 |
| The Singapore Navy corvette RSS Victory (88) maneuvers in formation with the frigate RSS Intrepid (69) and the U.S. Navy guided-missile destroyer USS Chafee (DDG 90) in preparation for a surface gunnery exercise in 2009 in the South China Sea. (U.S. Navy/Bill Larned) |
Στις 3 Ιουνίου 2023, σκάφη του πολεμικού ναυτικού από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά πραγματοποίησαν κοινή στρατιωτική άσκηση στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ένα κινεζικό πολεμικό πλοίο (LY 132) προσπέρασε το αμερικανικό αντιτορπιλικό κατευθυνόμενων πυραύλων (USS Chung-Hoon) και διέσχισε την πορεία του. Η Διοίκηση Ινδο-Ειρηνικού των ΗΠΑ εξέδωσε δήλωση λέγοντας πως το κινεζικό πλοίο «εκτέλεσε ελιγμούς με μη ασφαλή τρόπο». Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Wang Wenbin, απάντησε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «πραγματοποίησαν προκλήσεις πρώτες και η Κίνα απάντησε» και πως «οι ενέργειες του κινεζικού στρατού είναι απολύτως δικαιολογημένες, νόμιμες, ασφαλείς και επαγγελματικές».
Vijay Prashad - kimpavitapress.no / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτό το περιστατικό είναι ένα από τα πολλά σε αυτά τα ύδατα, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες διεξάγουν αυτό που αποκαλούν ασκήσεις Freedom of Navigation (FON). Αυτές οι ενέργειες της FON νομιμοποιούνται από το άρθρο 87 παράγραφος 1 στοιχείο α) της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Κίνα έχει υπογράψει τη Σύμβαση, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να την επικυρώσουν. Τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ χρησιμοποιούν το επιχείρημα FON χωρίς νόμιμα δικαιώματα ή οποιαδήποτε άδεια του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Το Πρόγραμμα Ελευθερίας Πλοήγησης των ΗΠΑ δημιουργήθηκε το 1979, πριν από τη Σύμβαση και χωριστά από αυτήν.
Ώρες μετά από αυτή τη συνάντηση στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν μίλησε στο Διάλογο Shangri-La στη Σιγκαπούρη. Ο Διάλογος Shangri-La, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο ξενοδοχείο Shangri-La από το 2002, συγκεντρώνει στρατιωτικούς αρχηγούς από όλη την Ασία με επισκέπτες από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Σε μια δημοσιογραφική κουβέντα, ο Austin ρωτήθηκε για το πρόσφατο περιστατικό. Κάλεσε την κινεζική κυβέρνηση «να ελέγξει αυτό το είδος συμπεριφοράς γιατί πιστεύω ότι μπορεί να συμβούν ατυχήματα που θα μπορούσαν να κάνουν τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο». Το γεγονός πως το περιστατικό έλαβε χώρα επειδή πραγματοποιήθηκε στρατιωτική άσκηση των ΗΠΑ και του Καναδά κοντά στα κινεζικά χωρικά ύδατα δεν προκάλεσε κανένα σχόλιο από το Όστιν. Τόνισε το ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών να διασφαλίσουν πως οποιαδήποτε χώρα μπορεί να «πλέει στις θάλασσες και να πετάει στους ουρανούς στο διεθνές διάστημα».
Η προσποίηση της αθωότητας του Όστιν αμφισβητήθηκε από τον Κινέζο ομόλογό του, υπουργό Άμυνας Λι Σανγκφού. «Γιατί όλα αυτά τα περιστατικά συνέβησαν σε περιοχές κοντά στην Κίνα», ρώτησε ο Λι, «όχι σε περιοχές κοντά σε άλλες χώρες;» «Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό είναι να μην πλησιάσουν στρατιωτικά σκάφη και αεροσκάφη στα ύδατα και τον εναέριο χώρο μας… Προσέξτε τα δικά σας χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο σας, τότε δε θα υπάρξουν προβλήματα». Ο Λι αμφισβήτησε την ιδέα ότι το ναυτικό και η αεροπορία των ΗΠΑ απλώς διεξάγουν ασκήσεις FON. «Δεν είναι εδώ για αθώο πέρασμα», είπε. «Είναι εδώ για πρόκληση».
