*Yasemin Aydın - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Σημείωση: Το άρθρο είχε γραφτεί πριν την απόσυρση του Ιντσέ
Για πάνω από μια δεκαετία ο Ερντογάν ακολούθησε μια πολιτιστικά συντηρητική και πολιτικά προοδευτική πορεία, προωθώντας τη δημοκρατία όσο το επέτρεπε το πολιτικό κλίμα της Τουρκίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, διέλυσε την αδιάλλακτη κοσμική ελίτ που κυριαρχούσε στον κρατικό μηχανισμό και απέκτησε τον έλεγχο των εκλογών. Στην προσπάθειά του να εγκαθιδρύσει μια απολυταρχία, ο Πρόεδρος Ερντογάν εδραίωσε την εξουσία του και πήρε το μεγαλύτερο μέρος του κρατικού μηχανισμού υπό τον έλεγχό του. Ωστόσο, το κίνημα Γκιουλέν, μια ομάδα που τον υποστήριξε στις δημοκρατικές του μεταρρυθμίσεις και είχε ισχυρή παρουσία στη γραφειοκρατία, αποτέλεσε πρόκληση για την εξουσία του. Το κίνημα επέδειξε τη βούληση να ματαιώσει τα σχέδια του Ερντογάν για απόλυτη κυριαρχία, με συνέπεια να έχει υποστεί σκληρή καταστολή.
Μετά από μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, ο Ερντογάν ανακήρυξε το κίνημα Γκιουλέν δημόσιο εχθρό νούμερο ένα και το εξάλειψε εντελώς από τη δημόσια ζωή της Τουρκίας. Το 2017 καθιέρωσε το καθεστώς που πάντα φιλοδοξούσε να δημιουργήσει, με τον πρόεδρο πλέον να μπορεί να διορίζει το 80 τοις εκατό των δικαστών στο Συνταγματικό Δικαστήριο και να ασκεί τεράστια εξουσία και επιρροή στο κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα.
Λίγα χρόνια αργότερα, αυτό το προεδρικό καθεστώς καταρρέει. Ο επίσημος ρυθμός πληθωρισμού για το 2022 ήταν 64%, σύμφωνα με την TurkStat, ενώ η ιδιωτική ερευνητική ομάδα ENAG υπολόγισε το 137%. Η μεταβαλλόμενη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας οδήγησε σε απώλεια της ήπιας δύναμης στον ισλαμικό κόσμο και η υπόσχεση του Ερντογάν να προβάλει ισχύ απέτυχε, με αποτέλεσμα τη σημαντική απώλεια 10% της υποστήριξης των ψηφοφόρων από τις εκλογές του 2018.
Το εκλογικό σύστημα που έχτισε ο Ερντογάν δεν τον ευνοεί πλέον. Για να εκλεγεί ένας υποψήφιος χρειάζεται απλή πλειοψηφία, δηλαδή 50 τοις εκατό + 1 των ψήφων. Ο Ερντογάν υπέθεσε ότι θα κυριαρχούσε πάντα στη συντηρητική ψήφο, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 60 τοις εκατό του συνόλου, και πως το υπόλοιπο 40 τοις εκατό δε θα ενωθεί ποτέ σε μια πολιτική αναμέτρηση. Και οι δύο αυτές υποθέσεις έχουν αποδειχθεί εσφαλμένες. Η εμφάνιση νέων δεξιών κομμάτων έβαλε τέλος στην κυριαρχία του στους συντηρητικούς ψηφοφόρους και η αντιπολίτευση ανέπτυξε την πολιτική βούληση να ενωθεί. Το προεκλογικό σύνθημα του υποψηφίου για την προεδρία της αντιπολίτευσης, Kemal Kılıçdaroğlu, είναι «Θα νικήσουμε μέσω της ενότητας».
Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει τις πιο δύσκολες εκλογές του στις 14 Μαΐου. Έχει επιφυλάξει πολλές εκπλήξεις σε προηγούμενες εκλογές και ορισμένοι λένε ότι αυτή τη φορά δε θα είναι διαφορετικά. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν έχει κάνει πολλά περισσότερα από το να εκμεταλλευτεί την εξουσία επί 21 χρόνια. Η προπαγάνδα του βασίζεται στα έργα υποδομής που έχει υλοποιήσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες καθώς και στην σταθερότητα της χώρας. Η αντιπολίτευση αντιμετωπίζει την καταστολή, τη διαφθορά και την πολιτικοποίηση του δικαστικού συστήματος, αλλά εστιάζει στη δραματική μείωση της αγοραστικής δύναμης.
Από τα μέσα Απριλίου, ο Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις είναι είτε πολύ κοντά είτε χάνει από τον βασικό του αντίπαλο Kılıçdaroğlu. Αλλά ο Kılıçdaroğlu δεν καταφέρνει επίσης να φτάσει το απαιτούμενο 50 τοις εκατό + 1 στον πρώτο γύρο. Τέσσερις είναι οι υποψήφιοι για πρόεδρος, δύο από τους οποίους είναι ο Ερντογάν και ο Κιλιτσντάρογλου. Οι άλλοι δύο, ο Muharrem İnce και ο Sinan Oğan, δεν έχουν καμία πιθανότητα να κερδίσουν επειδή το συνδυασμένο μερίδιο των ψήφων τους είναι μικρότερο από 10 τοις εκατό. Ωστόσο, η σχετική τους επιρροή είναι πολύ μεγαλύτερη από το σύνολο των ψήφων τους, καθώς ο Ερντογάν και ο Κιλιτσντάρογλου βρίσκονται σε ισοδύναμη κατάσταση και κανένας από τους κύριους διεκδικητές δεν έχει εγγυημένη νίκη στον πρώτο γύρο. Στο δεύτερο γύρο, όποιος υποστηρίξουν ο İnce και ο Oğan είναι πιθανό να κερδίσει εκτός εάν υπάρξει σημαντική αλλαγή στο μερίδιό τους στις ψήφους.
Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτούς τους δύο φαινομενικά ασήμαντους αλλά δυνητικά σημαντικούς παίκτες. Ο İnce προτάθηκε από το κόμμα Memleket (Πατρίδα), ενώ ο Oğan υποστηρίζεται από το Κόμμα Zafer (Νίκη). Είναι ενδιαφέρον ότι και τα δύο κόμματα ιδρύθηκαν στα μέσα του 2021 ως spinoff από μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης, χωρίς διακριτές ιδεολογικές ή πολιτικές διαφορές. Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια για το πώς έγινε αυτό: Είτε οι δύο άνδρες χώρισαν από τα πρώην κόμματά τους λόγω του εγωισμού τους, είτε ο χωρισμός τους κανονίστηκε από τον Ερντογάν από την αρχή. Προς το παρόν δεν υπάρχουν συντριπτικά στοιχεία για κανένα από τα δύο σενάρια. Όποια και αν είναι τα κίνητρά τους, θα έχουν πρακτικές επιπτώσεις: Θα εμποδίσουν τον Kılıçdaroğlu να κερδίσει στον πρώτο γύρο. Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ απίθανο να κερδίσει ο Ερντογάν στον πρώτο γύρο. επίσης. Αφού εξασφαλίσουν τη συμμετοχή στον δεύτερο γύρο, πιθανόν να συμμαχήσουν με τον Ερντογάν. Δεδομένου πως ο Ερντογάν έχει τον έλεγχο των κρατικών πόρων για πάνω από δύο δεκαετίες, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα λάβει την υποστήριξή τους. Το ενδεχόμενο να συμμαχήσουν με τον Κιλιτσντάρογλου είναι σχετικά απομακρυσμένο, αν σκεφτεί κανείς πως θα μπορούσαν να το είχαν κάνει στον πρώτο γύρο αν επιζητούσαν τη νίκη του.
Συνολικά, δεδομένων των περιορισμένων πόρων, φαίνεται ότι ο Ερντογάν έχει βάλει δύο (δούρειους) ίππους στην κούρσα, μια κίνηση αντάξια του προσωνύμιου «μάγος των εκλογών». Ευτυχώς για την αντίθεση, ο İnce, ο πιο επικίνδυνος από τους δύο, αντιπροσωπεύει ένα ευάλωτο άλογο που μπορεί εύκολα να σταματήσει. Ο άλλος υποψήφιος, ο Oğan, δεν είναι μια προσωπικότητα που εμπλέκεται σε πολλές διαμάχες, αλλά η ιδεολογικά καθοδηγούμενη ταυτότητά του σημαίνει πως δεν έχει καμία πιθανότητα να συγκεντρώσει ψήφους. Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου θα έχουν έτσι άμεση αντιπαράθεση, αλλά έχουν διαφορετικές προθέσεις όσον αφορά τα άλογα. Ο Ερντογάν θέλει τα άλογα να τρέχουν πιο γρήγορα, ενώ ο Kılıçdaroğlu θέλει να επιβραδύνουν. Είναι γνωστό στους ιππείς ότι είναι πιο εύκολο να επιβραδύνεις ένα άλογο παρά να το κάνεις να επιταχύνει.
*Ο Yasemin Aydın είναι ο συντονιστής του Peaceful Actions Platform, μιας ευρωπαϊκής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αποτελείται από 24 ομάδες της κοινωνίας των πολιτών.