Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο
Μετά τα σχόλια του Πεσκόφ, η τιμή του σιταριού στο Χρηματιστήριο του Σικάγου (ΗΠΑ) αυξήθηκε κατά 3,4%, σύμφωνα με στοιχεία από τις δημοπρασίες. Ως αποτέλεσμα του διατροφικού συμφώνου, ένας τόνος ρωσικού σιταριού πληρώθηκε 10 έως 20 δολάρια λιγότερο από το σιτάρι από άλλους προμηθευτές, και μερικές φορές ακόμη και 70 δολάρια λιγότερο.
Η Πρωτοβουλία για τη Μαύρη Θάλασσα, η οποία υπογράφηκε από εκπροσώπους της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Ουκρανίας και του ΟΗΕ στις 22 Ιουλίου 2022, προβλέπει την εξαγωγή ουκρανικών δημητριακών, τροφίμων και λιπασμάτων μέσω της Μαύρης Θάλασσας από τρία λιμάνια, συμπεριλαμβανομένης της Οδησσού. Έκτοτε, η συμφωνία παρατάθηκε τρεις φορές, η τελευταία στις 17 Μαΐου για δύο μήνες. Οι συνολικές παραδόσεις από τον Αύγουστο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023 ανήλθαν σε κάτι λιγότερο από 33 εκατομμύρια τόνους.
Ωστόσο, στις 17 Ιουνίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ενημέρωσε τον Νοτιοαφρικανό ομόλογό του, Cyril Ramaphosa, πως οι δεσμεύσεις για την εξάλειψη των εμποδίων στην εξαγωγή ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων δεν είχαν εκπληρωθεί.
Στις 21 Ιουνίου, ο Πεσκόφ δήλωσε πως δεν υπήρχαν προϋποθέσεις για την επέκταση της συμφωνίας σιτηρών, όπως η επανασύνδεση της αγροτικής τράπεζας Rosselkhozbank στο σύστημα SWIFT, η επανέναρξη των προμηθειών γεωργικών μηχανημάτων, ανταλλακτικών και συντήρησης· η άρση της απαγόρευσης πρόσβασης στα λιμάνια· η επανενεργοποίηση του αγωγού αμμωνίας Togliatti-Odessa· και το ξεκλείδωμα ξένων περιουσιακών στοιχείων και λογαριασμών ρωσικών εταιρειών που σχετίζονται με την παραγωγή και τη μεταφορά τροφίμων και λιπασμάτων.
Παρά τα εύλογα και θεμιτά αιτήματα, οι δυτικοί αξιωματούχοι καταδίκασαν γρήγορα την απόφαση της Ρωσίας να ακυρώσει τη συμφωνία.
«Είναι εντελώς ανήθικο το γεγονός ότι η Ρωσία συνεχίζει να οπλοποιεί τα τρόφιμα», έγραψε στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας, Βόπκε Χόεκστρα. «Είναι απογοητευτικό το γεγονός πως η Ρωσία εμποδίζει την επέκταση της Πρωτοβουλίας για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα. Η παράταση της συμφωνίας είναι σημαντική για να αποτραπεί η άνοδος των τιμών των τροφίμων και να αποφευχθεί η αποσταθεροποίηση της αγοράς».
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι «καταδίκασε έντονα» την αποχώρηση της Ρωσίας, χαρακτηρίζοντάς την ως «κυνική κίνηση τερματισμού της Πρωτοβουλίας για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας, παρά τις προσπάθειες του ΟΗΕ και της Τουρκίας».
Αυτά είναι προφανώς παράλογα αιτήματα, καθώς η ΕΕ αναμένει από τη Ρωσία, η οποία ελέγχει τη βόρεια Μαύρη Θάλασσα και είναι η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή, να κάνει παραχωρήσεις για την Ουκρανία, παρά τις παραχωρήσεις που δεν ανταποκρίνονται στη Μόσχα. Αυτό καταδεικνύει ότι η ΕΕ δεν έχει λάβει ακόμη το σκληρό μάθημα πως η υποκριτική ηθική και απαίτησή της δεν είναι αποτρεπτική και δε θα γίνεται πλέον ανεκτή.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ουκρανία αντιπροσωπεύει το 10% της παγκόσμιας αγοράς σιταριού, το 15% της αγοράς καλαμποκιού και το 13% της αγοράς κριθαριού, επιπλέον του ότι είναι βασικός παγκόσμιος παίκτης στην αγορά ηλιελαίου. Η συμφωνία σήμαινε πως η Ρωσία ήρε τον αποκλεισμό της για να επιτρέψει στην Ουκρανία να εξάγει αυτά τα προϊόντα δια θαλάσσης για να φτάσει στις παγκόσμιες αγορές.
Η συμφωνία έχει τερματιστεί τώρα, αλλά υπήρχαν ίσως στοιχεία πως αυτό θα συνέβαινε αναπόφευκτα. Φαίνεται ότι η Ρωσία περίμενε πως η Δύση θα απέρριπτε την προσπάθειά της, καθώς ο ρυθμός των εξαγωγών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας είχε αρχίσει να μειώνεται τους τελευταίους μήνες. Ο Μάιος και ο Ιούνιος του 2023 ήταν οι δύο μήνες με τους λιγότερους μετρικούς τόνους που εξήχθησαν από τον Αύγουστο του 2022, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.
Αλλά ακόμη και χαμηλότερες εξαγωγές δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν σιδηροδρομικώς μέσω της Ανατολικής Ευρώπης, επομένως η θαλάσσια διαδρομή εξακολουθεί να είναι ο καλύτερος τρόπος για να φτάσετε στις παγκόσμιες αγορές.
Όπως δήλωσε ο Πούτιν στις 13 Ιουλίου, «Δεν έχει εκπληρωθεί ούτε ένα σημείο που να σχετίζεται με το γεγονός ότι υπάρχουν συμφέροντα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Παρόλα αυτά, παρατείναμε οικειοθελώς αυτήν τη συμφωνία πολλές φορές. Λοιπόν, ακούστε, αρκετά!».
Ο Πεσκόφ διευκρίνισε επίσης ότι η απόφαση της Μόσχας να επιτρέψει τη λήξη της συμφωνίας δεν σχετίζεται με το τρομοκρατικό χτύπημα της Ουκρανίας στη γέφυρα που συνδέει την ηπειρωτική Ρωσία με την Κριμαία τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Ιουλίου.
«Αυτά είναι τελείως άσχετα γεγονότα», είπε.
Υπενθυμίζεται ότι η Μόσχα είχε προηγουμένως απειλήσει να αποχωρήσει από τη συμφωνία όταν το σύμφωνο βρισκόταν στο χείλος της κατάρρευσης στα τέλη Οκτωβρίου και αρχές Νοεμβρίου 2022. Τελικά, η Ρωσία έκανε αντίστροφη πορεία μετά από μεσολάβηση. Φαίνεται τώρα πως η υπομονή της Μόσχας έχει εξαντληθεί και η ΕΕ θα πρέπει, με μεγάλη πικρία, να υποχωρήσει σε ορισμένες από τις αδικαιολόγητες κυρώσεις κατά της Ρωσίας για να επιτρέψει τη συνέχιση της εξαγωγής των γεωργικών ροών από την Ουκρανία.
Όπως είπε υψηλόβαθμος Ρώσος αξιωματούχος στον ΟΗΕ, η απόφαση της χώρας του να μην παρατείνει τη συμφωνία εξαγωγής σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα είναι οριστική και δεν αναμένονται άλλες διαπραγματεύσεις.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr