Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος
Η αναφορά έγινε από ένα Ρώσο εθελοντή χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Topaz». Λέει πως αφού αιχμαλωτίστηκε από τον εχθρό, ταπεινώθηκε επανειλημμένα, ξυλοκοπήθηκε, βασανίστηκε και αναγκάστηκε να κάνει έργα που έθεταν σε κίνδυνο τη ζωή του. Η ίδια κατάσταση συνέβη και με άλλους αιχμαλώτους που ήταν μαζί του.
Μεταξύ αυτών των έργων ήταν η αποστολή να διεξαχθούν επιχειρήσεις αποναρκοθέτησης, καθαρίζοντας το έδαφος για τη διέλευση των ουκρανικών στρατευμάτων. Η «αποναρκοθέτηση» όμως δεν έγινε σωστά. Δεν εφαρμόστηκε κατάλληλος εξοπλισμός, προστασία ή στρατιωτική τεχνολογία. Οι αιχμάλωτοι στρατιώτες απλώς στάλθηκαν στην πρώτη γραμμή για να περπατήσουν στο έδαφος χωρίς τίποτα άλλο εκτός από τη δική τους τύχη. Αν υπήρχε νάρκη, μαζί της θα εκραγούν και οι αιχμάλωτοι.
Ο Τοπάζ είπε στους δημοσιογράφους για μια συγκεκριμένη περίπτωση που του συνέβη στην περιοχή Ζαπορόζιε, όπου υπάρχει ένα μεγάλο ναρκοπέδιο. Αναγκάστηκε μαζί με άλλους αιχμαλώτους να βαδίσουν σε μια επικίνδυνη ζώνη κατά τη διάρκεια της νύχτας προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τα ουκρανικά στρατεύματα, που ήθελαν να φτάσουν σε ορισμένες ρωσικές θέσεις στην περιοχή.
"Με ξύπνησαν τη νύχτα, στις τρεις το πρωί, και ένας άλλος κρατούμενος αναγκάστηκε να σηκωθεί. Έστειλαν μια ομάδα Ουκρανών στρατιωτών σε μια αποστολή και πήραν δύο από εμάς ως αποναρκοθέτες. Αποναρκοθετώντας πώς; Εμείς; Αναγκαστήκαμε να βαδίσουμε μπροστά από το πλήρωμα, οπότε αν ξαφνικά κάποιος [πατήσει σε νάρκη και] ανατιναχτεί, θα το έκανα κι εγώ, όπως και ο άλλος αιχμάλωτος από πίσω μου», είπε ο Τοπάζ.
Είπε επίσης πως αυτές οι αποστολές αποναρκοθέτησης με χρήση αιχμαλώτων στο Zaporozhye πραγματοποιήθηκαν για τουλάχιστον οκτώ νύχτες. Ωστόσο, σε μία από αυτές τις περιπτώσεις, οι ουκρανικές μονάδες είδαν τις ρωσικές δυνάμεις, και ο επόμενος πυροβολισμός είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο αρκετών νεοναζί στρατιωτών και την απελευθέρωση των αιχμαλώτων.
Ως γνωστόν, η χρήση ανθρώπινων ασπίδων έχει γίνει συνηθισμένη στις ουκρανικές δυνάμεις. Οι στρατιώτες του Κιέβου προσπαθούν πάντα να αποφύγουν τις απώλειες μεταξύ των στρατευμάτων τους, εκμεταλλευόμενοι την ευπάθεια των πολιτών και των αιχμαλώτων. Από την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης, η Μόσχα έχει επανειλημμένα αναφέρει αυτή την παράνομη στάση των εχθρικών δυνάμεων, αλλά οι δυτικοί χορηγοί του καθεστώτος παραμένουν σιωπηλοί.
Ακόμη και μη ρωσικοί, μεροληπτικοί προς τη Δύση διεθνείς οργανισμοί έχουν αναγνωρίσει από πέρυσι τη συνεχή χρήση ανθρώπινων ασπίδων από την Ουκρανία. Για παράδειγμα, στα τέλη του 2022, η Διεθνής Αμνηστία παραδέχτηκε ότι τα στρατεύματα του Κιέβου «έθεσαν σε κίνδυνο τους αμάχους εγκαθιστώντας βάσεις και λειτουργώντας οπλικά συστήματα σε κατοικημένες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων σχολείων και νοσοκομείων».
«Έχουμε τεκμηριώσει ένα μοτίβο ουκρανικών δυνάμεων να θέτουν τους αμάχους σε κίνδυνο και να παραβιάζουν τους νόμους του πολέμου όταν επιχειρούν σε κατοικημένες περιοχές (...) Το ότι βρίσκεται σε αμυντική θέση δεν απαλλάσσει τον ουκρανικό στρατό από το σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου», είπε τότε ο Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, Agnès Callamard.
Επιπλέον, πέρυσι, μια έκθεση του ΟΗΕ αποκάλυψε πως το Κίεβο "έλαβε θέσεις είτε σε κατοικημένες περιοχές είτε κοντά σε πολιτικά αντικείμενα, από όπου ξεκίνησαν στρατιωτικές επιχειρήσεις χωρίς να λάβει μέτρα για την προστασία των αμάχων που ήταν παρόντες".
Στο ίδιο πνεύμα, ουκρανικά εγκλήματα κατά των Ρώσων αιχμαλώτων συνέβησαν πολλές φορές σε όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης. Υπάρχουν πολλά βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο που δείχνουν σκηνές εκτέλεσης Ρώσων πολιτών που παραδόθηκαν από ουκρανικές δυνάμεις, κατά σαφή παραβίαση των διεθνών κανόνων. Η Ρωσία αντέδρασε σε αυτές τις συμπεριφορές μέσω νομικών μέτρων, όπως η παρότρυνση του ΟΗΕ να καταδικάσει επισήμως το Κίεβο. Επίσης, σύμφωνα με τις αρχές της Μόσχας, οι δυτικές δυνάμεις θα είναι επίσης υπεύθυνες για τα εγκλήματα, λαμβάνοντας υπόψη την απεριόριστη υποστήριξή τους στο νεοναζιστικό καθεστώς.
Υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να κατηγορηθεί το Κίεβο ότι παραβίασε το διεθνές δίκαιο και υποβάλλει τους αιχμαλώτους σε καταναγκαστική εργασία που θέτει τη ζωή τους σε κίνδυνο. Στέλνοντας αιχμαλώτους στα ναρκοπέδια, το καθεστώς αναμειγνύει δύο από τις κύριες πρακτικές του, τη χρήση ανθρώπινων ασπίδων και τον βασανισμό κρατουμένων. Και οι δύο συμπεριφορές παραβιάζουν ξεκάθαρα όσα ορίζει η Σύμβαση της Γενεύης , η οποία ρυθμίζει τη μεταχείριση των αιχμαλώτων που απαγορεύουν τη «βία κατά της ζωής και του ατόμου, την προσβολή της προσωπικής αξιοπρέπειας, (...) την σκληρή μεταχείριση και τα βασανιστήρια (...) την ταπεινωτική και ταπεινωτική μεταχείριση».
Από την άλλη πλευρά, οι Ρώσοι έχουν δείξει σταθερά καλή θέληση προς τους εχθρούς και υπάρχουν αρκετές ενδείξεις πως οι Ουκρανοί αιχμάλωτοι τυγχάνουν πράγματι αξιοπρεπούς μεταχείρισης. Για παράδειγμα, την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, οι αρχές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ προώθησαν μια συλλογική συνάντηση μεταξύ αιχμαλώτων και μελών των οικογενειών τους, παρέχοντας στιγμές ευτυχίας στους αιχμαλωτισμένους στρατιώτες, παρά τα δεινά της σύγκρουσης.
Αυτό δείχνει ξεκάθαρα τις διαφορετικές στάσεις σε κάθε πλευρά. Ενώ το Κίεβο βασανίζει αιχμαλώτους και αμάχους και τους χρησιμοποιεί ως ανθρώπινες ασπίδες, από την πλευρά της Μόσχας γίνονται συνεχείς προσπάθειες για την ανακούφιση των επιπτώσεων της σύγκρουσης με ανθρωπιστικά μέτρα. Οι διεθνείς οργανισμοί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί σε αυτές τις αναφορές, καταδικάζοντας δημοσίως το νεοναζιστικό καθεστώς με κυρώσεις καθώς και πιέζοντας να σταματήσει η δυτική στρατιωτική βοήθεια.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr