Προσοχή σε μια συμφωνία που θα οδηγήσει σε επαναχάραξη των συνόρων σε βάρος της Ελλάδας

Η Τουρκία με ΝΟΤΑΜ που εξέδωσε δέσμευσε παράτυπα περιοχή από 5 έως 26 Ιουνίου στο κέντρο του Αιγαίου για την πραγματοποίηση αεροναυτικής άσκησης, επικαλύπτοντας και χώρο ελληνικής κυριαρχίας, ενώ το μορατόριουμ που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δυο χωρών υποτίθεται είναι σε ισχύ.

Στη δεσμευθείσα περιοχή που φαίνεται στη φωτογραφία με το κόκκινο τετράγωνο βρίσκονται οι βραχονησίδες Καλόγηροι (Η θέση τους καταδεικνύεται με το κίτρινο βέλος). 

Γράφει ο αντιστράτηγος ε.α., Λάμπρος Τζούμης

Για τη σπουδαιότητα των νησιών αυτών και τη στρατηγική της Τουρκίας με τις δεσμεύσεις περιοχών και τις υπερπτήσεις, είχα αναφερθεί με σχετικό κείμενο στο παρελθόν όπως παρακάτω: 

Οι νησίδες «Καλόγεροι» είναι δύο βράχοι στη μέση ακριβώς του Αιγαίου, σε απόσταση 26 ναυτικά μίλια βορειοανατολικά της Άνδρος, χτυπιούνται ανελέητα από τα κύματα και τους θυελλώδεις ανέμους, η ιστορία τους βρίθει από δοξασίες και μύθους για πειρατές και μοναχούς που έζησαν πάνω σ΄ αυτούς και παρά το μικρό τους μέγεθος συνιστούν περιοχή τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας. 

Η θέση των βράχων αυτών, στο μέσο του Αιγαίου, σε αρκετή απόσταση από τα πλησιέστερα νησιά προσδίδουν σ’ αυτούς εξαιρετική σπουδαιότητα. Αποτελούν σημαντικό παρατηρητήριο για τον έλεγχο των πλοίων που διέρχονται από τη περιοχή. Αυξάνουν κατά 6 ναυτικά μίλια τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από αυτούς και έτσι μειώνεται το εύρος των υδάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη διεθνή ναυτιλία.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας τα τουρκικά αεροσκάφη πραγματοποιούν υπερπτήσεις κατά προτίμηση στα νησιά που η Τουρκία έχει εντάξει στις γκρίζες ζώνες και οι βραχονησίδες Καλόγεροι, συνιστούν σημείο ιδιαίτερης προτίμησης για συγκεκριμένους λόγους. 

Οι βραχονησίδες αυτές καθορίζουν επακριβώς την οριογραμμή των διεκδικήσεων της Τουρκίας, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου. Η Τουρκία επανέρχεται με τις υπερπτήσεις και τις δεσμεύσεις περιοχών στο κέντρο του Αιγαίου με τον πιο σαφή τρόπο στη ΝΟΤΑΜ 714 με την οποία είχε επεκτείνει το 1974 τη δικαιοδοσία του FΙR Κωνσταντινούπολης. Στις 6 Αυγούστου 1974 η Άγκυρα, καθόρισε μία γραμμή αναφοράς στο μέσον του Αιγαίου και γνωστοποίησε ότι τα αεροσκάφη που θα πετούσαν ανατολικά της γραμμής αυτής θα έπρεπε να αναφέρουν στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Κωνσταντινούπολης και να παίρνουν οδηγίες από αυτό. 

Η ενέργεια αυτή αποτελούσε προσπάθεια τροποποίησης των ορίων του FIR Αθηνών και διαμόρφωνε μια οριοθετική γραμμή που χονδρικά συμπίπτει με τις Τουρκικές διεκδικήσεις, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου. Με σκοπό την προστασία της διεθνούς αεροπλοΐας, υπήρξε δυναμική αντίδραση από την Αθήνα με την έκδοση της ΝΟΤΑΜ 1157 (13 Σεπ. 74), με την οποία κηρύχθηκε το Αιγαίο επικίνδυνη περιοχή. Το κλείσιμο του Αιγαίου είχε ως συνέπεια στις διεθνείς αεροπορικές εταιρείες να καθιερώσουν εναλλακτικά και δαπανηρά δρομολόγια, λόγω της παράκαμψης των αεροδιαδρόμων του Αιγαίου. Μετά από αυτό, η Άγκυρα, το 1980 και πάλι μονομερώς, ανακάλεσε τη ΝΟΤΑΜ 714 όταν διαπίστωσε ότι το μέτρο έβλαπτε τα συμφέροντά της και ιδίως τον τουρισμό της.

Ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε με το επιχείρημα ότι η Σύμβαση του Σικάγο δεν αφορά στα κρατικά αεροσκάφη, σταθερά αρνείται να υποβάλει σχέδια πτήσεων για τις εισόδους των στρατιωτικών αεροσκαφών της εντός του FIR Αθηνών, διαπράττοντας, έτσι, πολυάριθμες παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, αποβλέποντας στην αποδυνάμωση του υφιστάμενου  νόμιμου καθεστώτος. 

Όπως είναι κατανοητό, ο στρατηγικός στόχος της Τουρκίας είναι η συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων που πιθανόν υπάρχουν στο Αιγαίο και κατ΄ επέκταση στη Ν.Α. Μεσόγειο. Το 2010 επί κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου η ελληνική πλευρά είχε έλθει κοντά με την τουρκική για μια συμφωνία «συνεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της συνδιαχείρισης σε επίπεδο ελέγχου και άμυνας».  Η προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας αυτού του είδους θα ήταν μια συνέχεια του Συμφώνου της Μαδρίτης του 1997, μετά την κρίση των Ιμίων, όταν ο τότε πρωθυπουργός κ. Σημίτης, συνυπέγραψε πλαίσιο αρχών με τον Ντεμιρέλ με την οποία παραχωρήθηκε στην Άγκυρα ένα μοναδικό δώρο: «Η Ελλάδα αναγνώριζε στην Τουρκία ότι έχει ζωτικά συμφέροντα στο Αιγαίο».

Η υιοθέτηση μιας διευθέτησης που να περιλαμβάνει συνδιαχείριση – συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο όπως είναι κατανοητό εμπεριέχει σημαντικούς κινδύνους για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτό αποτυπώνεται από την τακτική της Άγκυρας με τις περιοχές που δεσμεύει, στις οποίες ουσιαστικά επιχειρείται περικύκλωση και αποκλεισμός, γεγονός που σε μια συμφωνία όπως αυτή θα συμβεί σε μόνιμη βάση. Αυτό που θα προκύψει ουσιαστικά θα είναι η επαναχάραξη των συνόρων, με σοβαρές επιπτώσεις στην ίδια την άμυνα και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας και πλήρη ανατροπή του status quo στο Αιγαίο.