Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο
Μόνο το 2022, οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως πραγματοποίησαν αγορές ρεκόρ χρυσού, μια τάση που επαναλήφθηκε το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με έρευνα της διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων Invesco. Η Κίνα και η Τουρκία μαζί αντιπροσώπευαν σχεδόν το ένα πέμπτο αυτών των αγορών.
Η προειδοποίηση που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες, που αποφάσισαν να παγώσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και εξακολουθούν να αναζητούν νομικά μέσα για να δικαιολογήσουν την κλοπή τους, οδήγησε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αγοράσουν φυσικό χρυσό αντί για παράγωγα ή κεφάλαια.
Η έρευνα της Invesco διαπίστωσε πως το 68% των κεντρικών τραπεζών διατηρούσε μέρος των αποθεμάτων τους σε χρυσό στην εγχώρια αγορά, από 50% το 2020. Η έρευνα έδειξε ότι το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στο 74% σε πέντε χρόνια.
Λίγο μετά την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Μόσχας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες της G7 ανακοίνωσαν ότι θα επιβάλουν κυρώσεις στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και θα αποτρέψουν την πρόσβαση της σε αποθεματικά περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων που διατηρούνται στο εξωτερικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η παγκόσμια ζήτηση για χρυσό έφτασε στο υψηλό 11 ετών των 4.741 τόνων το 2022, από 3.678 τόνους το 2020. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού , αυτό οδήγησε τις αγορές της κεντρικής τράπεζας και αύξησε το ενδιαφέρον των λιανικών επενδυτών. Ωστόσο, ενώ ο φυσικός χρυσός ήταν σε μεγάλη ζήτηση, τα ETF χρυσού είχαν συνδυασμένες εκροές σχεδόν 300 τόνων το 2021 και το 2022.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις χώρες που προσπαθούν να αποσυνδεθούν από τον οικονομικό εκβιασμό της Ουάσιγκτον, ειδικά εν όψει των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που κατέστησαν απρόσιτα στο εξωτερικό το 2022, αφού η κρίση στην Ουκρανία έγινε πόλεμος αντιπροσώπων μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας.
Από την πλευρά του, ο Βέλγος πρωθυπουργός ανακοίνωσε στις 30 Ιουνίου σχέδια για εισπράξεις 3 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως από απροσδόκητα έσοδα από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που δεσμεύτηκαν στα ταμεία της χώρας για να τα δώσει στην Ουκρανία για σκοπούς «ανοικοδόμησης».
«Εργαζόμαστε για έναν απροσδόκητο φόρο», είπε ο Αλεξάντερ ντε Κρό στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση με άλλους ηγέτες της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής του μπλοκ στις Βρυξέλλες.
Μια ημέρα πριν από τη σύνοδο κορυφής, ο De Croo εξήγησε πως το Βέλγιο ήταν «πολύ εμπλεκόμενο» στο ζήτημα, επειδή περισσότερο από το 90% των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που δεσμεύτηκαν στη δικαιοδοσία της ΕΕ βρίσκονται σε βελγικές τράπεζες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε το Μάιο πως το μπλοκ πάγωσε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε περιουσιακά στοιχεία που ανήκαν στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, επιπλέον των 24,1 δισεκατομμυρίων ευρώ που ανήκαν σε εταιρείες, μεγιστάνες και άλλους Ρώσους ιδιώτες.
Εάν το σχέδιο προχωρούσε, θα αποτελούσε διπλή κλοπή – πρώτον, με την κατάσχεση των χρημάτων και, δεύτερον, εμποδίζοντας τη Ρωσία να εισπράξει τους οφειλόμενους τόκους της. Η κλοπή επιδεινώνεται με προσβολή αφού τα χρήματα θα δοθούν για τη χρηματοδότηση του πολέμου του Κιέβου κατά της Ρωσίας και εάν τα χρήματα μεταφερθούν έτσι με εντολή του κράτους μέλους της ΕΕ, θα είναι πράξη πολέμου αφού μια χώρα που παρέχει οικονομική υποστήριξη σε άλλη μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ως μέρος που εμπλέκεται στον πόλεμο.
Μια τέτοια κλοπή θα συνιστούσε κατάφωρη παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και για τα κράτη μέλη της ΕΕ, θα υπονόμευε το κράτος δικαίου στην Ευρώπη, διότι αν μπορούν να το κάνουν στη Ρωσία, μπορούν να το κάνουν και στα περιουσιακά στοιχεία οποιουδήποτε πολίτη. Το σύστημα δείχνει πως, στην πραγματικότητα, κανείς δεν προστατεύεται και ότι οι συμβάσεις μεταξύ πελατών και τραπεζών στη δυτική δικαιοδοσία ουσιαστικά δε σημαίνουν τίποτα, επειδή μπορούν να διαλυθούν κατά βούληση και για οποιονδήποτε λόγο.
Αυτό, με τη σειρά του, προφανώς απειλεί να υπονομεύσει την αξιοπιστία των δυτικών τραπεζών μεταξύ των ξένων καταθετών. Όπως ανέφερε η Invesco, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας πολιτικής γίνονται πλέον αισθητές καθώς οι χώρες εμπιστεύονται τη διατήρηση των δικών τους αποθεμάτων χρυσού.
«Τώρα έχουμε μεταφέρει τα αποθέματά μας σε χρυσό πίσω στη χώρα μας για να τα διατηρήσουμε ασφαλή – ο ρόλος του τώρα είναι να βρίσκεται σε ένα ασφαλές καταφύγιο», είπε στην Invesco μια ανώνυμη κεντρική τράπεζα στη Δύση, προσθέτοντας ότι αύξησαν τα αποθέματά της σε χρυσό πριν από 8-10 χρόνια και το κρατούσαν στο Λονδίνο.
Αυτές ήταν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία και το πάγωμα των περιουσιακών της στοιχείων για τις οποίες προειδοποίησαν πολλοί ειδικοί. Ωστόσο, ήταν αναμενόμενο ότι μόνο οι μη δυτικές χώρες και θεσμοί θα γίνονταν καχύποπτοι για την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και τις Βρυξέλλες, αποδεικνύοντας έτσι τη κοντόφθαλμη πολιτική τους καθώς ακόμη και οι θεσμοί στη Δύση έχουν γίνει καχύποπτοι.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr