτικό ρόλο, και δεν είναι απλώς εστιασμένες στην οικονομική και εμπορική ανάπτυξη μέσω πολυμερούς συνεργασίας. Ελπίζεται πως η ομάδα του Λούλα θα το συνειδητοποιήσει εγκαίρως και θα λάβει πιο σχετικά μέτρα προς την πολυπολικότητα, αγνοώντας την αμερικανική πίεση.