[ΑΝΑΛΥΣΗ] Η υποστήριξη του Πούτιν στον Ερντογάν: στρατηγική κίνηση για την αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ;

Adem ALTAN / AFP

Καθώς πλησιάζουν οι τουρκικές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, η υποστήριξη του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εμβαθύνει περαιτέρω τη ρωσοτουρκική εταιρική σχέση, η οποία αυξάνεται σταθερά. Ο Πούτιν παρευρέθηκε στα εγκαίνια του πρώτου ρωσικής κατασκευής πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο  Akkuyu, και επαίνεσε τον Ερντογάν για τη συμβολή του στην οικονομία και τους πολίτες της Τουρκίας. «Ένα πειστικό παράδειγμα του πόσα πολλά κάνετε εσείς, κύριε Πρόεδρε, για τη χώρα σας, την ανάπτυξη της οικονομίας της και όλους τους Τούρκους πολίτες», είπε ο Πούτιν, προσθέτοντας: «Θέλω να το πω ευθέως: ξέρετε πώς να θέσετε φιλόδοξους στόχους και προχωράμε με σιγουριά προς την υλοποίησή τους». Επαίνεσε τις προσπάθειες του Ερντογάν για την ενίσχυση των ρωσοτουρκικών σχέσεων και εξέφρασε τη βεβαιότητα για τα αμοιβαία οφέλη της συνεργασίας τους.

Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr

Ο Πούτιν συμμετείχε σε αυτή την εκδήλωση υψηλού προφίλ, προφανώς για λόγους προπαγάνδας, ενόψει των κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών στην Τουρκία που είχαν προγραμματιστεί για τις 14 Μαΐου. Κατά τη διάρκεια της ζωντανής μετάδοσης, ο Πούτιν επαίνεσε ρητά τον Πρόεδρο Ερντογάν σε σχόλια που μπορούσαν να ακουστούν από ολόκληρο τον κόσμο, τα οποία μπορούν να ερμηνευθούν ως συγκεκριμένη ένδειξη της υποστήριξης του Πούτιν στον Ερντογάν πριν από τις εκλογές. Για τους Τούρκους πολίτες που υποστηρίζουν τον Ερντογάν και που παρακολούθησαν την τελετή, το γεγονός ότι άκουσαν σχόλια που επαινούσαν τον Ερντογάν από τον ηγέτη μιας χώρας με επιρροή όπως η Ρωσία ενίσχυσε την πεποίθησή τους πως ο Ερντογάν είναι ένας ηγέτης ικανός να κερδίσει το σεβασμό των ηγετών του κόσμου. Γιατί ο Πούτιν εξέφρασε ρητά την υποστήριξή του στον Ερντογάν πριν από τις εκλογές;

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και οι επακόλουθες εξελίξεις οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο. Οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία από τα μέλη ΗΠΑ-ΕΕ και τις χώρες της G-7 δεν έχουν ακόμη επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα στη ρωσική οικονομία. Η Ρωσία, της οποίας η οικονομία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα έσοδα από υδρογονάνθρακες, έχει αρχίσει να πουλά φυσικό αέριο και πετρέλαιο σε ανατολικές αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία, αφού δεν μπόρεσε να πουλήσει στην ΕΕ. Οι σχέσεις της Ρωσίας με την Κίνα έχουν εξελιχθεί στον στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό τομέα. Η Κίνα και η Ρωσία συμφώνησαν να δημιουργήσουν μια πολυπολική νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Αν και η Κίνα δεν έχει ακόμη υποστηρίξει ανοιχτά τη Ρωσία στρατιωτικά, η Ρωσία θα μπορούσε να προμηθευτεί όπλα και πυρομαχικά από την Κίνα για να μετριάσει τα υλικοτεχνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει στο πεδίο της μάχης.

