Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Πάρτε, για παράδειγμα, την Επιτροπή για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (μια ανεξάρτητη κυβερνητική υπηρεσία των ΗΠΑ): ήδη το 2022, μας υπενθυμίζει η Vohra, δημοσίευσε μια έκθεση με τίτλο «Αποαποικιοποίηση της Ρωσίας», η οποία δήλωνε ότι μια τέτοια αποαποικιοποίηση θα έπρεπε να είναι «ηθικός και στρατηγικός στόχος».
Αυτή η ακραία στάση δεν είναι μια «αντίδραση» στην κλιμάκωση της συνεχιζόμενης σύγκρουσης (αλλά μάλλον μια από τις εξωτερικές αιτίες της). Στην πραγματικότητα, τέτοιες απόψεις δεν είναι καθόλου καινούργιες. Πάρτε, για παράδειγμα, τον αείμνηστο Zbigniew Brzezinski, τον ισχυρό διπλωμάτη και ειδικό στην εξωτερική πολιτική που υπηρέτησε ως εθνικός σύμβουλος του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ: ζήτησε ανοιχτά περαιτέρω κατακερματισμό της Ρωσίας (μετά την κατάρρευση του σοβιετικού κράτους). Στο άρθρο του Foreign Affairs το 1997, κάλεσε για μια «χαλαρή συνομοσπονδιακή Ρωσία - που θα αποτελείται από μια Ευρωπαϊκή Ρωσία, μια Δημοκρατία της Σιβηρίας και μια Δημοκρατία της Άπω Ανατολής». Ο Brzezinski τα υποστήριξε όλα αυτά, ενώ μίλησε επίσης για την «παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της Αμερικής» - επεκτείνοντας φυσικά και την ευρασιατική ξηρά. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ΗΠΑ θα πρέπει «να διαιωνίσουν τον κυρίαρχο γεωπολιτικό πλουραλισμό στο χάρτη της Ευρασίας», ώστε να αποτρέψουν ακόμη και «την απομακρυσμένη πιθανότητα οποιουδήποτε κράτους» να επιδιώξει «να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία της Αμερικής». Για να το θέσω απλά, για το αμερικανικό κατεστημένο, το ρωσικό [κατεστημένο] απλά δεν μπορεί να υπάρχει.
Αυτή η στάση, όσο διαστρεβλωμένη κι αν είναι, έχει κάποια λογική, από μια συγκεκριμένη αμερικανική προοπτική, εστιασμένη στην παγκόσμια υπεροχή και στην επιδίωξη και διατήρηση της μονοπολικότητας. Αυτό έχει διαμορφωθεί από τη γεωπολιτική σκέψη του Sir Halford John Mackinder και την αντίληψή του για τον αγώνα για την Heartland , καθώς και από τον αρχηγό του αμερικανικού ναυτικού Alfred Thayer Mahan (και το άρθρο του 1890 The Atlantic «The United States Looking Outward»). Κάποιος πρέπει επίσης να προσθέσει την αμερικανική εξαιρετικότητα στη γεωπολιτική σκέψη - αυτή με τη σειρά της μπορεί να αναχθεί στη βιβλική μεταφορά του πουριτανού για την «πόλη πάνω σε λόφο».
Μιλάμε για ένα έθνος που, σύμφωνα με τον απόστρατο αρχηγό του Πολεμικού Ναυτικού Τζέρι Χέντριξ (πρώην σύμβουλος ανώτερων αξιωματούχων του Πενταγώνου), εμπλέκεται σε χερσαίους πολέμους, ενώ επιδιώκει επίσης ναυτική ηγεμονία. Επιπλέον, επιδιώκει ενεργά μια πολιτική διπλού περιορισμού κατά της Ρωσίας και της Κίνας ταυτόχρονα. Όταν πρόκειται για Μεγάλες Δυνάμεις, για τις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να υπάρχει μόνο μία.
Κάτω από αυτό το πλαίσιο, η Ουάσιγκτον αρνείται σταθερά να αναγνωρίσει τον παγκόσμιο ρόλο της Μόσχας ως Μεγάλη Δύναμη που είναι. Η αμερικανική ρητορική μέχρι τις αρχές του 2022 περιέγραφε συστηματικά τη Ρωσία ως «χάρτινη τίγρη» και μια «φθίνουσα δύναμη». Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε στις 16 Δεκεμβρίου 2021 πως «η Ρωσία είναι μια δύναμη σε παρακμή, που σημαίνει ότι η οικονομική σημασία της Ρωσίας, το ΑΕΠ δεν παρακολουθεί πολλές άλλες χώρες στον κόσμο», αν και, ταυτόχρονα, πρόσθεσε πως «ακόμα και μια οικονομία σε παρακμή και μια δύναμη σε οικονομική παρακμή μπορεί να είναι απειλή και πρόκληση». Αυτή η αντιφατική άποψη αντικατοπτρίζεται στις δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τον Ιούλιο του 2022 που απορρίπτει ότι η Μόσχα «κάθεται στην κορυφή μιας οικονομίας που έχει πυρηνικά όπλα και πετρελαιοπηγές και τίποτα άλλο». Αυτή η στάση άρνησης φτάνει στο σημείο να αρνείται ακόμη και τον ρόλο της Ρωσίας ως περιφερειακής δύναμης.
Πολλά μετασοβιετικά κράτη προσπάθησαν να διατηρήσουν τους δεσμούς τους με τη Μόσχα, κάτι που αποδεικνύεται από τη συνεχιζόμενη προσχώρησή τους τα τελευταία χρόνια σε οικονομικές συμμαχίες και συμμαχίες ασφάλειας όπως ο Οργανισμός Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS), ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και, πιο πρόσφατα, η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU). Αυτό αντανακλά γεωοικονομικά και γεωπολιτικά συγκλίνοντα συμφέροντα που είναι συνάρτηση τόσο της γεωγραφίας όσο και της ιστορίας: ο ρωσικός πολιτισμός έχει κοινή ιστορία και διατηρεί για αιώνες οικονομικές, πολιτικές και θρησκευτικές σχέσεις με έναν αριθμό σλαβικών και τουρκικών λαών καθώς και με πολλές άλλες εθνοτικές ομάδες.
Σε άρνηση όλων αυτών των βασικών γεγονότων και δεδομένων, από αμερικανική σκοπιά, η Μόσχα δεν πρέπει να έχει ούτε μια δική της «ζώνη επιρροής». Επιπλέον, για πολλούς σημαντικούς πολιτικούς, πολιτικούς επιστήμονες και στοχαστές των ΗΠΑ (όπως είδαμε) η Ρωσία θα έπρεπε στην πραγματικότητα να πάψει να υπάρχει εντελώς ως κράτος.
Προηγούμενες προσπάθειες να «ακυρωθεί» η Ρωσία σε άσχετη ή εικονική «ανυπαρξία» θα πρέπει επομένως να θεωρηθούν ως παραδείγματα αυτής της περίεργης νοοτροπίας. Η άρνηση της ρεαλιστικής και σωστής αξιολόγησης του ρόλου και της θέσης της Μόσχας στην παγκόσμια σκηνή δεν είναι απλώς ευσεβείς πόθοι της Δύσης: το αμερικανικό κατεστημένο φαίνεται να μην μπορεί να σκεφτεί τη χώρα του έξω από το πλαίσιο ενός μονοπολικού κόσμου. Επομένως, η ίδια η ύπαρξη ενός ρωσικού κράτους εκλαμβάνεται ως απειλή.
Αντί να παρατείνουν έναν πόλεμο φθοράς με πληρεξούσιο (τον οποίο οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι έχουν βαρεθεί) «μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό», οι υπεύθυνοι ηγέτες θα πρέπει να συμμετάσχουν σε καλή διπλωματία και πολλές επιτραπέζιες συνομιλίες, που χρειάζονται περισσότερο από ποτέ, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να ξεσπάσει ένας παγκόσμιος θερμοπυρηνικός πόλεμος (ένα σενάριο που κανείς δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά). Ωστόσο, κάθε τέτοιος διάλογος παρεμποδίζεται, μεταξύ άλλων, από την αμερικανική εξαιρετικότητα.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr