Σε μια σημαντική εξέλιξη τον περασμένο μήνα, αμερικανικές στρατιωτικές συνοδείες εισήλθαν στο Ιράκ μέσω της διάβασης Arar με τη Σαουδική Αραβία. Αυτή η ορατή επίδειξη κινήσεων ξένων δυνάμεων είδε ένα τμήμα της αυτοκινητοπομπής να κατευθύνεται προς τη βάση Ain al-Assad στο δυτικό Ιράκ, ενώ το υπόλοιπο κατευθύνεται προς την κατοχική βάση των ΗΠΑ Al-Tanf στη Συρία.
Ahmed al-Rubaie - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Τον Ιούλιο, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αποκάλυψε το σχέδιό του για την ανάπτυξη περίπου 2.500 στρατιωτών από τη 10η Ορεινή Μεραρχία, που σταθμεύουν στην στρατιωτική βάση Fort Drum. Η αποστολή τους: Operation Inherent Resolve (OIR), η κωδική ονομασία για την στρατιωτική εκστρατεία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά του ISIS στη Συρία και το Ιράκ.
Δεδομένου του γεγονότος πως τα αμερικανικά στρατεύματα υποτίθεται ότι είχαν φύγει από το Ιράκ από πέρυσι, τα φιλοαμερικανικά μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί σχολιαστές το παράκαναν προσπαθώντας να πείσουν ένα κυνικό ιρακινό κοινό ότι αυτές οι νέες κινήσεις στρατευμάτων υποδηλώνουν μια υγιή εξέλιξη στις πολιτικές της Ουάσιγκτον προς τη Βαγδάτη. Θα λειτουργήσει όμως;
Η στρατηγική σημασία της Συρίας
Σήμερα, το επίκεντρο της ρωσο-αμερικανο-ιρανικής μάχης εξουσίας στη Δυτική Ασία βρίσκεται στη Συρία. Αυτή η στρατηγικά τοποθετημένη χώρα χρησιμεύει ως κομβική μεσογειακή πύλη για την στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας και είναι ο αραβικός ακρογωνιαίος λίθος για τον Άξονα της Αντίστασης που εκτείνεται από το Ιράν μέχρι το Λίβανο και την Παλαιστίνη.
Από γεωπολιτική άποψη, η σημασία της Συρίας πηγάζει από τη ζωτική της θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και μοιράζεται σύνορα με πέντε χώρες: Τουρκία (822 km), Ιράκ (605 km), Ιορδανία (375 km), Λίβανο (370 km) και Παλαιστίνη ( 76 χλμ.). Επιπλέον, η παράκτια έκταση της Συρίας κατά μήκος της Μεσογείου Θάλασσας, που εκτείνεται σε 192 χιλιόμετρα, κατέχει τεράστια στρατηγική επιρροή στον τομέα της παγκόσμιας ασφάλειας, της πολιτικής και της οικονομίας.
Για αυτούς τους πολύπλευρους λόγους, η Ουάσιγκτον παρέμεινε πλήρως αφοσιωμένη στο συριακό ζήτημα ως μια σημαντική αρένα από την οποία μπορεί να περιορίσει τη ρωσική και ιρανική επιρροή σε ολόκληρη την περιοχή. Ως εκ τούτου, τα σενάρια αλλαγής καθεστώτος έχουν διαδραματίσει τεράστιο ρόλο στην πολιτική των ΗΠΑ στη Δυτική Ασία.
Το 2011, υποκινούμενες από την ευφορία και την αισιοδοξία της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης, ξέσπασαν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στη Συρία και διεισδύθηκαν πολύ γρήγορα από δυτικά όπλα και ατζέντες.
Μια πληθώρα ένοπλων φατριών εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της ταραγμένης περιόδου, η καθεμία υποστηριζόμενη από διαφορετικά ξένα κράτη και συμφέροντα, όπως ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, το Μέτωπο Al-Nusra, το ISIS, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) και διάφορες άλλες ένοπλες εξτρεμιστικές ομάδες.
Μέχρι το 2012, κατέστη σαφές ότι οι κύριες μεταξύ των χωρών που συμμετείχαν στην υποστήριξη τρομοκρατικών πολιτοφυλακών στη Συρία ήταν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Σε μια άμεση επίδειξη υποστήριξης, η Ουάσιγκτον έριξε το βάρος της στους Κούρδους των SDF, προσφέροντας εκπαίδευση και όπλα για να βοηθήσει τους εθνικούς Κούρδους να δημιουργήσουν μια αυτόνομη ζώνη στην ανατολική Συρία, χωρίς μεγάλο μέρος του αραβικού πληθυσμού της.
Αυτές οι μηχανορραφίες δεν πέρασαν απαρατήρητες από τη Ρωσία και το Ιράν, που μπήκαν στη μάχη μετά από αίτημα της συριακής κυβέρνησης και συγκέντρωσαν υποστήριξη από ομάδες όπως η Λιβανέζικη Χεζμπολάχ και οι Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ (PMU).
Για μεγάλο μέρος αυτής της σύγκρουσης, οι δυτικές δυνάμεις έκαναν τα στραβά μάτια στις αυξανόμενες δραστηριότητες των τρομοκρατών κατά μήκος των συνόρων Συρίας-Ιράκ - και μέχρι το 2014, το ISIS κατάφερε να καταλάβει τη Μοσούλη και τρεις ιρακινές επαρχίες.
Τα σύνορα Ιράκ-Συρίας, που εκτείνονται σε πάνω από 605 χιλιόμετρα, έπεσαν υπό την κυριαρχία του ISIS καθώς διέκοψε τις γραμμές ανεφοδιασμού σε ιρακινές φατρίες που πολεμούσαν στη Συρία. Αυτή η στρατηγική είχε ως στόχο να αναγκάσει το Ιράν να αποσύρει την υποστήριξή του στον Σύριο πρόεδρο Άσαντ.
Όμως, σε μια απροσδόκητη αντεπίθεση, οι ιρακινές δυνάμεις που υποστηρίζονται κυρίως από το Ιράν ξεκίνησαν εκστρατείες για την ανάκτηση εδάφους από τα χέρια του ISIS. Μετά από επίπονες μάχες 1.200 ημερών, βγήκαν νικητές, αποσπώντας τον έλεγχο των ιρακινών συνόρων από τη λαβή του αυτοαποκαλούμενου χαλιφάτου.
Διαφωνίες στα σύνορα
Στη συριακή πλευρά των συνόρων, ο Συριακός Αραβικός Στρατός (SAA), με τη βοήθεια της Ρωσίας και άλλων συμμάχων, απέκτησε επιτυχώς ένα τεράστιο τμήμα εδάφους από τις ένοπλες πολιτοφυλακές της αντιπολίτευσης, αφήνοντας μόνο θύλακες πολιτοφυλακών στην ανατολική Συρία, ιδίως στην πόλη Idlib, όπου κυριαρχεί η Hay'at Tahrir al-Sham (πρώην Μέτωπο Al-Nusra).
Ιδιαίτερη ανησυχία για τις ΗΠΑ ήταν η εξέχουσα παρουσία του PMU που υποστηρίζεται από το Ιράν κατά μήκος των συνόρων της Συρίας με το Ιράκ. Προκειμένου να ελέγξει αυτά τα σύνορα, ο διεθνής συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ - στον οποίο εντάσσονται περιστασιακά οι ισραηλινές δυνάμεις - έχει ξεκινήσει αμέτρητες στοχευμένες επιχειρήσεις κατά του PMU κατά μήκος των ιρακινών συνόρων. Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει πως το κάνει για «αυτοάμυνα», για να αποτρέψει επιθέσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων που σταθμεύουν σε βάσεις όπως το al-Tanf της Συρίας και το Ain al-Assad του Ιράκ.
Είναι μια θέση που δεν υποστηρίζεται από το διεθνές δίκαιο: οι αμερικανικές δυνάμεις που κατέχουν παράνομα ένα κυρίαρχο κράτος δεν μπορούν να διεκδικήσουν αυτοάμυνα.
Ωστόσο, αυτή η δυναμική ανάγκασε τις ΗΠΑ να δώσουν προτεραιότητα στα σύνορα του Ιράκ στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής τους για τη Συρία. Όπως λέει ο στρατηγικός ειδικός Hazem al-Sharaa στο The Cradle:
«Αυτά τα σύνορα δεν αποτελούν μόνο μέρος του συριακού πολεμικού παιχνιδιού, αλλά έχουν γίνει μέρος του ουκρανικού πολέμου και της σύγκρουσης της Ουάσιγκτον τόσο με τη Μόσχα όσο και με την Τεχεράνη».
Σήμερα, ο έλεγχος της συνοριακής διέλευσης al-Qaim (από την πλευρά του Ιράκ) διατηρείται σταθερά από το PMU. Όταν οι ΗΠΑ αισθάνονται την ανάγκη να υπονομεύσουν αυτόν τον έλεγχο, επικαλούνται επιθέσεις του PMU εναντίον βάσεων και στρατευμάτων των ΗΠΑ, προκειμένου να εξαπολύσουν θανατηφόρα αντίποινα στις θέσεις του PMU.
Στην ευρύτερη εικόνα, η Ρωσία - ως σταθερός σύμμαχος και στρατηγικός εταίρος της Δαμασκού - παίζει επίσης ρόλο στη σύσφιξη της παράνομης κατοχής της Συρίας από τις ΗΠΑ, με τις ρωσικές δυνάμεις να φτάνουν πλέον σε σημείο επαφής με τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ, SDF.
Ένα proxy theatre για τη Ρωσία και τις ΗΠΑ
Αυτό «έχει αυξήσει τους φόβους της αμερικανικής πλευράς για μείωση της επιρροής της στη Συρία», λέει ο Ali al-Shammari, ερευνητής στο Al-Rafidain Center for Strategic Studies. «Η Ουάσιγκτον έχασε στο μέτωπο της Ουκρανίας και δε θέλει άλλη απώλεια στο μέτωπο της Συρίας», λέει στο The Cradle.
Για τον Βλαντιμίρ Βασίλιεφ, ανώτερο ερευνητή στο Ινστιτούτο για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, μια ήττα των ΗΠΑ στην Ουκρανία μπορεί να πυροδοτήσει γρήγορα την αντιπαράθεση στη Συρία: η Ουάσιγκτον «επιτίθεται στη Ρωσία με ουκρανικά χέρια. Η αποτυχία αυτής της επίθεσης θα ωθήσει την Αμερική να καταφύγει σε ένα εφεδρικό σχέδιο στη Συρία».
Στις 23 Ιουλίου 2023, ένα δυνητικά επικίνδυνο επεισόδιο εκτυλίχθηκε καθώς ένα μαχητικό αεροσκάφος της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας απέφυγε ελάχιστα μια σύγκρουση με ένα drone του συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Τους τελευταίους μήνες παρατηρήθηκαν ανεπαίσθητες αλλά απτές εντάσεις μεταξύ των αμερικανικών και ρωσικών δυνάμεων στη Συρία.
Πηγές των συριακών μυστικών υπηρεσιών αναφέρουν στο The Cradle ότι οι αμερικανικές δυνάμεις στη Συρία έχουν αυξηθεί από 500 σε 1.500 στρατιώτες, οι οποίοι έχουν όλοι εισέλθει στη χώρα μέσω της συνοριακής διέλευσης Al-Waleed από το Ιράκ. Εν τω μεταξύ, υψηλόβαθμος αξιωματικός των ιρακινών συνοριοφυλάκων αποκαλύπτει όπωςυπάρχουν «ενδείξεις για μια επερχόμενη στρατιωτική επιχείρηση από τον αμερικανικό στρατό στη συριακή πλευρά των συνόρων με το Ιράκ».
Μια ανώτερη πηγή ασφαλείας στην Ιρακινή Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία (CTS), από την άλλη πλευρά, αναφέρει στο The Cradle ότι «οι Αμερικανοί που συναντάμε στην Κοινή Διοίκηση Επιχειρήσεων κάθε εβδομάδα και μας ενημερώνουν για όλες τις κινήσεις και τις αεροπορικές επιδρομές τους στο εσωτερικό στο ιρακινό έδαφος κατά του ISIS, δε μας ενημέρωσε για οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση εντός του ιρακινού εδάφους».
Διακυβεύματα και συμμαχίες
Οι υποψίες για στρατιωτικά τεχνάσματα των ΗΠΑ αυξήθηκαν περαιτέρω στις 7 Αυγούστου, όταν ο Ιρακινός υπουργός Άμυνας Thabet al-Abbasi πραγματοποίησε μυστική επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, συνοδευόμενος από εξέχοντες διοικητές του στρατού και τον επικεφαλής του CTS.
Αν και οι λεπτομέρειες της επίσκεψης παραμένουν άγνωστες, ιδιωτικές πηγές λένε στο The Cradle ότι στους Ιρακινούς αξιωματούχους παρουσιάστηκε μια νέα στρατηγική ανάπτυξης των αμερικανικών δυνάμεων στην ανατολική Συρία. Η εφαρμογή αυτής της στρατηγικής αναμένεται με την ολοκλήρωση των προσπαθειών ενίσχυσης των ΗΠΑ.
Οι πηγές προσθέτουν πως οι Αμερικανοί τόνισαν την αναγκαιότητα εξουδετέρωσης των ιρακινών σιιτικών ένοπλων φατριών και την αποτροπή της εμπλοκής τους σε πιθανές συγκρούσεις μεταξύ των αμερικανικών δυνάμεων και του SAA κατά μήκος των ιρακινών συνόρων. Όπως λέει ο Ghazi Faisal, διευθυντής του Ιρακινού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών, στο The Cradle, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τη Συρία δε φαίνεται να έχει μειωθεί ούτε στο ελάχιστο:
«Το σχέδιο της Ουάσιγκτον στη Συρία έχει τρεις άξονες: να αναγκάσει τη Μόσχα να φέρει περισσότερες δυνάμεις στη Συρία για να ανακουφίσει την πίεση στην Ουκρανία, να εμποδίσει την ιρανική παρουσία στη Συρία και να διακόψει την παροχή προηγμένων πυραύλων από το Ιράν στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο».
Το Qamishli, μια πόλη που βρίσκεται στη βορειοανατολική Συρία, περίπου 680 χλμ. από τη Δαμασκό, αναδεικνύεται ως πιθανό επίκεντρο της σύγκρουσης μεταξύ των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Ρωσίας, λόγω των συνυπαρχόντων σφαιρών επιρροής μεταξύ των αμερικανικών δυνάμεων και των SDF από τη μια και από την άλλη, της ρωσικής στρατιωτικής θέσης σε τοπικό αεροδρόμιο.
Σε αυτό το περίπλοκο μείγμα, πολλές στρατιωτικές φατρίες που ευθυγραμμίζονται τόσο με την Τεχεράνη όσο και με τη Δαμασκό έχουν επίσης διεκδίκηση σε αυτές τις περιοχές. Ο Kirill Semenov, ειδικός από το Ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων, σημειώνει ότι «σε περίπτωση οποιασδήποτε πρόκλησης από οποιοδήποτε μέρος, όλες οι πιθανότητες θα είναι διαθέσιμες».