Ο Πούτιν δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία και κάνει ό,τι χρειάζεται για να κερδίσει. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για την πρόσφατη προσέγγιση της Ρωσίας με την Κίνα. Είναι προς το συμφέρον της Κίνας να συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να εστιάσουν όλη τους την προσοχή στον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Η Κίνα δε θέλει να τραβήξει την πλήρη προσοχή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ έως ότου ολοκληρώσει πλήρως την ανάπτυξη της στρατιωτικής και οικονομικής της δύναμης. Η Κίνα δυναμώνει στρατιωτικά και οικονομικά κάθε μέρα και ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της. Από την άλλη πλευρά, η παράταση του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει προκαλέσει διαφωνίες εντός της ΕΕ. Η Γαλλία, ειδικότερα, πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει μια πολιτική έναντι της Κίνας και της Ρωσίας ανεξάρτητη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η ανεπαρκής στρατιωτική ισχύς της ΕΕ καθιστά αδύνατη τη δημιουργία χωριστής εξωτερικής πολιτικής σύντομα. Η ΕΕ χρειάζεται το ΝΑΤΟ, όπου οι ΗΠΑ είναι η κορυφαία στρατιωτική δύναμη, για να διασφαλίσει την ασφάλειά της. Υπό αυτές τις συνθήκες, το ΝΑΤΟ παραμένει το πιο αποτελεσματικό εργαλείο στα χέρια των ΗΠΑ για την προστασία της βασισμένης σε κανόνες διεθνούς τάξης έναντι της Ρωσίας και της Κίνας. Μια διαφωνία εντός του ΝΑΤΟ σχετικά με τη Ρωσία και την Κίνα θα έβλαπτε τη θεμελιώδη στρατηγική που έχουν αναπτύξει οι Ηνωμένες Πολιτείες για αυτά τα ζητήματα. Είναι στρατηγικά απαραίτητο να προβλεφθεί ότι η Ρωσία και η Κίνα θα χρησιμοποιήσουν κάθε δυνατό μέσο για να δημιουργήσουν διχόνοια στο ΝΑΤΟ. Με άλλα λόγια, η Ρωσία και η Κίνα χρειάζονται έναν πράκτορα προβοκάτορα εντός του ΝΑΤΟ. 

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ επισκέφθηκε την ουκρανική πρωτεύουσα του Κιέβου στις 23 Απριλίου. «Επιτρέψτε μου να είμαι σαφής: η θέση που δικαιούται η Ουκρανία είναι στην ευρωατλαντική οικογένεια», είπε ο γενικός γραμματέας και πρόσθεσε, «η θέση που δικαιούται η Ουκρανία είναι το ΝΑΤΟ. Με την πάροδο του χρόνου, η υποστήριξή μας θα σας βοηθήσει να το κάνετε αυτό». Όπως υποδηλώνει η πρόσφατη δήλωση του Στόλτενμπεργκ, η έναρξη της διαδικασίας ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να είναι μία από τις επιλογές στο τραπέζι στο εγγύς μέλλον. Σημαντικές αποφάσεις για την στήριξη του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία ενδέχεται να ληφθούν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία, στις 11-12 Ιουλίου. Από την σκοπιά της Ρωσίας, η διαφωνία μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ σε αυτή τη σύνοδο κορυφής είναι κρίσιμη. Κατά την άποψη του Πούτιν, ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αισθάνονται άβολα με τις Ηνωμένες Πολιτείες να τις αναγκάζουν σε μια ενιαία επιλογή πολιτικής έναντι της Ρωσίας και της Κίνας. Ως εκ τούτου, μερικές χώρες-μέλη της ΕΕ μπορεί να υποστηρίξουν αυτήν την αντίρρηση εάν μια άλλη διαφωνούσα φωνή εντός του ΝΑΤΟ αντιταχθεί στην πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας.

Η Τουρκία, με πρόεδρο τον Ερντογάν, είναι μια από τις λίγες χώρες εντός του ΝΑΤΟ που θα μπορούσαν να εκφράσουν αυτήν την αντίρρηση στις ΗΠΑ, τουλάχιστον εν συντομία. Για τον Πούτιν, μεταξύ άλλων οικονομικών και πολιτικών λόγων, το να κερδίσει ο Ερντογάν στις εκλογές της 14ης Μαΐου και να γίνει ξανά πρόεδρος είναι ζωτικής σημασίας για την πιθανή πυροδότηση μιας κρίσης εντός του ΝΑΤΟ. Η Κίνα είναι επίσης πιθανό να υποστηρίξει την σκέψη του Πούτιν. Η Κίνα ανησυχεί ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το ΝΑΤΟ ως εργαλείο για να την περιορίσουν στρατιωτικά, όπως έκανε το ΝΑΤΟ στο παρελθόν εναντίον της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ). Ειδικότερα, οι δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν μετά την επίσκεψή του στην Κίνα στις 5-8 Απριλίου έδειξαν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δε μιλά με μία φωνή για την πολιτική της για την Κίνα όπως θα ήθελαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Επομένως, η μεταφορά της διαφωνίας για την Κίνα από το εσωτερικό της ΕΕ στο ΝΑΤΟ και η δημιουργία διαφωνίας στη συμμαχία για την Κίνα θα λειτουργούσε υπέρ της Κίνας. Η Ρωσία και η Κίνα χρειάζονται μια αντίθετη φωνή ή έναν πράκτορα προβοκάτορα εντός του ΝΑΤΟ.

Συμπερασματικά, η ρητή υποστήριξη του Πούτιν στον Ερντογάν πριν από τις εκλογές μπορεί να θεωρηθεί ως μια στρατηγική κίνηση που έχει σχεδιαστεί για να δημιουργήσει διαφωνία στο ΝΑΤΟ και να αποδυναμώσει την ενότητά του στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτουν η Ρωσία και η Κίνα. Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τη δυναμική εντός της συμμαχίας και, με τη σειρά της, την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.

* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.