 |
| Σουδανοί διαδηλωτές συγκεντρώνονται κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά της επίσκεψης του Αιγύπτιου Προέδρου στην πρωτεύουσα Χαρτούμ στις 6 Μαρτίου 2021 (ΑFΡ) |
Χαλίλ αλ-Ανάνι - middleeasteye.net / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτοί οι στρατιώτες συνελήφθησαν αιχμάλωτοι από τις RSF στην αεροπορική βάση Merowe στο βόρειο Σουδάν. Ο στρατιωτικός εκπρόσωπος της Αιγύπτου εξέδωσε μια σύντομη δήλωση υποστηρίζοντας ότι οι στρατιώτες συμμετείχαν σε κοινή εκπαίδευση με τους Σουδανούς ομολόγους τους.
Δύο ημέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια συνάντησης με το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF), ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Abdel Fattah el-Sisi ισχυρίστηκε πως οι αιγυπτιακές δυνάμεις που ήταν παρούσες στο Σουδάν ήταν εκεί αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς και όχι για να πάρουν θέση. Ωστόσο, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι δηλώσεις του Σίσι ήταν ψευδείς.
Οι αιγυπτιακές δυνάμεις στο Σουδάν δε συμμετείχαν σε κοινή εκπαίδευση, αλλά ήταν εκεί για να υποστηρίξουν τον στρατηγό Abdel Fattah al-Burhan, τον αρχηγό του σουδανικού στρατού, και τον σουδανικό στρατό ενάντια στον αναπληρωτή του, Mohamed Hamdan Dagalo, γνωστό και ως Hemeti.
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, η Αίγυπτος έστειλε πολεμικά αεροσκάφη και πιλότους για να στηρίξουν τον σουδανικό στρατό. Αναφέρθηκε επίσης πως ένα αιγυπτιακό αεροπλάνο κατέστρεψε μια αποθήκη πυρομαχικών που ελέγχεται από την RSF.
Αν και οι Αιγύπτιοι στρατιώτες επέστρεψαν στα σπίτια τους, τα ερωτήματα σχετικά με τον αριθμό, τα καθήκοντά τους και γιατί δεν είχε ανακοινωθεί η παρουσία τους πριν από την έκρηξη της σύγκρουσης εξακολουθούν να υφίστανται.
Μια κοντόφθαλμη πολιτική
Η ανάμειξη της Αιγύπτου στη σύγκρουση του Σουδάν αποκαλύπτει τη κοντόφθαλμη πολιτική της, τους περίπλοκους υπολογισμούς και την αποτυχημένη στρατηγική της που έχει συμβάλει σημαντικά στην τρέχουσα κρίση στο Σουδάν.
Μετά την απομάκρυνση του πρώην προέδρου Omar al-Bashir, η Αίγυπτος υιοθέτησε μια πολιτική έναντι του Σουδάν που στόχευε στην επίτευξη δύο αντιφατικών στόχων. Από τη μια πλευρά, επιδίωξε ακατάπαυστα να εμποδίσει τη δημιουργία μιας ισχυρής πολιτικής κυβέρνησης, πόσο μάλλον μιας δημοκρατικής, κατά τη μεταβατική περίοδο.
Από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος φοβόταν ότι το Σουδάν θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει ένα αποτυχημένο κράτος στα νότια σύνορά της, οδηγώντας σε σοβαρές πολιτικές, γεωστρατηγικές και ανθρωπιστικές κρίσεις που δε θα μπορούσε να διαχειριστεί.
Έτσι, η Αίγυπτος πίστευε στην εγκαθίδρυση μιας στρατιωτικής εξουσίας στο Σουδάν παρά την σκληρή πολιτική αντίσταση και τον σκληρό αγώνα για την εξουσία μεταξύ του Μπουρχάν και του Χεμέτι.
Το σκεπτικό πίσω από αυτήν την πολιτική βασίζεται σε περίπλοκους υπολογισμούς. Πρώτον, η κυβέρνηση του Σίσι είναι αποφασισμένη να αποτρέψει την εμφάνιση οποιασδήποτε μορφής πολιτικής ή δημοκρατικής κυβέρνησης στα νότια σύνορα της Αιγύπτου, καθώς το αντιλαμβάνεται ως υπαρξιακή απειλή με τη δυνατότητα να προκαλέσει ένα φαινόμενο ντόμινο και να επηρεάσει το πολιτικό τοπίο της Αιγύπτου.
Δεύτερον, ο Σίσι ευνοεί ένα αδύναμο καθεστώς στο Σουδάν που θα έδινε στην Αίγυπτο μόχλευση και επιρροή πάνω του, σε αντίθεση με τη φόρμουλα Μουμπάρακ-Μπασίρ όπου η 30ετής βασιλεία του Σουδάν υπό τον Ομάρ αλ-Μπασίρ προκάλεσε δυσκολίες και προβλήματα στην Αίγυπτο υπό τον Πρόεδρο Χόσνι Μουμπάρακ.
Τρίτον, ο Σίσι επιδιώκει μια υποτελή κυβέρνηση που να μην έχει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική που μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με την εξωτερική πολιτική της Αιγύπτου, ιδιαίτερα σε κρίσιμα ζητήματα όπως το Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα Αναγέννησης (Gerd).
Διαίρει και βασίλευε
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών, η Αίγυπτος, μαζί με άλλους βασικούς περιφερειακούς συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ και του Ισραήλ, έχει λάβει σημαντικά βήματα για να εμποδίσει το Σουδάν να επιτύχει μια επιτυχημένη δημοκρατική μετάβαση.
Αυτή η συντονισμένη προσπάθεια τροφοδοτήθηκε από την επιθυμία να αποφευχθεί η εμφάνιση μιας ισχυρής και σταθερής πολιτικής κυβέρνησης στα νότια σύνορα της Αιγύπτου, η οποία θεωρείται πιθανή απειλή για το καθεστώς του Σίσι.
Αρχικά, η Αίγυπτος χαιρέτισε τη συμφωνία κατανομής της εξουσίας μεταξύ της σουδανικής χούντας και των πολιτικών δυνάμεων κατά τη μεταβατική περίοδο. Ωστόσο, καθώς προχωρούσε η μετάβαση, η Αίγυπτος άρχισε να επικεντρώνεται στην ενίσχυση της στρατιωτικής παράταξης εντός του Μεταβατικού Κυρίαρχου Συμβουλίου (TSC), με επικεφαλής τον Burhan και τον Hemeti σε βάρος της πολιτικής κυβέρνησης του Abdalla Hamdok. Η Αίγυπτος προσπάθησε επίσης να συμμετάσχει και να διχάσει τις πολιτικές δυνάμεις, χρησιμοποιώντας τις μεταξύ τους για να επιδείξει την πολιτική τους ανωριμότητα.
Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι η Αίγυπτος έσπειρε ενεργά διχόνοια και διχασμό μεταξύ αμάχων και στρατιωτικών, με αποτέλεσμα τελικά το πραξικόπημα του Μπουρχάν τον Οκτώβριο του 2021, το οποίο οδήγησε την κυβέρνηση του Χάμντοκ να απομακρυνθεί από την εξουσία.
Αυτό που είναι ίσως ακόμη πιο ανησυχητικό είναι οι συνεχιζόμενες προσπάθειες της Αιγύπτου να ανατρέψει τη συμφωνία-πλαίσιο που υπέγραψαν οι σουδανικές στρατιωτικές και πολιτικές δυνάμεις τον περασμένο Δεκέμβριο, η οποία είχε ως στόχο τη μεταφορά της εξουσίας σε πολίτες και τον τερματισμό της στρατιωτικής κυριαρχίας. Ένα μήνα μετά την υπογραφή της συμφωνίας-πλαισίου, ο αρχηγός πληροφοριών της Αιγύπτου, Abbas Kamel, πραγματοποίησε επίσκεψη στο Χαρτούμ όπου συναντήθηκε με τον Burhan και διάφορες πολιτικές φατρίες για να πραγματοποιήσουν συνομιλίες.
Επιπλέον, η Αίγυπτος πρότεινε μια πολιτική πρωτοβουλία που αποσκοπεί στη συγκέντρωση όλων των παρατάξεων σε ένα διάλογο με στόχο την επίτευξη μιας «πραγματικής, διαρκούς και συνολικής διευθέτησης». Αν και ορισμένες πολιτικές φατρίες χαιρέτησαν την πρωτοβουλία, απορρίφθηκε από τις Δυνάμεις για την Ελευθερία και την Αλλαγή (FFC), την κύρια δύναμη υπέρ της δημοκρατίας του Σουδάν.
Επιλογή πλευρών
Όταν εμφανίστηκαν διαιρέσεις μεταξύ Μπουρχάν και Χεμέτι τους τελευταίους μήνες, η Αίγυπτος επέλεξε τον πρώτο από το δεύτερο. Η τάση να συνταχθεί με τον Μπουρχάν αντί με τον Χεμέτι στην πολιτική κρίση του Σουδάν υποκινήθηκε από διάφορους παράγοντες.
Ο Μπουρχάν αντιπροσωπεύει το παραδοσιακό σουδανικό στρατιωτικό κατεστημένο, το οποίο έχει απήχηση στην στρατιωτική ιεραρχία της ίδιας της Αιγύπτου. Υποστηρίζοντας τον Μπουρχάν, η Αίγυπτος διατηρεί μια σταθερή και προβλέψιμη σχέση με το Σουδάν, σε αντίθεση με την αντιμετώπιση ενός πολέμαρχου και αρχηγού πολιτοφυλακής όπως ο Χεμέτι.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η δυσπιστία της Αιγύπτου προς τον Χεμέτι, η οποία πηγάζει από την ιστορία του ότι ο ηγέτης των RSF υπερασπιζόταν τους συμμάχους του, συμπεριλαμβανομένου του πρώην ηγέτη του Σουδάν, Μπασίρ. Αυτό έκανε την Αίγυπτο να είναι προσεκτική όσον αφορά την ευθυγράμμιση με τον Hemeti με οποιαδήποτε ιδιότητα.
Τέλος, ο ισχυρός ιστός των εξωτερικών συνδέσεων και σχέσεων του Χεμέτι έχει εγείρει ανησυχίες στην Αίγυπτο σχετικά με τις δυνατότητές του να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική που μπορεί να μην ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα της Αιγύπτου στην περιοχή. Οι στενοί δεσμοί της Αιγύπτου με τον Μπουρχάν, ωστόσο, παρέχουν έναν πιο αξιόπιστο εταίρο για να διασφαλίσει ότι τα συμφέροντά της υποστηρίζονται στο Σουδάν.
Επιπλέον, η Αίγυπτος έχει σημαντικό ενδιαφέρον για το Σουδάν για πολλούς λόγους, πέρα από την κοινή ιστορία και τα σύνορα των δύο χωρών.
Η διαμάχη για το Αναγεννησιακό Φράγμα είναι μια σημαντική ανησυχία για την Αίγυπτο και ένα αποσταθεροποιημένο Σουδάν θα υπονόμευε τη θέση της Αιγύπτου στις διαπραγματεύσεις με την Αιθιοπία.
Η στρατηγική θέση του Σουδάν στα νότια σύνορα της Αιγύπτου καθιστά επίσης ζωτικής σημασίας τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας. Ένα αδύναμο και ασταθές Σουδάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε δευτερογενή αποτελέσματα, όπως η αυξημένη λαθρομετανάστευση, η διακίνηση ναρκωτικών και η τρομοκρατία, που θα επιδεινώσουν τις οικονομικές προκλήσεις και τις προκλήσεις ασφαλείας της Αιγύπτου.
Τέλος, η στρατηγική θέση του Σουδάν στο σταυροδρόμι της Βόρειας, της Ανατολικής και της Δυτικής Αφρικής το καθιστά σημαντικό παράγοντα στην πολιτική και την οικονομία της περιοχής.
Παρά αυτά τα στρατηγικά συμφέροντα, η κοντόφθαλμη, προκατειλημμένη και αντιφατική πολιτική της Αιγύπτου έναντι του Σουδάν τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν αντίθετη με αυτά τα συμφέροντα.
Όχι μόνο συνέβαλε στη συνεχιζόμενη σύγκρουση, αλλά έχει επίσης αποκαλύψει την περιορισμένη επιρροή της Αιγύπτου στην περιοχή σε σύγκριση με άλλους παίκτες όπως τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία. Το πρόσφατο περιστατικό κατά το οποίο Αιγύπτιοι στρατιώτες συνελήφθησαν από τις RSF και αφέθηκαν ελεύθεροι μόνο μετά την παρέμβαση των ΗΑΕ υπογραμμίζει περαιτέρω αυτήν την πραγματικότητα.