militarywatchmagazine.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι προηγμένες δυνατότητες του συστήματος έχουν συχνά κάνει τις πωλήσεις του θέμα σημαντικής πολιτικής σημασίας και κατά καιρούς διαμάχης, που κυμαίνονται από μια ρωσική πώληση στο Ιράν τη δεκαετία του 2000, η οποία ακυρώθηκε από τη Μόσχα υπό την πίεση της Δύσης ή την πώληση του S-400, μιας βελτιωμένης και μετονομασμένης παραλλαγής S-300, στην Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ το 2016. Αν και το σύστημα S-300 ήταν σε λειτουργία για 44 χρόνια από το 1979, ήταν μόνο στην Δεκαετία του 1990 όταν οι δυνατότητές του άρχισαν να φέρνουν επανάσταση στη ρωσική αεράμυνα και στην άμυνα των πολλών πελατών της χώρας που απέκτησαν τα συστήματα. Μια ματιά στο πώς η οικογένεια συστημάτων αεράμυνας S-300P είδε τις δυνατότητές της να βελτιώνονται ριζικά με την έναρξη της σειράς S-300PMU, η οποία άρχισε να τίθεται σε λειτουργία από το 1992, παρέχει σημαντική εικόνα για την εξέλιξη της πλατφόρμας αεράμυνας και πώς απέκτησε τέτοια μια σημαντική θέση στην άμυνα της Ρωσίας.
Τα S-300 στη δεκαετία του 1980 είχαν τεθεί σε λειτουργία ως συστήματα αεράμυνας μεσαίου βεληνεκούς, αντικαθιστώντας τα γερασμένα S-75 από τη δεκαετία του 1950 και συνδυάζοντας μια προηγμένη αντιπυραυλική και αντιαεροπορική ικανότητα με πολύ υψηλή κινητικότητα και δυνατότητα γρήγορης μετεγκατάστασης μετά την βολή. Τα καθήκοντα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας ήταν εκείνη την εποχή ευθύνη του συστήματος S-200, το οποίο είχε ασυναγώνιστη εμβέλεια εμπλοκής 300 km και μπορούσε να αναχαιτίσει κάθε είδους στόχους έως και βαλλιστικούς πυραύλους σε χαμηλές υπερηχητικές ταχύτητες. Το S-300P αντίθετα είχε εμβέλεια 70 km, ενώ ο διάδοχός του το S-300PM/PS που τέθηκε σε λειτουργία το 1985 επέκτεινε αυτό στα 90 km και βελτίωσε την ακρίβεια. Αυτό άλλαξε δραστικά με την εισαγωγή του S-300PMU-1 σε λειτουργία το 1992, με αυτό και τους διαδόχους του να λαμβάνουν μια εντελώς νέα ονομασία, SA-20, όπου η σειρά S-300P/PS είχε χαρακτηριστεί SA-10, για να αντικατοπτρίζει τις θεμελιωδώς νέες δυνατότητες που εισήχθησαν. Το σύστημα εισήγαγε μια ικανότητα μεγάλης εμβέλειας με τους πυραύλους 48N6 να έχουν εμβέλεια εμπλοκής 195 km και ταχύτητα 5,8 Mach. Αν και οι πύραυλοί του ήταν μικρότερου βεληνεκούς και πιο αργοί από εκείνους του S-200, ήταν λιγότερο από το ένα τέταρτο του μεγέθους που τους επέτρεπε να μεταφερθούν με κινητά οχήματα εκτόξευσης όπου τα S-200 είχαν υποβιβαστεί σε σταθερές τοποθεσίες.
