Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο
Το στρατιωτικό πραξικόπημα στο Νίγηρα «ολοκλήρωσε μια αλυσίδα ντόμινο» σε μια ομάδα αφρικανικών χωρών, που εκτείνεται από τη Γουινέα στα άκρα δυτικά της ηπείρου έως το Σουδάν στην ακραία ανατολή, το οποίο κυβερνάται από πραξικοπηματίες, ανέφεραν οι New York Times στις 29 Ιουλίου. Η εφημερίδα θεωρεί τον έκπτωτο Πρόεδρο της Νιγηρίας Μοχάμεντ Μπαζούμ, έναν δημοκρατικά εκλεγμένο σύμμαχο των ΗΠΑ, και τα επακόλουθα του πραξικοπήματος απειλή για τον αγώνα των ΗΠΑ εναντίον ισλαμιστικών ομάδων στην Αφρική.
«Για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, το πραξικόπημα έθεσε επείγοντα ερωτήματα σχετικά με τον αγώνα κατά των ισλαμιστών μαχητών στο Σαχέλ, την τεράστια ημίξηρη περιοχή όπου ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος κερδίζουν έδαφος με ανησυχητικό ρυθμό, μετακινούμενες από την έρημο προς τη θάλασσα. Μεγάλο μέρος του Σαχέλ επικαλύπτεται με τη νεοσύστατη ζώνη πραξικοπήματος από ακτή σε ακτή της Αφρικής», ανέφερε το πρακτορείο.
Όπως σημείωσαν οι NYT, πλάνα από το πραξικόπημα στο Νιαμέι, την πρωτεύουσα του Νίγηρα, όπου διαδηλωτές κυμάτιζαν ρωσικές σημαίες, απεικονίζουν σκηνές όπως αυτές κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος στη γειτονική Μπουρκίνα Φάσο. Ωστόσο, τα πραξικοπήματα στη Γουινέα και στο Μάλι είχαν διαφορετικούς λόγους.
Το άρθρο τονίζει ότι η παρουσία των ρωσικών σημαιών δε σημαίνει ότι το Κρεμλίνο βρίσκεται πίσω από τις ενέργειες των ανταρτών, αλλά συμβολίζει «πώς η Ρωσία έχει τοποθετηθεί ως ο λαμπαδηδρόμος του αντιδυτικού, και ιδιαίτερα του αντιγαλλικού, συναισθήματος σε μια σειρά από Αφρική τα τελευταία χρόνια».
Ο Νίγηρας, με τουλάχιστον 1.100 στρατιωτικούς και δύο βάσεις drone που κόστισαν 110 εκατομμύρια δολάρια, θεωρήθηκε «ακρογωνιαίος λίθος της περιφερειακής στρατηγικής του Πενταγώνου». Οι NYT εκτιμούν ότι εάν η χούντα έρθει στην εξουσία, θα μπορούσε να ζητηθεί από τους Αμερικανούς να εγκαταλείψουν τη χώρα, κάτι που θα «άνοιγε μια πόρτα στη Ρωσία».
Η Αφρικανική Ένωση, η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής και η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασαν το πραξικόπημα και προέτρεψαν την επιστροφή του Μπαζούμ στην εξουσία. Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν προειδοποίησε, μαζί με την ΕΕ, πως η οικονομική στήριξη στη χώρα θα σταματήσει εάν δεν ανατραπεί το πραξικόπημα.
Η Μόσχα επέκρινε επίσης το πραξικόπημα και προέτρεψε τις δύο πλευρές να μη χρησιμοποιήσουν βία. Ωστόσο, αντι-γαλλικά συνθήματα και ρωσικές σημαίες στους δρόμους του Νίγηρα μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα δείχνουν ότι η κοινωνική κοινότητα στην περιοχή του Σαχέλ αναζητά μια εναλλακτική λύση στη Δύση.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Ειρήνης, το Σαχέλ ήταν το επίκεντρο της τζιχαντιστικής βίας τα τελευταία χρόνια, ξεπερνώντας τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία, αντιπροσωπεύοντας το 43% των θανάτων αυτών το 2022, έναντι 1% το 2007. Ένα από τους λόγους για το πραξικόπημα ήταν η εσωτερική πολιτική του Μπαζούμ, η οποία δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τις οικονομικές κρίσεις και τις κρίσεις ασφαλείας στο πλαίσιο των τζιχαντιστικών ομάδων που κυριαρχούν στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων της χώρας.
Αντιγαλλικά συνθήματα και ρωσικές σημαίες στους δρόμους του Νιαμέι και άλλων πόλεων συνδέονται με τους ισχυρισμούς της παλιάς αντιαποικιακής κατεύθυνσης του Παρισιού. Οι κάτοικοι της περιοχής του Σαχέλ τρέφουν έντονη δυσαρέσκεια για τη Γαλλία, τον παλιό αυτοκρατορικό κύριο που δεν τους έχει ωφελήσει οικονομικά, ασφάλεια ή σταθερότητα.
Οι πιο δημοφιλείς ενέργειες εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή του Σαχέλ τον περασμένο χρόνο ήταν η συνεργασία με τη Ρωσία και όχι την ΕΕ ή τις ΗΠΑ. Οι στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία συνεπάγονται την επιθυμία να βρεθεί μια εναλλακτική λύση στη Δύση για να ξεφύγει από τις συσσωρευμένες οικονομικές και πολιτικές κρίσεις. Αυτό έχει δημιουργήσει μια τάση προς τη Ρωσία, η οποία δεν έχει αποικίσει ποτέ την Αφρική.
Ακόμη και αν ο γαλλικός στρατός εγκαταλείψει το Νίγηρα, τα οικονομικά συμφέροντα της Γαλλίας στην εξαγωγή ουρανίου θα παραμείνουν προτεραιότητα. Για το λόγο αυτό, το Παρίσι ανακοίνωσε ότι ανέστειλε την αναπτυξιακή βοήθεια και τη δημοσιονομική στήριξη προς τον Νίγηρα και ζήτησε «μια άμεση επιστροφή στη συνταγματική τάξη» και την επαναφορά του Μπαζούμ.
Ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε πως το μπλοκ δε θα αναγνωρίσει το πραξικόπημα και ανέστειλε τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και τη δημοσιονομική βοήθεια προς το Νίγηρα.
«[Ο Μπαζούμ] παραμένει ο μόνος νόμιμος πρόεδρος του Νίγηρα», ανέφερε η δήλωση της ΕΕ, με τον Μπορέλ να προσθέτει ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να υποστηρίξει μελλοντικές αποφάσεις του περιφερειακού μπλοκ της Δυτικής Αφρικής, «συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης κυρώσεων».
Φαίνεται πως η ΕΕ θα υιοθετήσει τις κυρώσεις στο Νίγηρα αφού τα κράτη της Δυτικής Αφρικής στις 30 Ιουλίου τις επέβαλαν και μάλιστα απείλησαν να χρησιμοποιήσουν βία εάν οι πραξικοπηματίες δεν επαναφέρουν τον έκπτωτο πρόεδρο εντός μιας εβδομάδας. Αυτές οι κυρώσεις και οι απειλές ήρθαν ενώ υποστηρικτές της χούντας επιτέθηκαν στη γαλλική πρεσβεία στο Νιαμέι.
Αν και η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη επιβάλει κυρώσεις στο Νίγηρα, αυτό μπορεί να αναμένεται αφού, όπως τόνισαν οι New York Times, ολοκληρώθηκε μια αλυσίδα ντόμινο στην περιοχή Σαχέλ μετά την εκδίωξη του Μπαζούμ. Αυτό όχι μόνο αποδυναμώνει τα δυτικά σχέδια στην Αφρική, αλλά επιτρέπει επίσης στη Ρωσία να επεκτείνει την επιρροή της.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr