 |
| unsplash.com - Kyle Glenn |
Καθώς η επιρροή της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή μειώνεται, οι χώρες σε όλη την περιοχή προχωρούν σε συμβιβασμούς, επαναπροσέγγιση και ειρηνευτικές συνομιλίες, προκαλώντας ένα πλήγμα στο αμερικανικό αφήγημα που επιδιώκει να απεικονίσει το ρόλο του ως σταθεροποιητή και υποστηρικτή της Δημοκρατίας.
Robert Inlakesh, πολιτικός αναλυτής, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ με έδρα το Λονδίνο - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Υπό την ηγεσία του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, υπήρξε μια αξιοσημείωτη υποβάθμιση του καθεστώτος της Δύσης μεταξύ διαφόρων μακροχρόνιων συμμάχων της Μέσης Ανατολής. Καθώς η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ καταβάλλει το μεγαλύτερο μέρος των προσπαθειών της για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η λήψη κακών αποφάσεων στη Μέση Ανατολή έχει αρχίσει επιτέλους να την καλύπτει.
Το πρώτο μεγάλο πλήγμα στην επιρροή της Ουάσινγκτον ήρθε με τη μορφή μιας συμφωνίας με τη μεσολάβηση της Κίνας για τον τερματισμό μιας δεκαετούς διαμάχης μεταξύ των μεγάλων περιφερειακών παραγόντων του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, η οποία οδήγησε στη διακοπή των σχέσεών τους το 2016. Αυτό έχει μια σειρά από επιπτώσεις για την εξουσία των ΗΠΑ στην περιοχή.
Το πρώτο είναι πως κατέρρευσε μια στρατηγική που οι ΗΠΑ ανέπτυξαν, για να ενώσουν τη Σαουδική Αραβία με την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιορδανία, το Μπαχρέιν και το Ισραήλ, εναντίον του Ιράν και των συμμάχων του στην περιοχή. Η Συμμαχία εικάστηκε ότι θα χρησιμεύσει ως "ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή". Το δεύτερο είναι πως η επαναπροσέγγιση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας φαίνεται να έχει προκαλέσει το Ριάντ να καταργήσει τα σχέδιά του για την ομαλοποίηση των δεσμών με το Ισραήλ αυτήν την στιγμή, κάτι που η κυβέρνηση Μπάιντεν εκτιμά σαφώς ως επίτευγμα εξωτερικής πολιτικής. Υπάρχει επίσης η πρόσθετη πτυχή αυτού που διαπραγματεύεται το Πεκίνο χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ποια επίδραση θα έχει για το Λευκό Οίκο.
Παρά τις προσπάθειες στην Ουάσιγκτον να κάνει τη συμφωνία να φαίνεται σαν κάτι που εγκρίνει και τις επανειλημμένες παρατηρήσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου σχετικά με το πόσο στενή είναι η εξομάλυνση με τη Σαουδική Αραβία, ήταν σαφώς ένα πλήγμα και έχει σημαντικές συνέπειες στην προσέγγιση των ΗΠΑ στην περιοχή. Το Μάρτιο, ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν δήλωσε ότι δεν τον νοιάζει αν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε παρεξηγήσει τα πράγματα γι ' αυτόν και αργότερα τον Απρίλιο αναφέρθηκε πως είπε επίσης στους συμβούλους ότι η ικανοποίηση των Αμερικανών δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα.
Αμέσως μετά την εξομάλυνση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, το Ριάντ ξεκίνησε σοβαρές διαπραγματεύσεις με την Ανσαράλα της Υεμένης (τους Χούτι), προκειμένου να τερματιστεί ο πόλεμος που μαίνεται μεταξύ των δύο πλευρών από το 2015 και έχει στοιχίσει περίπου 400.000 ζωές στη χώρα. Για να κάνει τα πράγματα χειρότερα για τις ΗΠΑ, ο Υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας πραγματοποίησε πρόσφατα ένα ταξίδι στη Δαμασκό για να συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ. Εκτός από τις κινήσεις του Ριάντ και την αποκατάσταση των δεσμών της Τυνησίας με τη Συρία, φαίνεται επίσης ότι η Αγκυρα μπορεί να βρίσκεται στο χείλος της προσέγγισης με τη Δαμασκό και υπάρχει μια ώθηση για την επανένταξη της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο, κάτι που είναι σαφώς αντίθετο με την ατζέντα των ΗΠΑ.
Στη συνέχεια, έχουμε το γεγονός πως το Κατάρ ανακοίνωσε ότι αποκαθιστά τους δεσμούς με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, κάτι που δεν είναι τόσο σημαντικό όσο οι προαναφερθείσες κινήσεις, αλλά έρχεται να προστεθεί σε έναν κατάλογο ειρηνευτικών αποφάσεων που λαμβάνονται χωρίς την Αμερική. Στο επίπεδο της οπτικής, αυτό το κάνει να φαίνεται ότι ο κοινός παρονομαστής είναι η απουσία των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη των δεσμών της Ουάσιγκτον με το Βασίλειο του Μαρόκου πυροδοτεί εντάσεις με τη γειτονική Αλγερία. Όχι μόνο η κυβέρνηση Μπάιντεν προσθέτει καύσιμα στη φωτιά στη διπλωματική διαμάχη μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά βοηθά στην επιδείνωση των στρατιωτικών εντάσεων σε μια κούρσα εξοπλισμών Ραμπάτ-Αλγερίου. Νωρίτερα τον Απρίλιο, οι ΗΠΑ ενέκριναν μια πιθανή πώληση πυραυλικών συστημάτων πυροβολικού HIMARS 524,2 εκατομμυρίων δολαρίων στο Μαρόκο.
Επιπλέον, ο κορυφαίος εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, έχει αποδυναμωθεί σοβαρά από μια συνεχιζόμενη εσωτερική πολιτική κρίση λόγω μιας προτεινόμενης δικαστικής αναθεώρησης από την ισραηλινή κυβέρνηση. Προβλήματα έχουν επίσης προκύψει με την προσέγγιση του Ισραήλ σε θέματα όπως η διατήρηση του status quo στο τζαμί al-Aqsa στην Ιερουσαλήμ, έναν ιερό τόπο όπου η γειτονική Ιορδανία διατηρεί την επιμέλεια, και έχει προκαλέσει μεγάλες σειρές μεταξύ Αμμάν και Τελ Αβίβ τους τελευταίους μήνες. Αυτό αποτελεί ένα ακόμη εμπόδιο για τις ΗΠΑ, οι οποίες αναγκάζονται να μεσολαβήσουν μεταξύ των δύο πλευρών για να διατηρήσουν την ηρεμία τους. Ένα άλλο ζήτημα είναι η διαμάχη μεταξύ Μπάιντεν και Νετανιάχου, η οποία έθεσε υπό αμφισβήτηση την ειδική σχέση μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1950.
Η στρατηγική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή ήταν να επιβάλουν την κυριαρχία τους, κυρίως μέσω της στρατιωτικής σφαίρας. Τα σημεία πώλησής της ήταν η ασφάλεια, οι πωλήσεις όπλων, οι απειλές στρατιωτικής δράσης εναντίον εχθρών και η δημιουργία ενός ψυχρού πολέμου Σουνιτών-Σιιτών που έβαλε το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία τον έναν εναντίον του άλλου. Η ισχύς των προγραμμάτων όπλων του Ιράν, μαζί με τις περιφερειακές συμμαχίες του, έχουν αφήσει σε μεγάλο βαθμό τις ΗΠΑ ανίκανες να διατηρήσουν ένα στρατιωτικό πλεονέκτημα που υπερτερεί σοβαρά της δύναμης της αντιπολίτευσης. Η αμερικανική υπερένταση στην περιοχή την έχει δει να εκδιώκεται από το Αφγανιστάν με ντροπιαστικό τρόπο και την έχει καταστήσει ανίκανη να προστατεύσει τους συμμάχους της από τις ζημιές πιθανών πυραυλικών επιθέσεων από το Ιράν και τους συμμάχους του. Η Ουάσιγκτον χτίζει ενεργά σχέσεις βασισμένες σε στρατηγικές που θέτουν τους δικούς της εταίρους στη γραμμή πυροδότησης, αλλά όπου τα συστήματα αεράμυνας που πωλεί σε αυτούς δεν παρέχουν επαρκή προστασία.
Ακόμη και όταν πρόκειται για τη σύγκρουση Παλαιστίνης-Ισραήλ, ένα ζήτημα που συνδέεται με τις ΗΠΑ από το 1967, η ηγεσία των ΗΠΑ εξασθενεί. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Τσιν Γκανγκ, πρότεινε στην Παλαιστινιακή Αρχή και τους Ισραηλινούς ομολόγους του να παρέμβει το Πεκίνο για να διευκολύνει το διάλογο μεταξύ των δύο πλευρών. Αν και η σύγκρουση δεν πρόκειται να λυθεί εν μία νυκτί, το γεγονός και μόνο πως μια άλλη παγκόσμια δύναμη μπαίνει στην αρένα σίγουρα θα στείλει ένα μήνυμα στους Αμερικανούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Αντί να εμπλακούν στην περιοχή ως ίσοι, αναζητώντας οικονομικές συνεργασίες που είναι αμοιβαία επωφελείς, οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν την στρατιωτική τους δύναμη για να διαιρέσουν και να κατακτήσουν, προκαλώντας εκατομμύρια θανάτους και ξοδεύοντας τρισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διαδικασία. Αυτό μπορεί να πέτυχε στο παρελθόν, αλλά η ικανότητα της Αμερικής να διεξάγει πολέμους αλλαγής καθεστώτος έχει περιοριστεί σοβαρά. Οι κύριοι εχθροί των ΗΠΑ, το Ιράν και οι σύμμαχοί του, έχουν κάνει σημαντικά άλματα στον στρατιωτικό τομέα, καθιστώντας τον άμεσο πόλεμο όλο και πιο ανέφικτο, και έχουν πιέσει ακόμη και τους πρώην αντιπάλους της Τεχεράνης να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους. Αν και βρισκόμαστε μόνο στην αρχή αυτής της νέας φάσης στη Μέση Ανατολή, είναι σαφές ότι οι κακές πολιτικές αποφάσεις και η αδυναμία της Ουάσιγκτον να προβλέψει μια πορεία προς τα εμπρός απομακρύνουν τους βασικούς συμμάχους, και αυτή τη φορά προς το καλύτερο.