 |
| Russian TOS-1 Rocket Artillery. Image Credit: YouTube Screenshot. |
Daniel Davis - 19fortyfive.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Πολύ συχνά αυτές οι ιστορίες είναι ακριβείς στις ιδιαιτερότητές τους. Αλλά όταν αφαιρείται το ευρύτερο πλαίσιο, είναι πρόβλημα.
Αυτή η σύντομη σειρά άρθρων επιδιώκει να αξιολογήσει σωστά τις στρατιωτικές επιδόσεις της Ρωσίας από τον Φεβρουάριο του 2022 και να προβάλει τις δυνατότητές της στο μέλλον. Επιδιώκει να διορθώσει τα λάθη στην κύρια αφήγηση παρέχοντας μια ολοκληρωμένη βασική αξιολόγηση. Θα ρίξει μια ματιά στο καλό, το κακό και το άσχημο της απόδοσης της Ρωσίας.
Σε αυτή τη δόση, θα εξετάσουμε τις επιτυχημένες πτυχές του στρατού του Πούτιν μέχρι σήμερα.
Η ανάλυση που ακολουθεί θα περιγράψει λεπτομερώς τις εναρκτήριες κινήσεις της Ρωσίας, οι οποίες περιλαμβάνουν «τα κακά» που έχουμε δει από στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο.
Αυτή η ανάλυση εμφανίζεται μετά το πρώτο μεγάλο λάθος της Ρωσίας, τη διάσπαση των δυνάμεών της σε τέσσερις σχετικά μικρούς άξονες που επέτρεψαν στην Ουκρανία να επιβραδύνει και στη συνέχεια να σταματήσει και τις τέσσερις κινήσεις. Μέχρι τα μέσα Μαρτίου 2022 ήταν σαφές πως η Ρωσία είχε διεισδύσει στην Ουκρανία όσο επρόκειτο να φτάσει — πολύ λιγότερο από τους αρχικούς της στόχους.
Επιτυχής αποχώρηση από το Κίεβο
Ο στρατός του Πούτιν εκείνη την εποχή ήταν τοποθετημένος στις τρεις πλευρές του Κιέβου και στα βόρεια του Σούμι και του Χάρκοβο, απλωμένος σε απόσταση σχεδόν 500 χιλιομέτρων. Οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν συνέλθει από το αρχικό τους σοκ και ανέπτυξαν μεγάλους σχηματισμούς που επιτέθηκαν στη ρωσική πανοπλία με κατευθυνόμενους αντιαρματικούς πυραύλους από τα δυτικά, με μεγάλο αποτέλεσμα. Εκείνη την στιγμή, η Μόσχα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια σκληρή επιλογή. Θα μπορούσε είτε να ενισχύσει σημαντικά τις θέσεις γύρω από τα τρία μεγάλα αστικά κέντρα στο βορρά, είτε να αποσύρει τις δυνάμεις του από εκεί. Ο Πούτιν επέλεξε το δεύτερο και αυτή ήταν η πρώτη καλή κίνηση της Ρωσίας.
Επιφανειακά, αυτό έμοιαζε με απεριόριστη αποτυχία. Έχοντας αμβλυνθεί από αυτό που η Ρωσία θεωρούσε κατώτερη δύναμη, πάνω από 40.000 Ρώσοι στρατιώτες εγκατέλειψαν ολόκληρο το βόρειο μέτωπο. Από στρατηγικής άποψης, ωστόσο, η κίνηση είχε αξία για το Κρεμλίνο.
Το περήφανο πράγμα που έπρεπε να κάνουμε - και πολλοί στρατοί πέφτουν θύματα αποφάσεων που βασίζονται στην υπερηφάνεια - ήταν να παραμείνουν και να ενισχύσουν τις θέσεις τους, τηρώντας το αρχικό σχέδιο για την κατάληψη μιας ή περισσότερων από τις πόλεις. Αυτό θα είχε σχεδόν αποτύχει. Η Ρωσία δε διέθετε πουθενά τον αριθμό των στρατευμάτων που απαιτούνται για τον έλεγχο οποιασδήποτε πόλης άνω του 1 εκατομμυρίου κατοίκων. Αντίθετα, ο Πούτιν δέχτηκε το χτύπημα των δημοσίων σχέσεων και διέταξε ολόκληρη τη βόρεια δύναμη του να αποσυρθεί και να ενωθεί με τους άξονες που είχαν επιτεθεί στο Ντονμπάς.
