Δρ Binoy Kampmark - southfront.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Πολλά από αυτά τα νέα προέρχονται από τα τελευταία ευρήματα του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης ότι οι χώρες δαπανούν το 2,2% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε εξοπλισμούς. Από αυτό το ποσό, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ρωσία αντιπροσώπευαν το 56% του συνόλου. Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες, σημειώνει επίσης η έκθεση SIPRI, αυξήθηκαν κατά 19% την περίοδο 2013-2022, σημειώνοντας αύξηση κάθε χρόνο από το 2015.
Το ποσό είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το προηγούμενο έτος, όταν το SIPRI ανακοίνωσε πως οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 0,7% σε πραγματικούς όρους το 2021 «για να φτάσουν τα 2113 δισεκατομμύρια δολάρια». Οι μεγαλύτεροι συνεισφέροντες στην υπερφαγία εκείνη ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία. Συνολικά, οι πέντε χώρες αντιπροσώπευαν το 62% των δαπανών.
Αυτό διαφέρει διαφορετικά από την πιο αισιόδοξη εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ινστιτούτου από το 2021: «Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες, όταν υπολογίζονται με βάση τους μη σταθμισμένους μέσους όρους των χωρών, έχουν μειωθεί σχεδόν στο μισό, από 3,6 τοις εκατό ΑΕΠ κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου (1970-90) σε 1,9 τοις εκατό του ΑΕΠ τα χρόνια που ακολούθησαν την παγκόσμια οικονομική κρίση». Όσον αφορά τις παραλλαγές των στοιχείων σε αυτόν τον τομέα, καλύτερα να τηρείτε τη SIPRA.
Το 2022 αποδείχθηκε ευλογία για τους μιλιταριστές σε όλο τον κόσμο, αν και υπήρχαν συγκεκριμένες περιοχές που γνώρισαν μεγαλύτερη ανάπτυξη από άλλες. Στην Ευρώπη, τα επίπεδα δαπανών είχαν φτάσει σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τον Ψυχρό Πόλεμο, από 13% σε σχέση με τους προηγούμενους δώδεκα μήνες. Ο λόγος που συνήθως αναφέρεται: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στην Ανατολική Ασία, η δικαιολογία είναι ο ολοένα και πιο εχθρικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, αν και εκείνοι που βρίσκονται στη γωνία της Ουάσιγκτον δείχνουν πάντα το δάχτυλο στις φιλοδοξίες της Κίτρινης Ορδής στο Πεκίνο.
Η εικόνα στην Ευρώπη είναι άσχημη, με ανησυχίες να εκφράζονται σε ορισμένους στρατηγικούς κύκλους πως δεν γίνονται αρκετά για να απομακρυνθούμε από την εξάρτηση από την αμερικανική αυτοκρατορία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) έχει μάλιστα υποθέσει ότι η Ευρώπη είναι θύμα της «ύπαρξης» των ΗΠΑ, ιδίως υπό το φως του πολέμου της Ουκρανίας. Τα οράματα στρατηγικής αυτονομίας είναι πιο μακρινά από ποτέ.
Τέτοια αισθήματα, ωστόσο, ελάχιστα αποθαρρύνουν τους μιλιταριστές: είτε η Ευρώπη επιλέξει να συμβιβαστεί με την Ουάσιγκτον είτε όχι, οι έμποροι όπλων και οι κατασκευαστές όπλων θα κάνουν ένα εύθυμο παιχνίδι. Για να αποδείξει αυτό το σημείο, το ECFR υποστηρίζει την ανάπτυξη «δυτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων προς τα ανατολικά σε μεγαλύτερο αριθμό, προσφέροντας την αντικατάσταση των αμερικανικών δυνάμεων σε ορισμένες περιπτώσεις». Η μόνη διαφορά εδώ είναι το επιμερισμένο βάρος και όχι το ποσό που δαπανήθηκε.
Όσον αφορά τις επιμέρους χώρες, οι στρατιωτικές δαπάνες της Φινλανδίας αυξήθηκαν κατά 36% το 2022 φτάνοντας τα 4,8 δισεκατομμύρια δολάρια, αποτελώντας τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση της χώρας από το 1962. Οι πολωνικές στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11%, φτάνοντας τα 16,6 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια του 2022. Η ψήφιση του νόμου για την άμυνα της πατρίδας, που έχει σχεδιαστεί για την αναδιοργάνωση του στρατού και την αύξηση των αμυντικών δαπανών, υπόσχεται να ωθήσει τελικά τα επίπεδα στο 4% του ΑΕΠ. Η Βαρσοβία δεν έχει κρύψει το γεγονός πως επιθυμεί να έχει το μεγαλύτερο στρατό της ηπείρου, μια πρόχειρη και ξεκάθαρα αποστραγγιστική άσκηση.
Τα στοιχεία είναι επίσης σημαντικά δεδομένης της ολοένα και πιο αντιπροσωπευτικής φύσης του ισολογισμού του πολέμου της Ουκρανίας. Η Ουκρανία, από την πλευρά της, ανέβηκε από τη θέση της στην 36η θέση στο πρωτάθλημα δαπανών όπλων σε 11 το 2022, με ποσό 44 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά το SIPRI έχει να κάνει μια μέτρια ομολογία: δεν είναι σε θέση να μας παράσχει «μια ακριβή εκτίμηση του συνολικού ποσού της οικονομικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία». Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι οι χώρες δωρητές δεν έχουν, ως επί το πλείστον, δημοσιοποιήσει συγκεντρωτικά δεδομένα. Παρέχεται μια κατά προσέγγιση εκτίμηση 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία «περιλαμβάνει οικονομικές συνεισφορές, κόστος εκπαίδευσης και λειτουργίας, κόστος αντικατάστασης των αποθεμάτων στρατιωτικού εξοπλισμού που δωρήθηκαν στην Ουκρανία και πληρωμές για την προμήθεια πρόσθετου στρατιωτικού εξοπλισμού για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις».
Μέρος από αυτό πρέπει να συνυπολογιστεί στους αυξημένους προϋπολογισμούς του Ηνωμένου Βασιλείου (η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή δαπάνη με 3,1%), με τη Γερμανία και τη Γαλλία να έρχονται με 2,5% και 2,4% αντίστοιχα. Από τα τρία, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δώσει τη μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία και είναι δεύτερο μόνο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες διέθεσαν 19,9 δισεκατομμύρια δολάρια.
Όσο για τις ίδιες τις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ήδη διατυπώσει την ιδέα ότι θα αυξήσει τον αριθμό των στρατευμάτων που αναπτύσσονται στην Ευρώπη κατά 20.000 άτομα σε 100.000. Το μέτρο εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αποτροπής (EDI), μια προσπάθεια, σύμφωνα με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, «για να ενισχύσει την στάση αποτροπής των ΗΠΑ, να αυξήσει την ετοιμότητα και ανταπόκριση των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη, να υποστηρίξει τη συλλογική άμυνα και ασφάλεια των Συμμάχους του ΝΑΤΟ και να ενισχύσουν την ασφάλεια και την ικανότητα των συμμάχων και εταίρων των ΗΠΑ».
Ενώ η Κίνα, με λογαριασμό 292 δισεκατομμυρίων δολαρίων, βασίζεται ως δικαιολογία στις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες από άλλες δυνάμεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο αδιαμφισβήτητος κορυφαίος ξένος, αποτελώντας το εκπληκτικό 39% του παγκόσμιου συνόλου στα 877 δισεκατομμύρια δολάρια. Σχεδόν το είδος της φιγούρας που θα μπορούσε να φορέσει ένας ειρηνοποιός.
* Ο Δρ Binoy Kampmark ήταν υπότροφος της Κοινοπολιτείας στο Selwyn College του Cambridge. Αυτή τη στιγμή δίνει διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο RMIT. Email: bkampmark@gmail.com