 |
| ADΕΜ ΑLΤΑN / ΑFΡ |
Fatih Yurtsever * - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Στις 17 Μαρτίου 2023 οι δικαστές του ΔΠΔ εξέδωσαν εντάλματα σύλληψης για τον Πούτιν και τη Μαρία Αλεξέγιεβνα Λβόβα, επίτροπο για τα δικαιώματα των παιδιών στο γραφείο του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Κατηγορούνται ότι διέπραξαν εγκλήματα πολέμου που σχετίζονται με την απέλαση παιδιών από ουκρανικά εδάφη που κατέχονται από τη Ρωσία και τη μεταφορά τους στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε πως ο Πούτιν αναμένεται να επισκεφθεί την Τουρκία τον Αύγουστο. Ωστόσο, δεν έχει υπάρξει επίσημη ανακοίνωση από το Κρεμλίνο για το σκοπό αυτό. Μια συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν έγινε πρόσφατα ακόμη πιο κρίσιμη στο πλαίσιο του Ερντογάν που σηματοδοτεί ότι επαναφέρει την Τουρκία στον άξονα ΕΕ-ΝΑΤΟ στην εξωτερική πολιτική υποστηρίζοντας την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και επιδιορθώνοντας τους δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η έκκληση του Ερντογάν προς την ΕΕ να επανεκκινήσει την ενταξιακή διαδικασία ερμηνεύτηκε ευρέως τόσο στον τουρκικό όσο και στον διεθνή Τύπο ως σημαντική στροφή από τη Ρωσία προς την ευθυγράμμιση με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Υπό αυτές τις συνθήκες, πώς θα επηρεάσει το ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ την πιθανή επίσκεψη Πούτιν στην Τουρκία και ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της συνάντησης, εάν πραγματοποιηθεί, για τον Ερντογάν, ο οποίος θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ;
Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο
Το ΔΠΔ είναι ένα μόνιμο διεθνές ποινικό δικαστήριο που ερευνά και διώκει άτομα για τα πιο σοβαρά εγκλήματα με εκτεταμένες παγκόσμιες επιπτώσεις. Το ΔΠΔ είναι εξουσιοδοτημένο να ενεργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας έναντι μελλοντικών παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου και να θεωρεί τους υπεύθυνους υπεύθυνους για τις ενέργειές τους. Όταν απαιτούνται αποδεικτικά στοιχεία, το ΔΠΔ ασκεί τη δικαιοδοσία του και διεξάγει δίκες σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης, τη συνθήκη για την ίδρυση του ΔΠΔ. Το Καταστατικό της Ρώμης ορίζει τη δικαιοδοσία, τη δομή διακυβέρνησης και τις διαδικασίες του ΔΠΔ για τη δίωξη προσώπων που κατηγορούνται για εγκλήματα στο πλαίσιο της εντολής του.
Το Καταστατικό της Ρώμης εγκρίθηκε το 1998 και τέθηκε σε ισχύ το 2002. Μέχρι το 2022, είχε επικυρωθεί από 123 χώρες. Από αυτές, 33 είναι αφρικανικά κράτη, 19 από την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, 18 χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, 28 κράτη της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής και 25 δυτικοευρωπαϊκά και άλλες χώρες. Επιπλέον, ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Κίνας, έχουν αρνηθεί να επικυρώσουν το Καταστατικό της Ρώμης και δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ.
Το ΔΠΔ ερευνά και διώκει άτομα για τέσσερα είδη εγκλημάτων: γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα επίθεσης. Η γενοκτονία περιλαμβάνει τη συγκεκριμένη πρόθεση καταστροφής μιας εθνικής, εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας είναι σοβαρές παραβιάσεις που διαπράττονται ως μέρος μιας επίθεσης μεγάλης κλίμακας εναντίον οποιουδήποτε άμαχου πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών, βιασμών, φυλάκισης και βασανιστηρίων. Τα εγκλήματα πολέμου περιλαμβάνουν σοβαρές παραβιάσεις των συμβάσεων της Γενεύης, όπως η στόχευση αμάχων, νοσοκομείων ή θρησκευτικών κτιρίων. Το έγκλημα της επίθεσης είναι η χρήση ένοπλης δύναμης από ένα κράτος κατά της κυριαρχίας άλλου κράτους. Αυτό το έγκλημα προστέθηκε στο Καταστατικό της Ρώμης το 2010 και η Συνέλευση των Κρατών Μερών ενεργοποίησε τη δικαιοδοσία της το 2017.
Δικαιοδοσία
Το ΔΠΔ έχει δικαιοδοσία για υποθέσεις που αφορούν γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν την ή μετά την 1η Ιουλίου 2002, από υπηκόους των Κρατών Μερών ή εντός της επικράτειάς τους. Επιπλέον, το ΔΠΔ μπορεί να διερευνήσει εγκλήματα που αναφέρονται από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ΣΑΗΕ) βάσει ψηφίσματος που εγκρίθηκε σύμφωνα με το Κεφάλαιο VII του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Από τις 17 Ιουλίου 2018, το δικαστήριο μπορεί επίσης να διερευνήσει επιθετικές πράξεις που αναφέρονται από το ΣΑΗΕ, ανεξάρτητα από την εμπλοκή του κράτους με το ΔΠΔ. Σε περιπτώσεις όπου το ΣΑΗΕ δε διαπιστώνει επιθετική ενέργεια, ο εισαγγελέας μπορεί να ξεκινήσει έρευνα μετά από έξι μήνες, με εξουσιοδότηση του Τμήματος Προδικασίας. Ωστόσο, το δικαστήριο δε θα ασκεί δικαιοδοσία για εγκλήματα επιθετικότητας στα οποία εμπλέκονται Κράτη Μέρη που δεν έχουν επικυρώσει.
Ως ανεξάρτητο όργανο, το ΔΠΔ έχει συνάψει συμφωνία συνεργασίας με τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία μπορεί να αναφέρεται σε καταστάσεις πέραν της δικαιοδοσίας του δικαστηρίου, δίνοντάς του έτσι την εξουσία να παρέμβει. Αξιοσημείωτα παραδείγματα περιλαμβάνουν τις καταστάσεις του Νταρφούρ (Σουδάν) και της Λιβύης.
Τουρκία και ΔΠΔ
Το 2004 η Τουρκία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η κυβέρνηση του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν εξέφρασε την προθυμία της να επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης, το οποίο ίδρυσε το ΔΠΔ. Για να προετοιμαστούν για αυτήν την πιθανή ένταξη, αναθεώρησαν το άρθρο 38 του τουρκικού Συντάγματος για να διευκρινιστεί η διάκριση μεταξύ της έκδοσης πολιτών σε ξένα κράτη έναντι της παράδοσης υπόπτων στο ΔΠΔ, δημιουργώντας έτσι ένα δρόμο για την Τουρκία να εκδώσει εγκληματίες στο ΔΠΔ. Ωστόσο, η Άγκυρα δεν επικύρωσε το Καταστατικό της Ρώμης λόγω της πιθανότητας δίωξης από το ΔΠΔ, δεδομένου του συνεχιζόμενου αγώνα της Τουρκίας κατά του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), του Κυπριακού και της υποτιθέμενης υποστήριξής της στις ισλαμικές τζιχαντιστικές ομάδες στη Συρία.
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι Κράτος Μέρος του Καταστατικού της Ρώμης, η Τουρκία παρακολουθεί στενά τις δραστηριότητες του ΔΠΔ. Τούρκοι αξιωματούχοι παρευρίσκονται στις ετήσιες συνεδριάσεις της Συνέλευσης των Κρατών Μερών, που διεξάγονται στη Χάγη ή τη Νέα Υόρκη, για να ενημερώνονται για τις δραστηριότητες του ΔΠΔ.
Συμπέρασμα
Η στενή προσωπική σχέση του Προέδρου Ερντογάν με τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν και οι συνθήκες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 οδήγησαν σε μια σταθερή οικονομική και πολιτική συμμαχία μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Η σημασία αυτής της συνεργασίας αποδεικνύεται από την αύξηση των τουρκικών εξαγωγών στη Ρωσία, από 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο εξάμηνο του προηγούμενου έτους σε 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια τη φετινή αντίστοιχη περίοδο, μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου από την Τουρκία έχουν κλιμακωθεί απότομα. Αυτό το οικονομικό όφελος προκύπτει κυρίως από την απόφαση της Τουρκίας να μην επικυρώσει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Ενώ οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας συνεχίζονται σύμφωνα με τις αρχές της αλληλεξάρτησης με ρεαλιστική κατανόηση, η αποχώρηση της Ρωσίας από τη Συμφωνία για τα Σιτάρια της Μαύρης Θάλασσας στις 17 Ιουλίου, ο αποκλεισμός των ουκρανικών λιμανιών και η ανακοίνωσή της ότι θα θεωρούσε εμπορικά πλοία που πλέουν στα ουκρανικά λιμάνια ως στρατιωτικούς στόχους προκάλεσαν τη θέρμανση των νερών της Μαύρης Θάλασσας. Υπό αυτές τις συνθήκες, μια διμερής συνάντηση μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν για το μέλλον των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας είναι απαραίτητη. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον όπου ο Πούτιν ακύρωσε την επίσκεψή του στη Νότια Αφρική λόγω του εντάλματος σύλληψης που έχει εκδοθεί για αυτόν από το ΔΠΔ, είναι πολύ απίθανο να επισκεφθεί την Τουρκία. Αυτή η επίσκεψη θα έφερνε τον Ερντογάν σε δύσκολη θέση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Από την άλλη, η επιμονή του Ερντογάν ότι ο Πούτιν θα επισκεφθεί την Τουρκία δεν είναι παρά ένα τακτικό μήνυμα προς τη Ρωσία ότι η Άγκυρα εξακολουθεί να σκοπεύει να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά πως ο Πούτιν δε θα έρθει στην Τουρκία υπό αυτές τις συνθήκες. Ως εκ τούτου, η πιο εύλογη επιλογή είναι να συναντηθούν οι δύο ηγέτες σε μια τρίτη χώρα, όπως το Αζερμπαϊτζάν, για να συζητήσουν το μέλλον των τουρκο-ρωσικών σχέσεων.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.