* Πρώτον, ο δικομματισμός ΔΕΝ επανέρχεται! Για την ακρίβεια δοκιμάζεται και πάλι.
Ο αριθμός που δείχνει την ισχύ του δικομματισμού είναι, ασφαλώς, το άθροισμα των ΔΥΟ πρώτων κομμάτων.
Όπως ξέρουμε από το 1981 ως το 2007 το άθροισμα αυτό ήταν πάνω από 80%! Συχνά ξεπέρναγε και το 85%!
Το εκλογικό σώμα συγκέντρωνε σταθερά τις προτιμήσεις του σε δύο μόνο -"αντίπαλα" - κόμματα.
Στα χρόνια του μνημονίου αυτό άλλαξε δραματικά: το ποσοστό του δικομματισμού έπεσε πολύ χαμηλά!
Κάποια στιγμή βρέθηκε κάτω από...36% (Μάιο του 2012),
ύστερα βρέθηκε λίγο κάτω από 60% (Ιούνιο του 2012)
ύστερα ανέβηκε γύρω στο 64% (Ιανουάριος και Σεπτέμβριος του 2015)
ενώ το 2019 βρέθηκε ξανά για πρώτη φορά πάνω από 71%...
Η χώρα έμοιασε να επιστρέφει στην "πολιτική κανονικότητα"...
Αυτό όμως αντιστράφηκε ξανά στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023...
Τώρα το άθροισμα του δικομματισμού έπεσε πάλι στο 61%!
Μόνο που αυτή τη φορά το χαμηλό ποσοστό του δικομματισμού αντανακλά το γεγονός ότι το δεύτερο κόμμα (ο ΣΥΡΙΖΑ) βουλιάζει. Γιατί το πρώτο, η ΝΔ, έχει αποκατασταθεί σε αξιοπρεπέστατα ποσοστά (για κόμμα εξουσίας) πάνω από 40%.
Όμως, αυτό που είναι πολύ θετικό για την ΝΔ από παραταξιακή άποψη, είναι ωστόσο πολύ ανησυχητικό για το πολιτικό σύστημα.
Διότι έχουμε δικομματισμό με... "ενάμιση κόμμα"!
Για την ακρίβεια, έχουμε "δικομματισμό" με ένα κόμμα εξουσίας και δύο ...μισά! (το ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ).
* Δεύτερον, αν δούμε τώρα το άθροισμα των ΤΡΙΩΝ μεγαλύτερων κομμάτων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ), θα διαπιστώσουμε ότι στη προηγούμενη δεκαετία ήταν γύρω στο 71%, αλλά το 2019 ανέβηκε απότομα στο 79%.
Όμως κι αυτό αντιστράφηκε τώρα. Στις πρόσφατες εκλογές το άθροισμα των τριών μεγαλύτερων κομμάτων έπεσε πάλι γύρω στο 72,4%!
Δηλαδή τα τρία πρώτα κόμματα αθροίζουν σχεδόν όσο πριν τέσσερα χρόνια άθροιζαν τα δύο πρώτα κόμματα.
Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικότατο μέρος του εκλογικού σώματος, της τάξης του 27% συνειδητά επιλέγει κόμματα διαμαρτυρίας, κόμματα που δεν φιλοδοξούν να κυβερνήσουν ούτε να συμβάλλουν στη διακυβέρνηση.
Κόμματα που απλώς εκπροσωπούν την "απόρριψη του συστήματος"!
Οι "αντισυστημικές δυνάμεις" όχι μόνο έχουν αυξηθεί, αλλά έχουν παγιωθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα...
* Το πράγμα είναι ακόμα πιο σοβαρό. Γιατί διαχρονικά πέφτει και η συμμετοχή του εκλογικού σώματος στις εκλογές.
Κι όταν μιλάμε για αποχή, δεν εννοούμε βέβαια τα ποσοστά που δίνονται επίσημα (με βάση τους "εγγεγραμμένους").
Αυτά τα νούμερα δεν είναι να τα παίρνει κανείς στα σοβαρά.
Όταν η χώρα έχει πληθυσμό γύρω στα 10,3 εκατομμύρια, ασφαλώς δεν μπορεί να υπάρχουν 9,95 εκατομμύρια "εγγεγραμμένοι" ενήλικες στους εκλογικούς καταλόγους...
Δηλαδή δεν υπάρχουν καθόλου ανήλικοι, καθόλου μικρά παιδιά ή μωρά;
Εδώ εκκρεμεί ένα θέμα εκκαθάρισης εκλογικών καταλόγων...
Ο πραγματικός πληθυσμός των ενηλίκων που έχουν δικαίωμα ψήφου (μαζί με τους 17ρηδες που ψήφισαν τώρα για πρώτη φορά), είναι γύρω στα 7,6 εκατομμύρια.
Κι από αυτούς ψήφισαν πρόσφατα 6 εκατομμύρια 60 χιλιάδες. Δηλαδή ποσοστό περίπου 80%. Ποσοστό γενικά "αξιοπρεπέστατο" για μια σύγχρονη χώρα...
Για την ακρίβεια φέτος με 6,060 εκατομμύρια ψηφίσαντες είχαμε και "αύξηση" του εκλογικού σώματος (μείωση αποχής) σε σχέση με το 2019 (τότε είχαν ψηφίσει 5,770 εκατομμύρια), κι ακόμα περισσότερο σε σχέση με το Σεπτέμβριο του 2015 (τότε είχαν ψηφίσει 5,566 εκατομμύρια).
Αν όμως ανατρέξουμε λίγο πίσω, βλέπουμε ότι το εκλογικό σώμα ήταν αισθητά μεγαλύτερο το 2012 (6,476 το Μάιο της χρονιάς εκείνης και 6,217 εκατομμύρια τον Ιούνιο).
Κι αν ανατρέξουμε ακόμα πιο πίσω, το εκλογικό σώμα ήταν ακόμα πιο μεγάλο τότε (κι έχει πέσει ακόμα περισσότερο στο μεταξύ):
7,044 εκατομμύρια το 2009 και 7,355 εκατομμύρια το 2007
για να μην αναφερθούμε στο 2004, όταν ψήφισαν 7,573 εκατομμύρια!
Παρά την τελευταία ανοδική "αναλαμπή" λοιπόν, το εκλογικό σώμα συρρικνώνεται σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια. Κι έχουν ήδη χαθεί γύρω στο ...1,5 εκατομμύριο ψηφοφόροι (χωρίς να έχουμε αισθητή μείωση πληθυσμού και παρά το γεγονός ότι ψηφίζουν πλέον και οι 17ρηδες).
Η πτωτική τάση της συμμετοχής στις εκλογές αναμένεται τώρα να επανέλθει. Άλλωστε, είναι πολύ συνηθισμένο όταν υπάρχουν αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις να αυξάνεται η αποχή.
Έχουμε λοιπόν, διαχρονικά αύξηση της αποχής και ταυτόχρονη αύξηση του ποσοστού όσων φτάνουν στις κάλπες, αλλά ψηφίζουν αντισυστημικά "κόμματα διαμαρτυρίας".
Το πρώτο (αύξηση της αποχής) δεν βρίσκεται, ακόμα, σε ανησυχητικά επίπεδα. Η τάση όμως υπάρχει...
Αλλά το δεύτερο (αύξηση της αντισυστημικής ψήφου) βρίσκεται ήδη σε πολύ ανησυχητικά επίπεδα.
Ο συνδυασμός και των δύο θα έπρεπε να σημάνει "συναγερμό"...
Το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι το πολιτικό σύστημα βαθμιαία - και "ανεπαισθήτως" - απονομιμοποιείται στα μάτια των πολιτών.
Κι αυτό είναι πια "εδραιωμένη διαχρονική τάση".
Όχι "συγκυριακή παραδοξότητα".
Υπάρχει κενό εκπροσώπησης στην κοινωνία!
* Περιέργως η διαφαινόμενη αποχή ευνοεί αυτή τη στιγμή το πρώτο κόμμα, τη ΝΔ - και ιδιαίτερα την αυτοδυναμία της. Όλες οι ενδείξεις είναι ότι η αποχή θα ανέβει.
Άρα όλα τα κόμματα θα πάρουν συνολικό αριθμό ψήφων μικρότερο απ' ό,τι στις 21 Μαΐου.
Απλά τα κόμματα που θα χάσουν αναλογικά λιγότερους ψηφοφόρους μπορεί να δουν τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν.
Εδώ όμως, χρειάζεται αυξημένη προσοχή:
Απ' ό,τι δείχνουν οι τελευταίες μετρήσεις, τα ποσοστά των δύο μεγάλων κομμάτων αλλάζουν ελάχιστα. Τα τρία πολύ μικρά κόμματα τα βρίσκουν αισθητά πιο πάνω απ' ό,τι τα έβρισκαν πριν τις περασμένες εκλογές, και θεωρούν πιθανότατο τώρα ότι θα μπουν στη Βουλή: Η Ελληνική Λύση (που ήδη μπήκε), αλλά και Πλεύση Ελευθερίας και η Νίκη (που οριακά είχαν μείνει απ' έξω). Αυτό μπορεί να συμβεί, απλώς και μόνο από τη μείωση του εκλογικού σώματος.
Το ΠΑΣΟΚ το βρίσκουν κι αυτό λίγο πιο κάτω - πάντως κοντά - στα ποσοστά που πήρε στις 21 Μαΐου. Αλλά το ΠΑΣΟΚ το είχαν υποτιμήσει και πριν - και μάλλον το υποτιμούν και τώρα. Γιατί το ΠΑΣΟΚ το ψηφίζουν και αρκετοί που απλώς θέλουν να πάνε κόντρα στους δύο μεγάλους - οι οπαδοί του "ούτε-ούτε". Εν μέρει λειτουργεί ως... απορροφητήρας "αντισυστημικής" ψήφου.
Αυτή η "πρόθεση ψήφου" δεν αποκαλύπτεται εύκολα στις μετρήσεις.
Έτσι για την ώρα το μόνο που μας λένε οι δημοσκόποι είναι ότι ουσιαστικά θα ψηφίσουν λιγότεροι και ότι θα μπουν δύο ακόμα μικρά κόμματα στη Βουλή.
Αισθητές μετακινήσεις ψηφοφόρων μεταξύ κομμάτων δεν τις έχουν πιάσει ακόμα! Και πώς να τις πιάσουν; Εδώ ουσιαστικά ζούμε τις πιο "κουφές" εκλογές που έχουν υπάρξει ποτέ...
* Η "μάχη" γίνεται πλέον σε τρία μέτωπα:
-- Στην "κορυφή" όπου η ΝΔ κυνηγάει την αυτοδυναμία. Κανονικά την "έχει". Αλλά χωρίς πλέον το φόβο από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργείται εφησυχασμός. Και ο εφησυχασμός είναι ο χειρότερος εχθρός της ΝΔ αυτή τη στιγμή. Και της αυτοδυναμίας της. Μην αποκλείεται λοιπόν, και την έκπληξη...
-- Ανάμεσα στους δύο επόμενους, η μάχη είναι για το ποιός θα αναδειχθεί Αξιωματική Αντιπολίτευση. Τώρα φαίνεται πως δεύτερος θα παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά κι εδώ μην αποκλείετε να μικρύνει αισθητά η διαφορά. Και μην αποκλείετε εντελώς την έκπληξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα δεν μπορεί. Αλλά και το ΠΑΣΟΚ δεν δείχνει να αδράχνει την ευκαιρία...
-- Στον πιο κάτω χώρο, θα μπουν άλλα δύο κόμματα στη Βουλή, που θα γίνει πια επτα-κομματική. Αλλά το ποσοστό των "πολύ μικρών κομμάτων" (που έφτασε το 16% στις εκλογές του Μαΐου) θα συρρικνωθεί κι άλλο. Αναμένεται από 6-8%. Πολλοί που ψήφισαν κόμματα που δεν πρόκειται να μπουν στη Βουλή δεν θα πάνε να ψηφίσουν, όπως φαίνεται αυτή τη στιγμή. Κι αυτό σπρώχνει προς τα πάνω τα ποσοστά όλων των υπολοίπων. Και κυρίως της ΝΔ που δίνει τη μάχη της αυτοδυναμίας...
* Αλλά ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλα αυτά βάσει των ως τώρα μετρήσεων. Σε μια προεκλογική μάχη, που είναι... απελπιστικά "ήρεμη" και "κουφή" και απαθής και "βαριεστημένη".
-- Πράγμα που σημαίνει δύο πράγματα: Πολύ μικρές μετακινήσεις ψηφοφόρων την τελευταία στιγμή, μπορούν να κάνουν πολύ μεγάλη διαφορά στα αποτελέσματα όλων!
Και αναφέρομαι σε μετακινήσεις είτε μεταξύ των κομμάτων (ας πούμε μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ), είτε διαφορές στην αποχή.
Κι ακόμα ένα πολύ απλό, ακόμα και τυχαίο, περιστατικό, μπορεί να δημιουργήσει μικρή τάση την τελευταία στιγμή και να αλλάξει δραστικά το αποτέλεσμα. Μικρή "διαταραχή" μέσα στο "τέλμα", μπορεί να φανεί ως "τεράστιο κύμα"...
Η ΝΔ δικαίως ανησυχεί γιατί η μεγάλη ελκτική της δύναμη ήταν ως πρόσφατα ο "φόβος επιστροφής του ΣΥΡΙΖΑ". Αυτό έσπρωξε πολλούς που δεν ήταν ψηφοφόροι της να την ψηφίσουν (πάνω από 156 χιλιάδες σε σχέση με το 2019). Και συγκράτησε όλους τους "δυσαρεστημένους" ψηφοφόρους της (του 2019) να ΜΗ φύγουν.
Όμως, αυτός ο φόβος έχει πλέον εκλείψει. Ο ΣΥΡΙΖΑ ΔΕΝ εμπνέει φόβο πια σε κανένα...
Πράγμα που σημαίνει ότι η ΝΔ χάνει μεγάλο μέρος της ελκτικής της δύναμης. Αλλά επειδή έτσι κι αλλιώς η αποχή θα μεγαλώσει, η ΝΔ ελπίζει πως τα ποσοστά της τουλάχιστον θα παραμείνουν πολύ υψηλά.
Η μεγάλη έκπληξη θα είναι - και πάλι - το ΠΑΣΟΚ. Το οποίο υπάρχουν τέσσερις δεξαμενές από τις οποίες μπορεί να κερδίσει:
-- Από ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ, τώρα είναι απογοητευμένοι από την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ κι αρχίζουν να βλέπουν με ελπίδα την άνοδο του ΠΑΣΟΚ..
-- Από ψηφοφόρους της ΝΔ που επίσης προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ. Αυτοί τώρα δεν φοβούνται πια "επιστροφή" του ΣΥΡΙΖΑ, είναι σίγουροι ότι η ΝΔ θα πιάσει την αυτοδυναμία και σκέφτονται ίσως να επιστρέψουν στο ΠΑΣΟΚ για να το βοηθήσουν να βγει αυτό "αξιωματική αντιπολίτευση".
-- Από ψηφοφόρους της ΝΔ που είναι δυσαρεστημένοι, ψήφισαν ΝΔ από το φόβο "επιστροφής του ΣΥΡΙΖΑ" στις πρόσφατες εκλογές, αλλά τώρα που τέτοιος φόβος πια δεν υπάρχει, θέλουν να "κοντύνουν" κάπως τη ΝΔ και να σπρώξουν το ΠΑΣΟΚ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
-- Τέλος από κάποιο μέρος της "αντισυστημικής ψήφου" που πήγε στα μικρά κόμματα εκτός Βουλής και τώρα βλέπουν ότι ο μόνος τρόπος να χτυπήσουν και τους δύο "μονομάχους" του δικομματισμού είναι να στηρίξουν το τρίτο κόμμα...
Αυτές οι τέσσερις δεξαμενές, είναι για την ώρα μόνο "δυνητικές". Αλλά υπάρχουν.
Ο Ανδρουλάκης δεν κάνει πολλά πράγματα - ακόμα - για να τις "ενεργοποιήσει". Αλλά και οι υπόλοιποι δεν κάνουν τίποτα για να τις "στεγανοποιήσουν".
Πράγματι, η μεγάλη έκπληξη - θετική ή αρνητική - θα είναι από το ΠΑΣΟΚ!
Στο μεταξύ υπάρχει η τάση για αντισυστημική ψήφο που παραμένει ισχυρή, η τάση για αποχή από τις εκλογές που αναμένεται να ενισχυθεί ξανά και το μεγάλο τμήμα της κοινωνίας που νοιώθει να μην εκπροσωπείται, το οποίο μεγαλώνει συνεχώς, αλλά δεν έχει "εκφραστεί" ακόμα.
ΥΓ.1 Εμείς εδώ... "πανηγυρίζουμε" που υπουργός Εξωτερικών στην Τουρκία έγινε ο πρώην αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών, ο άνθρωπος που είχε οργανώσει την εισβολή στον "εργαλειοποιημένων" στον Έβρο το Φλεβάρη του 2020.
Και στο μεταξύ υπήρξε νέα απόβαση "εργαλειοποιημένων" σε νησίδα του Έβρου! Φτιάξαμε "φράχτη" στον Έβρο, και καμαρώνουμε που... μας τους φέρνουν στις νησίδες για να τους παραλάβουμε από κει...
ΥΓ.2 Στο μεταξύ η Γερμανία πέρασε επισήμως σε ύφεση, ο πληθωρισμός στις δυτικές χώρες παραμένει κολλημένος σε υψηλά επίπεδα και έρχεται νέος κύκλος αύξησης των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Πράγμα που θα επιδεινώσει τις υφεσιακές τάσεις στις οικονομίες.
ΥΓ.3 Κανένα από τα θέματα αυτά - που αφορούν τη χώρα και το αύριο - δεν ακουμπά την προεκλογική εκστρατεία που... ΔΕΝ γίνεται!
Εδώ όλα αφορούν την "ανακατονομή της πίτας" - κι όχι την Προοπτική της χώρας!
Κι ύστερα απορούμε γιατί όλο και περισσότερος κόσμος γυρίζει την πλάτη του.
Όσοι απορούμε δηλαδή.
Γιατί οι περισσότεροι ακόμα δεν το έχουν πάρει χαμπάρι...
Πράγματι, έχουμε ήδη χάσει 1,5 εκατομμύριο ψηφοφόρους τα τελευταία 20 χρόνια, αναμένεται να χάσουμε κι άλλους, κι αυτό δε φαίνεται να απασχολεί ΚΑΝΕΝΑ!