 |
| pixabay / geralt |
Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Πολλά έχουν γραφτεί για την Πολωνία που είναι πλέον μια «ανερχόμενη δύναμη». Θα μπορούσε να δει κανείς, ήδη το 2020, κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών ασκήσεων «Defender Europe 2020», για παράδειγμα, πόσο πολύ ονειρευόταν η Βαρσοβία να γίνει το κύριο προπύργιο της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη. Η σημερινή σύγκρουση δίπλα στην Ουκρανία προφανώς ταιριάζει πολύ σε τέτοιες φιλοδοξίες. Επιπλέον, όπως έγραψα το Σεπτέμβριο του 2022, η Ουάσιγκτον φαίνεται να είναι στην ευχάριστη θέση να προωθήσει τις φιλοδοξίες της Βαρσοβίας σχετικά με την περιφερειακή ηγεμονία ως κυρίως μέσο για την αντιμετώπιση του Βερολίνου.
Μια άλλη απόδειξη τέτοιων φιλοδοξιών είναι οι συγκεκριμένες πρόοδοι Ουκρανίας-Πολωνίας προς μια συνομοσπονδία - περιλαμβάνουν σχέδια νομοσχεδίων προς το κοινοβούλιο τόσο στην Πολωνία όσο και στην Ουκρανία που δίνουν αμοιβαία ειδικό καθεστώς στους πολίτες του γειτονικού έθνους. Τέτοια φιλόδοξα πολωνικά σχέδια θα αντιμετωπίσουν, ωστόσο, τεράστιες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της αντιπολωνικής ακροδεξιάς της Ουκρανίας.
Σε κάθε περίπτωση, η αναδυόμενη Πολωνο-Ουκρανική συμμαχία θα μπορούσε να σημαίνει μια μετατόπιση προς την Ανατολή για το γεωπολιτικό κέντρο βάρους του ευρωπαϊκού μπλοκ, που επί του παρόντος εδρεύει στη Γαλλία και τη Γερμανία. Ωστόσο, αυτό με τη σειρά του θα ήταν ένα πλήγμα για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Είναι αδύνατο να μιλήσουμε για την κρίση στην Ανατολική Ευρώπη σήμερα χωρίς να αντιμετωπίσουμε το γεωπολιτικό ζήτημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ (μέρος της επικίνδυνης πολιτικής της Ουάσιγκτον για διπλό περιορισμό) συν το θέμα των αμερικανικών γεωοικονομικών συμφερόντων που σχετίζονται με την ενέργεια.
Όπως έγραψα πρόσφατα , η «μη δέσμευση» έχει κάνει τώρα την εμφάνισή της στον ευρωπαϊκό λόγο και την πολιτική, με επικεφαλής όχι λιγότερο από τη Γαλλία και ενδεχομένως επίσης τη Γερμανία - η πρώτη είναι η μόνη πυρηνική δύναμη στην Ευρώπη μετά το Brexit και η δεύτερη είναι η μεγαλύτερη οικονομία στην ήπειρο.
Καλά θα έκανε κανείς να θυμάται ότι μόλις το 2021, ολοκληρωνόταν το έργο των αγωγών Nord Stream 2 (τώρα σε στάση). Ολόκληρο το έργο του δικτύου Nord Stream, το οποίο, για πρώτη φορά, παρέκαμψε την Πολωνία και την Ουκρανία για να παραδώσει ρωσικό αέριο απευθείας στη Δυτική Ευρώπη, βρήκε αντίσταση εξαρχής από τις ΗΠΑ, όπως είναι ευρέως γνωστό - αλλά και από την Πολωνία και την Ουκρανία. Και όμως το Βερολίνο αντιστάθηκε στις αμερικανικές πιέσεις μέχρι την ολοκλήρωση - και στη συνέχεια οι αγωγοί ανατινάχτηκαν.
Το θέμα είναι πως η Γερμανία και οι κύριες ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν ήθελαν ποτέ να ανταγωνίζονται υπερβολικά τη Ρωσία, μεταξύ άλλων, επειδή η ρωσοευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας ήταν πάντα στρατηγικό ζήτημα. Οι αγωγοί Nord Stream ήταν η πιο ορατή υλοποίηση αυτής της θέλησης.
Τον Ιούνιο του 2021, οι υπουργοί Εξωτερικών της Πολωνίας Zbigniew Rau και της Ουκρανίας Dmytro Kuleba συντόνιζαν τις θέσεις τους σχετικά με το θέμα του Nord Stream 2, που εναντιώθηκαν σε αυτό. Και οι δύο το περιέγραψαν ως «απειλή» για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, ενώ στην πραγματικότητα οι τεράστιες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας που επηρέαζαν την Ευρώπη από το 2021 θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν το έργο Nord Stream 2 είχε τεθεί σε λειτουργία. Από την αρχή, η ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση εξυπηρέτησε καλά τα αμερικανικά συμφέροντα.
Το προαναφερθέν ενεργειακό ζήτημα καθώς και ο πόλεμος επιδοτήσεων του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά της Ευρώπης μπορεί να ήταν μια κλήση αφύπνισης για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες και έτσι να συνέβαλαν στην επανεκκίνηση της πολυσυζητημένης πλέον έννοιας της «στρατηγικής αυτονομίας». Ωστόσο, οι Πολωνοί ηγέτες φαίνεται να βλέπουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.
Η Πολωνία, που δεν έχει δικό της κέντρο διανομής φυσικού αερίου, έχει μεγάλα σχέδια για τον αγωγό της Βαλτικής που θα συνδέει τις ακτές της με τη Νορβηγία, καθιστώντας τον εαυτό της έτσι βασικό ευρωπαϊκό κόμβο φυσικού αερίου. Στις 4 Μαΐου, η Πολωνία ενέκρινε νομοσχέδιο που θα ενίσχυε την στρατιωτική προστασία της ενεργειακής υποδομής της Βαλτικής, επιτρέποντας στον στρατό της να βυθίσει οποιοδήποτε εχθρικό πλοίο στοχεύει τον αγωγό της Βαλτικής. Έχοντας αποκοπεί από τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου, η χώρα βασίζεται πλέον σε εισαγωγές από τη Νορβηγία. Ο προαναφερθείς αγωγός, ο οποίος έχει στην πραγματικότητα πέντε φορές λιγότερη χωρητικότητα από τον Nord Stream 2, δεν είναι στην πραγματικότητα ιδανική εναλλακτική λύση, σε καμία περίπτωση.
Ο πολιτικός επιστήμονας και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο και πολιτικός επιστήμονας John Mearsheimer, ο οποίος είναι ίσως ο πιο ισχυρός υποστηρικτής της «ρεαλιστικής» σχολής σκέψης στις διεθνείς σχέσεις, έχει μιλήσει και γράψει πολλές φορές για το πώς οι πολιτικές ελίτ των κύριων ευρωπαϊκών δυνάμεων στην πραγματικότητα δεν ήταν πραγματικά πρόθυμες να συνεχίσουν την ατζέντα της Ουάσιγκτον για περικύκλωση και περιορισμό της Μόσχας, όπως παραδειγματίζονται από τον πρώην Γάλλο Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και τις δηλώσεις και ενέργειες της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. Ο Mearsheimer υποστηρίζει ότι η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία προκλήθηκε κυρίως από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και από την «στρατηγική των ΗΠΑ να απομακρύνουν την Ουκρανία από την τροχιά της Ρωσίας και να την ενσωματώσουν στη Δύση».
Ενώ έδινε μια διάλεξη τον Ιούνιο του 2022, ο Mearsheimer, ο οποίος είναι Αμερικανός, ρωτήθηκε γιατί οι Ευρωπαίοι δεν είχαν τον τρόπο τους τότε (αν ίσχυε όντως έτσι), στο οποίο απάντησε περίφημα πως «οι Ευρωπαίοι χορεύουν με τη μελωδία μας. Διοικούμε το ΝΑΤΟ. Αυτό είναι θέμα εξουσίας» και μάλιστα γελοιοποίησε την έννοια της «κοινής λήψης αποφάσεων» εντός του οργανισμού του Ατλαντικού, με το σκεπτικό του ότι η Ευρώπη εξαρτάται πάρα πολύ από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια για να μπορεί να έχει φωνή - μια κατάσταση που μόνο επιδεινώθηκε από το Φεβρουάριο του 2022. Οι ευρωπαϊκές συνομιλίες για τον επανεξοπλισμό αφορούν επίσης την αντιμετώπιση αυτής της άβολης πραγματικότητας. Η αναζήτηση της Βαρσοβίας για περιφερειακή ηγεμονία, ωστόσο, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αμερικανική στρατιωτική παρουσία και ισχύ.
Ένας τοπικός παράγοντας όπως η Πολωνία μπορεί πράγματι να διατεθεί για να χρησιμοποιηθεί ως Αμερικανός πληρεξούσιος, αυξάνοντας παράλληλα τις εντάσεις στην ήπειρο. Μένει να δούμε τι μπορεί να κερδίσει από αυτό. Σε κάθε περίπτωση, η υπό την ηγεσία των ΗΠΑ πολιτική Δύση σήμερα είναι ένα σπίτι διχασμένο.