Ενώ είχε υπερδιπλάσια εμβέλεια εμπλοκής από την προηγούμενη γενιά S-300, η σειρά PMU εισήγαγε επίσης για πρώτη φορά στον κόσμο τη δυνατότητα ανάπτυξης πολλαπλών συμπληρωματικών τύπων πυραύλων ταυτόχρονα - παρέχοντας μια πολυεπίπεδη άμυνα σε μια ενιαία μονάδα. Οι αισθητήρες του συστήματος άλλαξαν επίσης για να διευκολύνουν τις εμπλοκές σε μεγάλες αποστάσεις και το συνδύασαν με έναν πρωτοφανή βαθμό συνεκτικότητας και κινητικότητας. Οι δυνατότητες του S-300PMU-1 όχι μόνο διευκόλυναν τις μεγάλες εξαγωγές, κυρίως προς την Κίνα, αλλά επέτρεψαν επίσης στη Ρωσία να καταργήσει σταδιακά τις μονάδες S-200, ενώ δημιουργούσε ένα δίκτυο μεγάλης εμβέλειας που θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να νικηθεί. Καθώς το δίκτυο αεράμυνας της Ρωσίας συρρικνώθηκε γρήγορα μετά τη σοβιετική κατάρρευση, αν και όχι τόσο δραστικά όσο η Πολεμική Αεροπορία ή οι περισσότερες άλλες περιοχές των ενόπλων δυνάμεων, εκτιμήθηκε ιδιαίτερα η ικανότητα ενός ενιαίου συστήματος να παρέχει τρία στρώματα αεράμυνας. Το S-300PMU-1 διαδέχθηκε το 1997 το S-300PMU-2, το οποίο εισήγαγε την ικανότητα εμπλοκής βαλλιστικών πυραύλων μέσης εμβέλειας και σημείωσε σημαντικές βελτιώσεις στο διοικητήριο, την αποθήκευση πυραύλων, τη σουίτα συντήρησης, τα ραντάρ και τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Οι μεμονωμένες μονάδες βολής απέκτησαν μεγαλύτερη αυτονομία και το σύστημα μπορούσε να εμπλέξει περισσότερους στόχους ταυτόχρονα.
Το S-300PMU-2 άνοιξε τελικά τον δρόμο για την ανάπτυξη του S-300PMU-3, που αργότερα μετονομάστηκε σε S-400, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 2007 μετά από σημαντικές καθυστερήσεις, αλλά παρήχθη σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς από τους δύο προκατόχους του μαζί. Οι νέες δυνατότητες περιελάμβαναν μια εμβέλεια εμπλοκής 250 χιλιομέτρων , η οποία αργότερα επεκτάθηκε στα 400 χιλιόμετρα, καθώς και την ικανότητα αναχαίτισης υπερηχητικών πυραύλων σε ταχύτητες που υπερβαίνουν τα 8 Mach, υψηλότερη κινητικότητα και δυνατότητα εμπλοκής περισσότερων στόχων ταυτόχρονα και καθοδήγησης έως και 160 βλημάτων ταυτόχρονα. Η χαρακτηριστική ικανότητα του S-400, ωστόσο, ήταν η χρήση πολλαπλών ραντάρ σε διαφορετικές ζώνες κύματος παρέχοντας μια πολύ μεγάλη εμβέλεια ανίχνευσης 600km έναντι μεγαλύτερων αεροσκαφών και μια εμβέλεια ανίχνευσης κοντά στα 100km εναντίον στόχων stealth μεγέθους μαχητικού από την πέμπτη γενιά. Οι μετασοβιετικές παραλλαγές S-300, συμπεριλαμβανομένου του μετονομασμένου S-400, είχαν δυνατότητες αγνώριστες από τα συστήματα μεσαίου βεληνεκούς S-300P/PS/PT της σοβιετικής εποχής και μπορούσαν να λειτουργήσουν σε πολύ ευρύτερο φάσμα ρόλων. Καθώς η Πολεμική Αεροπορία συρρικνώθηκε γρήγορα τη δεκαετία του 1990 και ο εκσυγχρονισμός επιβραδύνθηκε με τα πολλά υποσχόμενα προγράμματα μαχητικών πέμπτης γενιάς να ακυρώνονται, τα S-300PMU-1, PMU-2 και S-400 εξασφάλισαν ότι τα κινητά επίγεια συστήματα θα βασίζονταν πολύ περισσότερο από τη μετασοβιετική Ρωσία από ό,τι στη σοβιετική εποχή, παρέχοντας ένα μέσο για την άμυνα του εθνικού εναέριου χώρου που θεωρήθηκε πολύ πιο αποδοτικό από πλευράς κόστους.