Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Παρά την αισιοδοξία του Μόρα, στις 23 Ιουνίου, ένας εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι αυτές οι τελευταίες συνομιλίες μεταξύ του Ιράν και της Ε3 (Γερμανία, Γαλλία και ΗΒ) δεν είναι καθόλου προσπάθειες επανέναρξης των συνομιλιών για την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας JCPOA.
Σε κάθε περίπτωση, ο Γενικός Γραμματέας του Φιλελεύθερου Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP) της Γερμανίας Bijan Djir-Sarai επέκρινε τη συνάντηση, χαρακτηρίζοντάς την ως «λάθος και επαίσχυντη». Πριν από αυτό, ο Norbert Röttgen, μέλος του γερμανικού κοινοβουλίου είχε επίσης επικρίνει το Βερολίνο για διαπραγματεύσεις με τις ιρανικές αρχές. Στην Ευρώπη, υπάρχει ισχυρή πίεση να χαρακτηριστεί η Επαναστατική Φρουρά του Ιράν ως τρομοκρατική οργάνωση, ένα μέτρο που έλαβαν οι ΗΠΑ το 2019.
Πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως η Ουάσιγκτον σχεδιάζει με τη σειρά της να καταλήξει σε μια άτυπη (άγραφη) συμφωνία με την Τεχεράνη για να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση μεταξύ των δύο χωρών. Δεν πρόκειται απαραίτητα για την εφαρμογή του Κοινού Συνολικού Σχεδίου Δράσης (JCPOA) του 2015, μιας γραπτής συμφωνίας άνω των 100 σελίδων που εγκρίθηκε ομόφωνα με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Μάλλον φαίνεται να αφορά την αναζωπύρωση της συζήτησης και το άνοιγμα του δρόμου για περαιτέρω διάλογο με την επίτευξη μιας «συμφωνίας» - με άλλα λόγια, μια «πολιτική κατάπαυση του πυρός» (όπως την έχουν περιγράψει Ιρανοί αξιωματούχοι) για να αποφευχθεί ή να μειωθεί ο κίνδυνος στρατιωτικής σύγκρουσης με την Τεχεράνη. Το 2018, ο Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε από τη συμφωνία JCPOA και επέβαλε περαιτέρω κυρώσεις στη χώρα.
Έχει αναφερθεί ότι η υποτιθέμενη συμφωνία περιλάμβανε τη δέσμευση του Ιράν να απόσχει από τον εμπλουτισμό ουρανίου πέραν του 60 τοις εκατό ή ακόμη και να σταματήσει (ή τουλάχιστον να επιβραδύνει) την αποθήκευση ουρανίου εμπλουτισμένου σε τέτοιο επίπεδο. Η συμφωνία που συζητείται ενδεχομένως περιλαμβάνει και άλλα πράγματα, όπως η επέκταση της συνεργασίας της Τεχεράνης με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Σε αντάλλαγμα η Ουάσιγκτον θα σταματήσει να πιέζει είτε τον ΔΟΑΕ είτε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να εφαρμόσει μέτρα κατά της χώρας, θα απέρριπτε τις αυστηρότερες κυρώσεις κατά του Ιράν και επίσης θα απέφευγε από την κατάσχεση πετρελαιοφόρων που μεταφέρουν ιρανικό πετρέλαιο - όπως έκανε κατά τους σημερινούς πολέμους καυσίμων κατά του Ιράν και του Λίβανου.
Επιπλέον, η Ισλαμική Δημοκρατία θα απελευθερώσει ορισμένους Αμερικανούς πολίτες που βρίσκονται επί του παρόντος υπό σύλληψη, ενώ η αμερικανική υπερδύναμη με τη σειρά της θα απελευθερώσει επίσης τέσσερις Ιρανούς που κρατούνται και θα ξεπαγώσει τα ιρανικά χρήματα που κρατούνται σε τράπεζες στο εξωτερικό.
Υπήρξαν κάποιες χειρονομίες και από τις δύο πλευρές που φαίνεται να ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω διάλογο. Η Ουάσιγκτον παρείχε πρόσφατα στην ιρακινή κυβέρνηση μια απαλλαγή που της επέτρεπε να πληρώσει χρέη 2,76 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια στο Ιράν, ενώ ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ σηματοδότησε πως είναι ανοιχτός σε συμφωνία με τη Δύση στην ομιλία του στις 11 Ιουνίου - υπό τον όρο ότι η τρέχουσα πυρηνική υποδομή της χώρας παραμένει ανέγγιχτη.
Μια υπερφορτωμένη Ουάσιγκτον μόλις και μετά βίας μπορεί να αντέξει έναν ακόμη πόλεμο (στη Μέση Ανατολή, σε αυτήν την περίπτωση) και, σύμφωνα με την εκτελεστική αντιπρόεδρο του Quincey Institute for Responsible Statecraft, Trita Parsi, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θέλει να αποφύγει οποιαδήποτε περαιτέρω κρίση με το Περσικό έθνος τους επόμενους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2024 - ενώ η Τεχεράνη, με τη σειρά της, χρειάζεται μεγάλη οικονομική ανακούφιση και μια ατμόσφαιρα που της επιτρέπει να συνεχίσει τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με ορισμένες αραβικές χώρες.
Η Μέση Ανατολή και το παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο έχουν αλλάξει πολύ, και οι πρόσφατες εξελίξεις όπως η ομαλοποίηση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν και οι ενισχυμένες σχέσεις Ρωσίας-Ιράν έχουν καταστήσει αρκετά δύσκολη την απομόνωση της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η οποία ενσωματώνεται ολοένα και περισσότερο στην ευρασιατική περιοχή.
Οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για αποκλιμάκωση είναι επομένως αρκετά ευθυγραμμισμένες με την τρέχουσα σκέψη των ΗΠΑ επί του θέματος και δεν θα πρέπει να θεωρηθούν (παρόλο που δέχθηκαν πυρά) ως άσκηση της «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης. Στην πραγματικότητα φαίνεται να έχει την πλήρη ευλογία από την Ουάσιγκτον.
Σήμερα, όταν η παγκόσμια ειρήνη αμφισβητείται διαρκώς από τη διπλή πολιτική περιορισμού της Ουάσινγκτον προς το Πεκίνο και τη Μόσχα, και από τις τριβές με τη Βόρεια Κορέα, μεταξύ άλλων ανησυχητικών σεναρίων που μας στοιχειώνουν όλους, οποιαδήποτε δυτική αποκλιμάκωση με την Τεχεράνη είναι απαραίτητη και θα πρέπει να θεωρείται τυχερή εξέλιξη. Αυτό μπορεί να κερδίσει σε όλους λίγο χρόνο, ωστόσο απέχει πολύ από το να είναι αρκετό, ενώ ο νόμος του Καίσαρα, για παράδειγμα, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ εναντίον παραγόντων στην περιοχή, όπως το συριακό κράτος. Με άλλα λόγια, εάν η «άτυπη συμφωνία» υλοποιηθεί, δε θα λύσει τα προβλήματα που αφορούν το Ιράν και τους εταίρους του, γιατί βασίζονται σε βαθιές συστημικές και γεωπολιτικές εντάσεις.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr