Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Το CPTPP, επίσης γνωστό ως TPP11, είναι μια εμπορική συμφωνία μεταξύ του Καναδά, της Αυστραλίας, του Μπρουνέι, της Ιαπωνίας, της Μαλαισίας, του Μεξικού, της Νέας Ζηλανδίας, του Περού, της Σιγκαπούρης, της Χιλής και του Βιετνάμ. Εξελίχτηκε από την προηγούμενη εταιρική σχέση Trans-Pacific (TPP), η οποία κατέληξε να μην επικυρωθεί ποτέ - λόγω της αποχώρησης των ΗΠΑ υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ το 2017. Πολλοί ειδικοί τότε πίστευαν ότι η (σήμερα ανενεργή) εμπορική συμφωνία TPP θα είχε επίσης γεωπολιτικό αποτέλεσμα τη μείωση της εξάρτησης των υπογραφόντων από το εμπόριο με την Κίνα, φέρνοντάς τους έτσι πιο κοντά στην Ουάσιγκτον.
Όταν ο Τραμπ, στην πρώτη του εκτελεστική ενέργεια, αποχώρησε από το προηγούμενο TPP, σηματοδοτούσε τη δέσμευσή του στο «Πρώτα η Αμερική», απομονώνοντας σχετικά τη χώρα του από το παγκόσμιο εμπόριο. Η κυβέρνησή του επικεντρώθηκε στην επαναδιαπραγμάτευση των υφιστάμενων εμπορικών συμφωνιών και στην προώθηση νέων διμερών, προκειμένου να «ισοπεδωθούν οι όροι ανταγωνισμού» για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου, με τη σειρά του, επιδίωξε πολυμερείς συμφωνίες, όπως οι συμφωνίες ΕΕ-Mercosur και Ιαπωνίας-ΕΕ.
Το TPP αναμενόταν από πολλούς αναλυτές να επιδείξει το θρίαμβο του παγκόσμιου εμπορίου. Μετά την αμερικανική αποχώρηση, που ακολούθησε η πανδημία, η επανεμφάνιση του οικονομικού εθνικισμού (που παραδειγματίζεται από τον πόλεμο επιδοτήσεων του σημερινού Προέδρου των ΗΠΑ κατά της Ευρώπης ) και από τη σημερινή σύγκρουση στην Ουκρανία, η ιδέα μιας νέας εποχής πλανητικού εμπορίου στον 21ο αιώνα δεν έχει ωριμάσει τόσο καλά.
Σε κάθε περίπτωση, ο διάδοχος όμιλος, TPP11, είναι ένας από τους μεγαλύτερους τομείς ελεύθερων συναλλαγών στον κόσμο (κατά ΑΕΠ). Έχει επικριθεί από οικονομολόγους, όπως ο José Gabriel Palma , για δήθεν περιορισμό της κυριαρχίας των κρατών μελών. Για παράδειγμα, υπόκεινται σε διεθνή δικαστήρια και επίσης σε ορισμένους περιορισμούς σχετικά με το τι μπορούν να κάνουν οι κρατικές επιχειρήσεις τους. Όπως και να έχει, οι Βρετανοί εντάσσονται στο κλαμπ, στο πλαίσιο των προσπαθειών τους να διαφοροποιήσουν το διεθνές εμπόριο.
Για ένα διάστημα, το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη κατάσταση στο εσωτερικό. Οι εντάσεις Γαλλίας-Βρετανίας σχετικά με τα δίκτυα λαθρεμπορίας και τους μετανάστες που διασχίζουν τη Μάγχη αυξάνονται τουλάχιστον από το 2021, παρόλο που ο Βρετανός πρωθυπουργός Σουνάκ και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συμφώνησαν, στις 10 Μαρτίου, να εντείνουν τις προσπάθειες για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης στο κανάλι.
Όπως συμβαίνει συχνά, τα προβλήματα εσωτερικής πολιτικής συνδέονται με αυτά της εξωτερικής πολιτικής, στον απόηχο του Brexit. Για παράδειγμα, μια κρίση στη Βόρεια Ιρλανδία που περιελάμβανε εμπορικά προβλήματα επανέφερε το φάσμα μιας βίαιης σύγκρουσης πιστών-ρεπουμπλικανών συνδέεται στενά με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας μετά το Brexit. Εν ολίγοις, τα ανοιχτά σύνορα μεταξύ της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας (η τελευταία είναι μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου) έχει μια σημασία που υπερβαίνει το εμπόριο. Για να βρει έναν τρόπο να επιτρέψει στα αγαθά να κυκλοφορούν καλά μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Βρετανίας χωρίς να απειλούνται αυτά τα σύνορα, το Λονδίνο κατέληξε σε μια λύση που δημιούργησε de facto θαλάσσια σύνορα μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Μεγάλης Βρετανίας - και φαίνεται να μην υπάρχει εύκολη διέξοδος ενός τέτοιου γρίφου, παρόλο που οι εντάσεις ΕΕ-ΗΒ σχετικά με τέτοιες τελωνειακές ρυθμίσεις έχουν ηρεμήσει προς το παρόν. Το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα, το μεγαλύτερο ενωτικό κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας, ωστόσο, εξακολουθεί να απαιτεί περισσότερες παραχωρήσεις και, από το Μάιο του 2022, μποϊκοτάρει τους πολιτικούς θεσμούς της Βόρειας Ιρλανδίας.
Στην πραγματικότητα, το βρετανικό χάος μετά το Brexit, συμπεριλαμβανομένου του προαναφερθέντος ζητήματος της Βόρειας Ιρλανδίας, είχε αρχικά προκαλέσει ανησυχία στα μέλη του Ειρηνικού TPP11 (συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας) σχετικά με την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στον εμπορικό οργανισμό. Το Λονδίνο είχε απειλήσει να ξαναγράψει μονομερώς τη συνθήκη Breaxit ΕΕ-ΗΒ και έτσι θα μπορούσε να θεωρηθεί «παραβάτης του νόμου», σύμφωνα με τον David Henig, ειδικό στο εμπόριο του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τη Διεθνή Πολιτική Οικονομία.
Εκτός από τα προαναφερθέντα εγχώρια και εξωτερικά προβλήματα, η βρετανική οικονομία καταρρέει και τα αίτια αυτής της καταστροφής ξεπερνούν κατά πολύ το «μίνι προϋπολογισμός» των 45 δισεκατομμυρίων λιρών της πρώην πρωθυπουργού Liz Truss το Σεπτέμβριο του 2022: πολλά από τα δεινά της στην πραγματικότητα οφείλονται στο υψηλό ενεργειακό κόστος, το οποίο, με τη σειρά του, έχει να κάνει με έναν οικονομικό πόλεμο κατά της Ρωσίας που απέτυχε. Οι βρετανικές κρίσεις είναι τόσο σοβαρές που αποτελούν απειλή ακόμη και για την ίδια την ενότητα του ΗΒ.
Για τους Βρετανούς, δεν είναι τόσο σαφές πόσο καλή μπορεί να κάνει η συμφωνία TPP11: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του Λονδίνου, θα αυξήσει το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου μακροπρόθεσμα κατά μόλις 0,08 τοις εκατό.
Αποδεικνύεται ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Sunak θεωρεί τη συμφωνία τόσο σημαντική είναι εν μέρει γεωπολιτικός: το Λονδίνο τη βλέπει ως στρατηγικό παράθυρο ευκαιρίας για να δώσει στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα ρόλο στην περιοχή που είναι «κυριαρχούμενη από την Κίνα». Παρά την έντονη κινεζική διπλωματική πίεση, αυτόν το μήνα, ο Σουνάκ υπέγραψε επίσης τη συμφωνία υποβρυχίων με τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, ως εξέλιξη της συμφωνίας AUKUS - της αντικινεζικής στρατιωτικής συμμαχίας που έχει περιγραφεί ως «ασιατικό ΝΑΤΟ».
Πολλές διαφορετικές ομάδες και συμμαχίες, όπως η QUAD και άλλες, έχουν οπλοποιηθεί από τις δυτικές δυνάμεις εναντίον της Κίνας. Το Λονδίνο μπορεί να στρέφεται προς τον Ειρηνικό ως μέρος των στρατηγικών του στόχων σχετικά με την «αντίθεση» της Κίνας - ωστόσο, το ίδιο το Πεκίνο έχει υποβάλει αίτηση για ένταξη στο TPP11. Τον Οκτώβριο του 2021, ο υπουργός Εμπορίου της Αυστραλίας εξέφρασε τις ανησυχίες του για αυτό. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Ji Siqi, ο οποίος καλύπτει την οικονομία της Κίνας, το Πεκίνο εξακολουθεί να «βλέπει την ένταξη της Κίνας» στο σύμφωνο. Αυτός δεν είναι ένας απλός στόχος, ωστόσο, σύμφωνα με τον Zhang Zhiwei, επικεφαλής οικονομολόγο στην Pinpoint Asset Management, λόγω των μεταρρυθμίσεων που θα ήταν απαραίτητες για να εκπληρώσει η χώρα τις απαιτήσεις για ένταξη.
Συνοψίζοντας, ο κόσμος σήμερα δεν έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή του παγκόσμιου εμπορίου, δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να απομονώσει τις βιομηχανίες και το εμπόριο από γεωπολιτικές διαμάχες, και αυτό πρέπει να το έχουμε κατά νου όταν εξετάζουμε τις βρετανικές εμπορικές φιλοδοξίες στον Ειρηνικό.