 |
| pixabay / geralt |
Το αξίωμα της λογικής της δυτικής εξωτερικής πολιτικής είναι η θεμελιώδης αδυναμία μιας δίκαιης διεθνούς τάξης. Αυτό το συμπέρασμα δε βγήκε από τους αντιπάλους μας από το πουθενά, και όχι απλώς από την επιθυμία να παράσχουν μια ιδεολογική βάση για μια παγκόσμια τάξη που εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντά τους. Προέκυψε κατά τη διάρκεια της ιστορικής διαδικασίας, με βάση την τεράστια εμπειρία της ιστορίας των διακρατικών σχέσεων στην Ευρώπη-ίσως η πλουσιότερη αν μιλάμε για ένα τόσο γεωγραφικά εντοπισμένο τμήμα της ανθρωπότητας. Αρκετές χιλιετίες ταραχώδους κοινωνικής αλληλεπίδρασης και διακρατικών συγκρούσεων αποτέλεσαν τη βάση της πολιτικής κουλτούρας των δυνάμεων με τις οποίες η Ρωσία ιστορικά βρισκόταν σε κατάσταση αντιπαράθεσης.
Από τον Διευθυντή Προγράμματος Valdai Club Timofey Bordachev - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο λόγος αυτής της εδραιωμένης αδικίας, όπως μας διαβεβαιώνει όλη η δυτική επιστήμη και πολιτισμός, είναι πως η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των κρατών συνδέεται με αντικειμενικούς παράγοντες γεωπολιτικής φύσης και επομένως θα παραμείνει πάντα η αιτία της ανισότητάς της. Είναι αδύνατο να λυθεί αυτό το πρόβλημα και στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε να μιλήσουμε για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεών του στην παγκόσμια ασφάλεια. Αυτή η λογική φαίνεται αρκετά λογική. Ειδικά από τα μέσα του περασμένου αιώνα, ενισχύθηκε από τον παράγοντα των πυρηνικών όπλων, των οποίων η κατοχή τεράστιων οπλοστασίων θέτει ορισμένες δυνάμεις σε εγγενώς ανώτερη θέση. Τώρα η διεθνής πολιτική εισέρχεται σε μια νέα φάση ανάπτυξης, αλλά ο πυρηνικός παράγοντας παραμένει κομβικός για την επιβίωση των μεγάλων δυνάμεων.
Επιπλέον, τα τελευταία 500 χρόνια της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας έχουν πράγματι σημαδευτεί από τη συνολική κυριαρχία της Δύσης. Αυτό επέτρεψε στις ηγετικές του δυνάμεις να διαμορφώσουν τη βάση του διεθνούς δικαίου και των κανόνων του παιχνιδιού, οι οποίοι από τα μέσα του 19ου αιώνα έχουν επιβληθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Όπως ο Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος πρόσφατα γιόρτασε τα 100α γενέθλιά του, σημείωσε: "η ιδιοφυΐα του συστήματος της Βεστφαλίας και ο λόγος που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο ήταν ότι οι διατάξεις του ήταν διαδικαστικές, όχι ουσιαστικές”.
Έτσι, η σύγχρονη διεθνής τάξη βασίζεται σε μια διαδικασία που δημιουργήθηκε από τις χώρες της Δύσης και η κεντρική ιδέα που διέπει αυτή τη διαδικασία είναι η εγγενής αδικία της διεθνούς πολιτικής.
Η δημιουργία πολυάριθμων διεθνών ιδρυμάτων τον περασμένο αιώνα δεν άλλαξε τίποτα από αυτή την άποψη. Όπως είναι γνωστό, δημιουργήθηκαν επίσης με βάση την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των κρατών και, υπό αυτήν την έννοια, δεν είχαν καμία επίδραση στη συνέχιση της πολιτικής αυθαιρεσίας που ακολουθούσαν οι ισχυροί κατά των αδύναμων τους προηγούμενους αιώνες. Ούτε ο ΟΗΕ, τον οποίο αγαπάμε λόγω των αποκλειστικών επίσημων δικαιωμάτων που χορηγούνται στη Ρωσία, αντιπροσωπεύει μια επαναστατική λύση που θα αφαιρούσε την αδικία από την παγκόσμια πολιτική. Στην παρούσα μορφή της, είναι το προϊόν της δυτικής πνευματικής προσπάθειας, η οποία της επέτρεψε να διατηρήσει την κυριαρχία της, ακόμη και όταν η Ρωσία είχε αναδυθεί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά την επανεμφάνιση της Κίνας. Όσο για όλους τους άλλους σχετικά μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, είναι εργαλεία στα χέρια εκείνων με τις πιο σοβαρές δυνατότητες εξουσίας.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η υπόλοιπη διεθνής κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια δύσκολη επιλογή, η οποία εν μέρει υπαγορεύει ακόμη και τη συμπεριφορά της. Δεδομένου πως η αδικία της παγκόσμιας τάξης είναι αξιωματική από την άποψη της Δύσης, ο αγώνας των υπόλοιπων για την επέκταση των δικαιωμάτων τους γίνεται πρόκληση για τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Με άλλα λόγια, εάν η Ρωσία, η Κίνα ή οποιοσδήποτε άλλος στον κόσμο δεν αποδέχεται το μονοπώλιο των ισχυρότερων, τότε για τη Δύση και για τους στοχαστές σε όλο τον κόσμο που σκέφτονται σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς, είναι μια αντιπαράθεση με την ίδια τη φύση των Διεθνών Σχέσεων. Και εκείνοι που έχουν την κυρίαρχη δύναμη προς το παρόν επιδιώκουν φυσικά να προστατεύσουν την παγκόσμια τάξη, η οποία είναι φυσική στην αδικία της. Επομένως, η δημιουργία μιας εναλλακτικής διευθέτησης δεν είναι απλώς ένα τεχνικό αλλά ένα φιλοσοφικό έργο, το οποίο είναι πολύ πιο δύσκολο να επιλυθεί από το να νικήσει τη Δύση σε μια ακόμη τακτική σύγκρουση. Ακόμα κι αν η Ρωσία πετύχει στην Ουκρανία, θα ήταν κάπως αφελές να περιμένουμε από τους αντιπάλους μας να αλλάξουν την κοσμοθεωρία τους, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με απαίτηση αλλαγής στη φιλοσοφία της ζωής τους.
Η Ρωσία είχε παραδοσιακά μια πολύπλοκη σχέση με τη Δυτική διεθνή τάξη που βασίζεται στην εξουσία. Από τις πρώτες επαφές μεταξύ του ρωσικού κράτους και άλλων ευρωπαϊκών χωρών στα τέλη του 15ου αιώνα, οι γείτονές μας έχουν λογικά καταλήξει στο συμπέρασμα που διατύπωσε ο Sigismund Herberstein, ο Πρέσβης στον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: η Ρωσική Ομοσπονδία είναι πολύ μεγάλη και πολύ διαφορετική από την υπόλοιπη Ευρώπη. Από τότε, στον κομψό ορισμό του Dominic Lieven, συνεχίσαμε να "αγωνιζόμαστε για τη μοναδική μας θέση στις παγκόσμιες υποθέσεις". Και ο κύριος, και μάλιστα ο μόνος, αντίπαλος σε αυτόν τον αγώνα είναι η Δύση. Ωστόσο, η δύναμή της είναι καλά οργανωμένη.
Η συμμετοχή της Ρωσίας σε ιδρύματα, τόσο επίσημα όσο και ανεπίσημα, είχε πάντα τον χαρακτήρα ενός σκληρά κερδισμένου και συνεχώς αμφισβητούμενου βραβείου. Το σημερινό παράδειγμα είναι η αναθεώρηση στη Δύση ολόκληρης της έννοιας της νίκης στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία αποτελεί τη βάση του επίσημου καθεστώτος της Ρωσίας στον κόσμο.
Ωστόσο, η ίδια η Ρωσία σχεδόν ποτέ δεν προσπάθησε να ενεργήσει ως πηγή και αγωγός μιας φιλοσοφίας της διεθνούς πολιτικής που είναι διαφορετική από τη Δύση και ενσωματώνει τη μοναδική μας εμπειρία και κοσμοθεωρία. Γνωρίζουμε μόνο δύο εξαιρέσεις: τις πρωτοβουλίες του Αλέξανδρου Α' κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της Βιέννης και τη νέα πολιτική σκέψη του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Η ρωσική συμβολή στην ανάπτυξη της διεθνούς τάξης μπορεί επίσης να αποδοθεί σε πρωτοβουλίες στον τομέα της διεθνούς ασφάλειας και του ελέγχου των όπλων στις αρχές του 20ού αιώνα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ωστόσο, η χώρα δεν είχε τη δύναμη να κάνει τις απόψεις της μέρος της παγκόσμιας φιλοσοφίας της εξωτερικής πολιτικής και των Διεθνών Σχέσεων. Ως αποτέλεσμα, και τα τρία επεισόδια ήταν από τις διασκεδαστικές περιέργειες που, επιπλέον, ήταν καθαρά ευκαιριακής φύσης.
Η Κίνα προσπαθεί τώρα να παρουσιάσει το δικό της όραμα για μια διεθνή τάξη στην οποία η δικαιοσύνη όχι μόνο έχει θέση αλλά είναι κεντρική. Δε γνωρίζουμε αρκετά για τη φιλοσοφική συνιστώσα των εννοιών που προτείνει η κινεζική ηγεσία. Αλλά οι ειδικοί για τη χώρα και τον πολιτισμό της είναι σίγουροι πως στην καρδιά της βρίσκεται η παραδοσιακή κομφουκιανή προσέγγιση, η οποία είναι πράγματι μια εναλλακτική λύση στις δυτικές απόψεις για τη φύση και το περιεχόμενο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Και υπάρχει κάποια ελπίδα ότι οι αυξανόμενες δυνατότητες της Κίνας, καθώς και η γενική αποδυνάμωση της Δύσης, θα βοηθήσουν τις δηλωμένες αρχές του Πεκίνου να βρουν μια θέση στο γενικό σύστημα σκέψης για τη διεθνή πολιτική. Φυσικά, αυτό δε θα λύσει το κύριο πρόβλημα – την αδυναμία της Δύσης, όπως κάθε πολιτικός πολιτισμός, να αλλάξει την κουλτούρα της εξωτερικής πολιτικής.
Για τη Ρωσία, η ικανότητα να προσφέρει το δικό της όραμα για έναν κόσμο στον οποίο η αδικία δεν θα ήταν αποφασιστική είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική. Πρώτον, επειδή η αδικία είναι η κύρια διαχωριστική γραμμή μεταξύ της άποψής μας για τον κόσμο και των απόψεων εκείνων με τους οποίους η Ρωσία θα πρέπει να συνεργαστεί για να αποφύγει την καθολική εξόντωση. Απορρίπτοντας τον πυρήνα της διεθνούς πολιτικής της Δύσης στο επίπεδο της κουλτούρας της εξωτερικής πολιτικής της, η Ρωσία θα αντιμετωπίσει αναπόφευκτα την απειλή να λύσει αυτό το θεμελιώδες πρόβλημα μια για πάντα. Αυτό, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με τη δική μας επιθυμία για επιβίωση και να αποφύγουμε μια πυρηνική καταστροφή. Επομένως, ακόμη και αν δεν είμαστε έτοιμοι γι ' αυτό λόγω των δικών μας παραδόσεων ή της κατάστασης του νου, είναι απαραίτητο για την ίδια τη Ρωσία να συζητήσει ποιο όραμα για το μέλλον μπορούμε να προσφέρουμε στη διεθνή κοινότητα.