Σφίξτε το δίχτυ
Όταν ο Όστιν δε μιλούσε στον Τύπο, ήταν απασχολημένος στη Σιγκαπούρη ενισχύοντας τις στρατιωτικές συμμαχίες των ΗΠΑ, σκοπός των οποίων είναι να σφίξουν το δίχτυ γύρω από την Κίνα. Πραγματοποίησε δύο σημαντικές συναντήσεις, την πρώτη μια τριμερή συνάντηση ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Αυστραλίας και τη δεύτερη μια συνάντηση που περιλάμβανε τον ομόλογό τους από τις Φιλιππίνες. Μετά την τριμερή συνάντηση, οι υπουργοί εξέδωσαν μια αιχμηρή δήλωση που χρησιμοποίησε λέξεις («αποσταθεροποιητικό» και «καταναγκαστικό») που ανέβασαν τη θερμοκρασία κατά της Κίνας. Φέρνοντας τις Φιλιππίνες σε αυτόν το διάλογο, οι ΗΠΑ ζήτησαν νέα στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Καμπέρας, της Μανίλας και του Τόκιο. Αυτό βασίζεται στην στρατιωτική συμφωνία Ιαπωνίας-Φιλιππινών που υπογράφηκε στο Τόκιο το Φεβρουάριο του 2023, η οποία δεσμεύει την Ιαπωνία να χρηματοδοτήσει τις Φιλιππίνες και οι τελευταίες να επιτρέπουν στον ιαπωνικό στρατό να διεξάγει ασκήσεις στα νησιά και τα ύδατά της. Βασίζεται επίσης στην στρατιωτική συμμαχία Αυστραλίας-Ιαπωνίας που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2022, η οποία -αν και δεν αναφέρει την Κίνα- επικεντρώνεται σε έναν «ελεύθερο και ανοιχτό Ινδο-Ειρηνικό», μια στρατιωτική φράση των ΗΠΑ που χρησιμοποιείται συχνά στο πλαίσιο της Ασκήσεις FON μέσα και κοντά στα κινεζικά ύδατα.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δημιουργήσει μια σειρά από στρατιωτικές συμμαχίες κατά της Κίνας. Η παλαιότερη από αυτές τις συμμαχίες είναι η Quad, που δημιουργήθηκε το 2008 και στη συνέχεια αναβίωσε μετά από ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον από την Ινδία, το Νοέμβριο του 2017. Οι τέσσερις δυνάμεις στο Quad είναι η Αυστραλία, η Ινδία, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2018, ο στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών μετονόμασε τη Διοίκηση του Ειρηνικού (που ιδρύθηκε το 1947) σε Διοίκηση Ινδο-Ειρηνικού και ανέπτυξε μια Στρατηγική Ινδο-Ειρηνικού, του οποίου η κύρια εστίαση ήταν στην Κίνα. Ένας από τους λόγους για να μετονομαστεί η διαδικασία ήταν να προσελκύσει την Ινδία στη δομή που χτίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, δίνοντας έμφαση στις εντάσεις Ινδίας-Κίνας γύρω από τη Γραμμή Πραγματικού Ελέγχου. Το έγγραφο δείχνει πώς οι ΗΠΑ προσπάθησαν να πυροδοτήσουν όλες τις συγκρούσεις στην περιοχή -άλλες μικρές, άλλες μεγάλες- και να προβάλουν τον εαυτό τους ως υπερασπιστή όλων των ασιατικών δυνάμεων ενάντια στον «εκφοβισμό των γειτόνων». Η εξεύρεση λύσεων σε αυτές τις διαφωνίες δεν είναι στην ημερήσια διάταξη. Η έμφαση της στρατηγικής Ινδο-Ειρηνικού είναι οι ΗΠΑ να αναγκάσουν την Κίνα να υποταχθεί σε μια νέα παγκόσμια συμμαχία εναντίον της.
Αμοιβαίος σεβασμός
Κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφίας στη Σιγκαπούρη, ο Όστιν υποστήριξε πως η κινεζική κυβέρνηση «θα έπρεπε να ενδιαφέρεται επίσης για την ελευθερία της ναυσιπλοΐας γιατί χωρίς αυτό, εννοώ, θα την επηρεάσει». Η Κίνα είναι μια μεγάλη εμπορική δύναμη, είπε, και «αν δεν υπάρχουν νόμοι, αν δεν υπάρχουν κανόνες, τα πράγματα θα καταρρεύσουν και γι' αυτές πολύ γρήγορα».
Ο υπουργός Άμυνας της Κίνας Λι ήταν πολύ ξεκάθαρος ότι η κυβέρνησή του ήταν ανοιχτή σε διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες και ανησυχούσε επίσης για τη «διάσπαση» των επικοινωνιών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Ωστόσο, ο Λι έθεσε μια σημαντική προϋπόθεση για τον διάλογο. «Ο αμοιβαίος σεβασμός», είπε, «θα πρέπει να είναι το θεμέλιο της επικοινωνίας μας». Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία -ακόμη λιγότερα στη Σιγκαπούρη παρά τη εύθυμη στάση του Όστιν- για σεβασμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την κυριαρχία της Κίνας. Η γλώσσα από την Ουάσιγκτον γίνεται όλο και πιο σκληρή, ακόμα κι όταν προσποιείται ότι είναι γλυκιά.
* Ο Vijay Prashad είναι Ινδός ιστορικός, εκδότης και δημοσιογράφος. Είναι συγγραφέας και επικεφαλής ανταποκριτής στο Globetrotter . Είναι εκδότης του LeftWord Books και διευθυντής του Tricontinental: Institute for Social Research.