 |
| Το αναγνωριστικό πλοίο Ivan Khurs (Project 18280) |
Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
«Σήμερα στις 5:30 π.μ., οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έκαναν μια ανεπιτυχή προσπάθεια να επιτεθούν στο πλοίο Ivan Khurs του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας με τρία μη επανδρωμένα ταχύπλοα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το MOD. Στη δήλωση υπογραμμίζεται περαιτέρω πως το πλοίο «ασχολήθηκε με καθήκοντα για τη διασφάλιση της λειτουργίας των αγωγών φυσικού αερίου TurkStream και Blue Stream εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης [ΑΟΖ] της Δημοκρατίας της Τουρκίας».
Είναι σημαντικό να αναλυθεί προσεκτικά η δήλωση του Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, εστιάζοντας συγκεκριμένα στο γεγονός ότι η επίθεση είχε στόχο ένα πολεμικό πλοίο που είναι υπεύθυνο για τη διαφύλαξη των αγωγών φυσικού αερίου TurkStream και Blue Stream εντός της τουρκικής ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα.
Η ΑΟΖ είναι μια θαλάσσια περιοχή που εκτείνεται 200 ναυτικά μίλια πέρα από τη χωρική θάλασσα ενός έθνους όπως ορίζεται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Εντός αυτής της περιοχής, ένα κράτος έχει ειδικά δικαιώματα σχετικά με την εξερεύνηση και χρήση των θαλάσσιων πόρων. Το παράκτιο έθνος έχει δικαιοδοσία τόσο στους έμβιους όσο και στους μη έμβιους πόρους. Ωστόσο, η κυριαρχία του κράτους επί της ΑΟΖ του δεν είναι απόλυτη. Άλλα κράτη διατηρούν ορισμένα δικαιώματα εντός της ΑΟΖ του παράκτιου κράτους, όπως η ελευθερία ναυσιπλοΐας και το δικαίωμα διεξαγωγής ναυτικών ασκήσεων. Έτσι, η παρουσία ρωσικού σκάφους πληροφοριών εντός της τουρκικής ΑΟΖ θεωρείται φυσιολογική βάσει της UNCLOS. Ωστόσο, η δήλωση του ρωσικού MOD που υποστηρίζει πως το πλοίο δέχθηκε επίθεση ενώ ήταν εντός της τουρκικής ΑΟΖ είναι προκλητική. Μπορεί να γίνει αντιληπτό σαν οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις να στόχευσαν τη Ρωσία και την Τουρκία, παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, η ΑΟΖ και τα χωρικά ύδατα δεν είναι τα ίδια. Ενώ μια χώρα πρέπει να λάβει άδεια μέσω της διπλωματικής οδού για να έχει ένα πολεμικό πλοίο εντός των χωρικών υδάτων μιας άλλης χώρας, δεν απαιτείται το ίδιο για την ΑΟΖ. Τα ναυτικά άλλων χωρών μπορούν να διαθέτουν πολεμικά πλοία εντός της ΑΟΖ οποιασδήποτε χώρας στο πλαίσιο της ελευθερίας ναυσιπλοΐας.
Ένα άλλο σημείο που ξεχωρίζει στη δήλωση του ρωσικού MOD είναι ο ισχυρισμός ότι το ρωσικό πλοίο πληροφοριών βρισκόταν στην περιοχή για να προστατεύσει τους αγωγούς TurkStream και Blue Stream. Η Ιταλία και η Ρωσία κατέχουν τον αγωγό Blue Stream, ενώ η Ρωσία είναι ο μοναδικός ιδιοκτήτης του TurkStream. Μόνο ο αγωγός TurkStream διέρχεται από το βυθό όπου βρισκόταν το σκάφος πληροφοριών. Η Ρωσία σηματοδοτεί σε αυτή τη δήλωση πως μπορεί να λάβει πρόσθετα προστατευτικά μέτρα εάν είναι απαραίτητο για την προστασία του αγωγού από δολιοφθορές. Εάν υπάρχει πιθανότητα δολιοφθοράς στον αγωγό TurkStream, είναι πρωτίστως καθήκον του τουρκικού ναυτικού να προστατεύσει τον αγωγό.
Το Τουρκικό Ναυτικό διεξάγει την επιχείρηση Black Sea Harmony στη Μαύρη Θάλασσα από το 2004 σύμφωνα με τις αποφάσεις 1373, 1540 και 1566 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με στόχο την αποτροπή της τρομοκρατίας και των ασύμμετρων απειλών στη Μαύρη Θάλασσα. Αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας, μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα, ελικόπτερα, παράκτια ραντάρ, υποβρύχια και φρεγάτες που ανήκουν στην Τουρκική Ναυτική Διοίκηση πραγματοποιούν θαλάσσια επιτήρηση στο πλαίσιο του Black Sea Harmony για να συντάξουν μια εικόνα θαλάσσιας αναγνώρισης στη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία θα πρέπει να διαθέτει επαρκή δεδομένα επιτήρησης και πληροφοριών για να αξιολογήσει την πιθανότητα δολιοφθοράς σχετικά με τον αγωγό TurkStream. Υπό κανονικές συνθήκες, η Τουρκία δε θα πρέπει να χρειάζεται τη βοήθεια της Ρωσίας ή την ανάπτυξη σκάφους πληροφοριών για την προστασία του TurkStream. Το ρωσικό πλοίο πληροφοριών Ivan Khurs δεν έχει τη δυνατότητα να λάβει σχετικά μέτρα εάν εντοπίσει οποιαδήποτε επίθεση στον αγωγό. Δεν διαθέτει υποβρύχια συστήματα ανίχνευσης ή τηλεχειριζόμενα οχήματα (ROV) για την παρακολούθηση του αγωγού. Ωστόσο, ούτε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ούτε το τουρκικό υπουργείο Άμυνας έχουν απαντήσει στη δήλωση της Ρωσίας. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών θα πρέπει να διευκρινίσει πως η Τουρκία διαθέτει επαρκή ναυτική ισχύ για να διασφαλίσει την ασφάλεια των αγωγών που διέρχονται από την ΑΟΖ της στη Μαύρη Θάλασσα και ότι οι δραστηριότητες αναγνώρισης και επιτήρησης που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της Επιχείρησης Black Sea Harmony είναι επαρκείς.
Η Ουκρανία έχασε το μεγαλύτερο μέρος της ναυτικής της δύναμης μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Επομένως, η Ουκρανία δεν έχει τη ναυτική ισχύ για να αποτρέψει τις δραστηριότητες των κορβετών, φρεγατών και υποβρυχίων στον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας και να εξασφαλίσει την ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών της. Τα ρωσικά πολεμικά πλοία καταστρέφουν τις ουκρανικές υποδομές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις με πυραύλους κρουζ Kalibr, τους οποίους εκτοξεύουν εύκολα από τα πλοία. Δεδομένου πως ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας έχει επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό στα ουκρανικά λιμάνια, τα ουκρανικά σιτηρά μπορούν να μεταφερθούν στην παγκόσμια αγορά μόνο στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για τα Σιτάρια της Μαύρης Θάλασσας που ξεκίνησε στις 22 Ιουλίου 2022, με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ και της Τουρκίας.
Ως εκ τούτου, η ναυτική στρατηγική της Ουκρανίας βασίζεται στην κατασκευή ενός ναυτικού στόλου μη επανδρωμένων σκαφών με τα USV για να προκαλέσει τη μέγιστη ζημιά στα ρωσικά πολεμικά πλοία και να περιορίσει την ελευθερία κινήσεών τους στη Μαύρη Θάλασσα. Η Ουκρανία πιστεύει ότι αυτό θα της επιτρέψει να προστατεύσει την επικράτειά της από πυραύλους κρουζ Kalibr που εκτοξεύονται από ρωσικά πολεμικά πλοία και στο μέλλον, ακόμη και αν η Πρωτοβουλία για τα σιτάρια της Μαύρης Θάλασσας δεν επεκταθεί, θα μπορεί να μεταφέρει το σιτάρι της από την Οδησσό στις παγκόσμιες αγορές με εμπορικά σκάφη. Με επιθέσεις καμικάζι, τα ουκρανικά USV έχουν επανειλημμένα καταστρέψει ρωσικά πολεμικά πλοία στη θάλασσα και στο λιμάνι της Σεβαστούπολης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για τη Ρωσία να σταματήσει τις επιθέσεις καμικάζι USV της Ουκρανίας. Η Ρωσία προσπαθεί να κερδίσει την υποστήριξη της Τουρκίας κατά της Ουκρανίας υποστηρίζοντας πως τα πλοία της βρίσκονται στην ΑΟΖ της Τουρκίας για την προστασία του αγωγού TurkStream. Στην πραγματικότητα, η πραγματική πρόθεση της Ρωσίας είναι να δημιουργήσει ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ουκρανίας. Για το σκοπό αυτό, προσπαθεί να πείσει την Τουρκία ότι η Ουκρανία θα σαμποτάρει τον αγωγό TurkStream στην τουρκική ΑΟΖ. Η Ουκρανία δεν είναι επί του παρόντος ικανή να σαμποτάρει τον TurkStream, ούτε έχει νόημα η Ουκρανία να εμπλακεί σε μια τέτοια πράξη που θα αντιμετώπιζε άμεσα την Τουρκία.
Η Ρωσία προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει τα πρόσφατα γεγονότα, όπως η επίθεση στο πλοίο πληροφοριών, προκειμένου να φέρει μια σφήνα μεταξύ Τουρκίας και Ουκρανίας, επιδιώκοντας επίσης να ευθυγραμμίσει την Τουρκία πιο στενά με τα δικά της συμφέροντα. Είναι υψίστης σημασίας η Τουρκία να παραμείνει σε εγρήγορση απέναντι σε αυτές τις προσπάθειες και να φροντίσει πολύ να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.