Αυτή είναι η μία καλή κίνηση που έκανε η Ρωσία τους πρώτους εννέα μήνες του πολέμου. Η προσθήκη τόσο εργατικού δυναμικού στον πρωταρχικό στόχο της Μόσχας για την «απελευθέρωση» του ρωσόφωνου πληθυσμού στο Ντονμπάς είχε νόημα. Αν και η Ρωσία δεν έκανε ακόμη σημαντική πρόοδο, ακόμη και με τα πρόσθετα στρατεύματα, μπόρεσε, το καλοκαίρι και τις αρχές του φθινοπώρου, να καταλάβει μια σειρά από αρκετά σημαντικές πόλεις, όπως η Μαριούπολη, η Ποπόσνα, το Σεβεροντόνετσκ και το Λυσιχάνσκ.
Η επόμενη θετική κίνηση της Μόσχας έγινε και πάλι μπροστά σε μια τακτική ήττα.
Απόσυρση από τη Χερσώνα και κάλυψη του κενού στο Χάρκοβο
Όπως θα περιγράψω με περισσότερες λεπτομέρειες σε επόμενη ανάλυση, η Ουκρανία εξαπέλυσε μια επίθεση στα τέλη του καλοκαιριού του 2022 από δύο κατευθύνσεις, πρώτη στην περιφέρεια Χερσώνα και δεύτερη στην Περιφέρεια Χάρκοβο. Οι Ρώσοι γνώριζαν τη σχεδιαζόμενη επίθεση στη Χερσώνα και ήταν προετοιμασμένοι για αυτήν. Αρχικά, τα στρατεύματα της Μόσχας αμβλύνουν την ουκρανική επίθεση και προκάλεσαν σημαντικές απώλειες ενώ έδωσαν πολύ λίγο έδαφος. Αλλά τότε οι Ουκρανοί ηγέτες εξαπέλυσαν μια μεγάλη επίθεση στη ρωσική βόρεια πλευρά για την οποία οι Ρώσοι ήταν εντελώς απροετοίμαστοι.
Η Ουκρανία έδιωξε τους Ρώσους από την περιοχή του Χάρκοβο τόσο πολύ πίσω, τόσο γρήγορα, που οι Ρώσοι παρέδωσαν ένα εκπληκτικό έδαφος 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, αναγκάζοντάς τους να σπεύσουν να στείλουν μαζικές ενισχύσεις από αλλού στην Ουκρανία για να σταματήσουν την αιμορραγία. Αυτό έθεσε τη θέση τους στην πόλη Kherson σε μεγάλο κίνδυνο.
Η Ρωσία θα μπορούσε να είχε επιλέξει να σταθεί και να πολεμήσει εκεί, καθώς είχε περάσει πολλούς μήνες οχυρώνοντας την πόλη, αλλά η ρωσική ανώτατη διοίκηση επέλεξε να παραδώσει τη Χερσώνα χωρίς μάχη, αποσύροντας ολόκληρη τη δύναμη άλλων 40.000 στρατιωτών στη νότια πλευρά του ποταμού Ντνίπρο. Στη διαδικασία, ανατίναξαν τις τέσσερις γέφυρες που εκτείνονται στον Dnipro σε αυτήν την περιοχή, αποκλείοντας ουσιαστικά ολόκληρο το νότιο μέτωπο από οποιαδήποτε συνεχιζόμενη ουκρανική επίθεση.
Η κίνηση έσωσε ολόκληρη τη ρωσική αμυντική δύναμη σε εκείνη τη μάχη, σφράγισε το νότιο πλευρό τους και τους επέτρεψε να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους σε άλλα ευάλωτα μέτωπα. Η Ρωσία απέφυγε μια παρατεταμένη αστική μάχη που μπορεί να μην ήταν σε θέση να κερδίσει και ενίσχυσε τους σχηματισμούς της σε όλο το υπόλοιπο μέτωπο. Ως αποτέλεσμα, από την στιγμή που η Ρωσία αποσύρθηκε από την πόλη Χερσώνα, η Ουκρανία δεν έχει σημειώσει αξιόλογα κέρδη πουθενά στο θέατρο των μαχών.
Επιστράτευση 300.000 στρατευμάτων και βιομηχανίας και προετοιμασία μαζικών αμυντικών ζωνών
Η δίδυμη αμηχανία της απώλειας τόσων εδαφών κοντά στο Χάρκοβο και η απόσυρση από την πόλη Χερσώνα ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για το Κρεμλίνο. Ο Πούτιν αναγνώρισε καθυστερημένα πως τα επίπεδα στρατευμάτων με τα οποία η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο ήταν κατάφωρα ανεπαρκή και διέταξε μερική επιστράτευση 300.000 στρατιωτών. Ίσως πιο σημαντική από την επέκταση του στρατού ήταν η κινητοποίηση της στρατιωτικής βιομηχανίας. Ο Πούτιν ζήτησε τα εργοστάσια που παράγουν στρατιωτικό εξοπλισμό, οχήματα και πυρομαχικά να ξεκινήσουν σχεδόν την πλήρη παραγωγή. Πολλοί από αυτούς πήγαιναν σε πολλές βάρδιες, δουλεύοντας έξι ή επτά ημέρες την εβδομάδα.
Αυτές οι κινήσεις, ωστόσο, θα χρειάζονταν χρόνο για να εκδηλωθούν - και η Ρωσία δεν είχε την πολυτέλεια του χρόνου, καθώς οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις εξακολουθούσαν να ασκούν πίεση προς τα ανατολικά στις γραμμές της Μόσχας κοντά στο Svatove και την Kreminna. Επιπλέον, το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας δεν ήταν προετοιμασμένο για μια ξαφνική πλημμύρα νεοσύλλεκτων. Δεν είχαν αρκετές εγκαταστάσεις, εκπαιδευτές, φαγητό και το πιο κρίσιμο, στρατιωτικό ρουχισμό. Μερικοί από τους αρχικούς νεοσυλλέκτους σπρώχνονταν με ό,τι ρουχισμό μπορούσαν να βρουν, τους άφησαν να πυροβολήσουν μερικά βλήματα σε ένα βεληνεκές όπλων και ρίχτηκαν στις γραμμές για να αποτρέψουν περαιτέρω προέλαση της Ουκρανίας. Χρειάστηκε να περάσουν μέχρι τις αρχές του 2023 για να μπορέσει το σύστημα να υποδεχτεί, να στεγάσει, να εξοπλίσει και να εκπαιδεύσει επαρκώς τα νέα στρατεύματα.
Η βιομηχανία, εν τω μεταξύ, είχε τα δικά της προβλήματα. Είναι εξαιρετικά δύσκολο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να αυξηθεί ξαφνικά η παραγωγή σε οτιδήποτε. (Οι αμερικανικές και δυτικές εταιρείες αγωνίζονται παρομοίως να αυξήσουν γρήγορα την παραγωγή βασικών όπλων). Πρέπει να βρεθούν πρόσθετες πρώτες ύλες και να παραδοθούν στα εργοστάσια. Οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή όπλων πρέπει να αγοραστούν ή να κατασκευαστούν από την αρχή. Πρέπει να βρεθεί, να προσληφθεί και να εκπαιδευτεί εξειδικευμένο προσωπικό. Μόνο τους τελευταίους μήνες η ρωσική στρατιωτική βιομηχανία άρχισε να βλέπει σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγή εκτός των γραμμών συναρμολόγησης.
Όσο περισσότερο συνεχίζεται όμως ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος της παραγωγής. Η Ρωσία φέρεται να βλέπει ήδη σημαντικές αυξήσεις στην παραγωγή και την επισκευή τεθωρακισμένων οχημάτων όλων των τύπων — νέα μαχητικά αεροσκάφη, πυραύλους, βόμβες, οβίδες πυροβολικού και σφαίρες όλων των διαμετρημάτων. Άλλη παραγωγή, ειδικά διαφόρων τύπων drones, παράγει ήδη αυξημένους όγκους, αλλά δεν αναμένεται να κορυφωθεί μέχρι το 2024.
Ταυτόχρονα, η Ρωσία προσπαθεί να επεκτείνει τη δύναμη της ενεργού υπηρεσίας κατά μισό εκατομμύριο τα επόμενα χρόνια. Ακόμη και όταν η Ρωσία ξεκίνησε τη διαδικασία δημιουργίας του ανθρώπινου δυναμικού και του εξοπλισμού της, έπρεπε ακόμα να πολεμήσει την τρέχουσα μάχη και να προετοιμαστεί για μια μεγάλη ουκρανική επίθεση.
Η ανάλυση των ρωσικών τακτικών ενεργειών από το Δεκέμβριο του 2022 και μετά δείχνει ότι η ανώτατη διοίκηση επέλεξε να δαπανήσει το μεγαλύτερο μέρος της προσπάθειας και των πόρων της για την κατασκευή ενός περίτεχνου αμυντικού συστήματος σε όλο το ανατολικό μέτωπο. Το μεγαλύτερο μάθημα της αποτυχίας της Ρωσίας να σταματήσει την επίθεση της Ουκρανίας στο Χάρκοβο το περασμένο φθινόπωρο ήταν η σχεδόν πλήρης απουσία αμυντικών οχυρώσεων στο έδαφος που κατείχαν. Για να διασφαλίσει πως το φιάσκο δε θα επαναληφθεί, το Κρεμλίνο εστίασε όλες τις προσπάθειές του στην κατασκευή πολλαπλών ζωνών των πιο εξελιγμένων και αποτελεσματικών αμυντικών οχυρώσεων του κόσμου. Τέτοιες προσπάθειες απαιτούν χρόνο.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Ρωσία θα ήταν μια πρώιμη ουκρανική επίθεση πριν ολοκληρωθούν οι αμυντικές οχυρώσεις. Σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν ένα τέτοιο γεγονός, οι Ρώσοι διοικητές ξεκίνησαν μια σειρά από επιχειρήσεις χαμηλού επιπέδου σε όλη τη γραμμή επαφής των 1.000 χιλιομέτρων. Χρησιμοποίησαν αρκετές επιδρομές μικρών μονάδων και επιθέσεις πυροβολικού για να κρατήσουν την Ουκρανία κατεχόμενη στην πλευρά της γραμμής, αποτρέποντας οποιαδήποτε εστιασμένη, μεγάλης κλίμακας επίθεση ενάντια σε ελλιπείς ρωσικές άμυνες. Οι πιο εξέχουσες ενέργειες, ωστόσο, περιελάμβαναν μια μεγάλη ώθηση στο κέντρο της ζώνης από την ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία του Ομίλου Wagner για τους διπλούς στόχους Soledar και Bakhmut.
Η πλειονότητα των ρωσικών πόρων - και κυρίως μια μεγάλη εκστρατεία μέσων ενημέρωσης - πήγε στη Βάγκνερ και τον θορυβώδη ηγέτη του, Γεβγκένι Πριγκόζιν. Η πόλη Bakhmut ήταν ένας βιώσιμος τακτικός στόχος, αλλά από μόνη της δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικός. Η Ρωσία το κατέστησε σημαντικό καταβάλλοντας τόση προσπάθεια για να το καταλάβει, με τον Πριγκόζιν να χλευάζει προσωπικά τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε περισσότερες από μία περιπτώσεις. Η Ουκρανία αποδέχτηκε την πρόκληση και αντί να αποσυρθεί από την πόλη σε πιο αμυντικές θέσεις το Δεκέμβριο του 2022 ή τον Ιανουάριο του 2023, το Κίεβο επέλεξε να πολεμήσει κυριολεκτικά για κάθε κτίριο.
Υπήρχαν ήδη προετοιμασμένες αμυντικές θέσεις σε πολλαπλές ζώνες στα δυτικά, στις οποίες η Ουκρανία θα μπορούσε να είχε αποσυρθεί ανά πάσα στιγμή, και οι περισσότερες από αυτές θα έδιναν στους αμυνόμενους σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των Ρώσων. Η παραμονή στο Μπαχμούτ μείωσε τα πλεονεκτήματα των αμυνόμενων και διευκόλυνε τη Ρωσία να φτάσει τους άνδρες και τα υλικά στις γραμμές της Ουκρανίας, συχνά πλησιάζοντας αόρατα από την περιοχή.
Η συνετή (αν και συναισθηματικά δυσάρεστη) στρατιωτική σκοπιμότητα απαιτούσε από την ουκρανική πλευρά να προβεί σε απόσυρση στις επόμενες γραμμές, έτσι ώστε τα ρωσικά στρατεύματα να πρέπει να προχωρήσουν σε ανοιχτό έδαφος ή σε ανηφόρα, εκθέτοντας τους εαυτούς τους σε μαραμένα πυρά πριν φτάσουν ποτέ στις ουκρανικές γραμμές. Αντίθετα, το Κίεβο επέλεξε να κρατηθεί, στέλνοντας ταξιαρχία μετά από ταξιαρχία ενισχύσεων για πολλούς μήνες, για να σταματήσει την επίθεση της Βάγκνερ. Όπως αποδείχθηκε, το παιχνίδι της Ρωσίας λειτούργησε. Η Βάγκνερ χρειάστηκε μέχρι τα τέλη Μαΐου για να ολοκληρώσει τελικά την κατάληψη του Μπαχμούτ, επιτρέποντας στο μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού στρατού να χτίσει ένα σύστημα οχυρώσεων, χωρίς παρεμβολές, για περισσότερο από μισό χρόνο.
Ο λόγος που η καλοκαιρινή επίθεση της Ουκρανίας ήταν τόσο ανεπιτυχής μέχρι σήμερα είναι ότι η Ρωσία είχε χρόνο να κατασκευάσει κάθε φράγμα και ισχυρό σημείο της άμυνάς της με ιδανικά πρότυπα. Όχι μόνο η στρατηγική της Ρωσίας να κρατήσει την Ουκρανία εστιασμένη στο Μπαχμούτ της χάρισε χρόνο για να προετοιμάσει τρομερές αμυντικές γραμμές, αλλά εξουδετέρωσε επίσης την ουκρανική επίθεση με δύναμη κρούσης, λόγω της εκτροπής πολλών ταξιαρχιών για να κρατήσουν κάθε κτίριο εντός του Μπαχμούτ.
Συνέπειες για τον πόλεμο της Ουκρανίας
Η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμο το Φεβρουάριο του 2022 με ένα κακώς σχεδιασμένο, κακώς εκτελεσμένο σχέδιο που σχεδόν της κόστισε τον πόλεμο. Έκαναν πρόσθετες γκάφες (όπως θα αναλύσει το επόμενο άρθρο αυτής της ανάλυσης) τους επόμενους εννέα μήνες. Αλλά τελικά η Μόσχα άρχισε να μαθαίνει από τα πολλά λάθη της. Η Ρωσία έχει κάνει σημαντικές βελτιώσεις στη θέση της.
Οι ρωσικές ενέργειες αγόρασαν χρόνο από το Νοέμβριο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023 για να σταματήσουν μια ουκρανική επίθεση και να καθυστερήσουν τη δεύτερη έως ότου η Ρωσία μπορέσει να επεκτείνει τον στρατό της, να κινητοποιήσει τη βιομηχανία της εν καιρώ πολέμου και να κατασκευάσει ένα περίτεχνο αμυντικό σύστημα. Αυτό που παραμένει άγνωστο, ωστόσο, είναι τι θα επιδιώξει να κάνει στη συνέχεια η Ρωσία και σε ποιο βαθμό έχει δημιουργήσει επιθετική ικανότητα.
Το σοβιετικό αμυντικό δόγμα, το οποίο η Ρωσία ακολουθεί πολύ στενά από τα τέλη του περασμένου έτους, έχει σχεδιαστεί ρητά για να αμβλύνει μια εχθρική επίθεση, να την αποδυναμώσει σε κάποιο προκαθορισμένο βαθμό και στη συνέχεια να ξεκινήσει μια αντεπίθεση το συντομότερο δυνατό. Σε αυτό το σημείο είναι αδύνατο να γνωρίζουμε εάν η Ρωσία έχτιζε ένα επιθετικό δυναμικό στο ρωσικό έδαφος την ίδια στιγμή που έχτιζε τις άμυνές της, και αν έχουν τέτοια δύναμη, πόσο αποτελεσματική θα ήταν. Το να είσαι ειδικός στην άμυνα δε μεταφράζεται αυτόματα σε αποτελεσματικότητα στην επίθεση.
Ωστόσο, σε κάθε απόδοση, η Ουκρανία πρόκειται να εισέλθει σε μια περίοδο αυξημένου κινδύνου. Ως αποτέλεσμα των υψηλών απωλειών που υπέστη η Ουκρανία στην άμυνα του Μπαχμούτ - οι απώλειες που επιδεινώθηκαν από τον Ιούνιο στην επίθεσή της - η UAF έχει περιορισμένη και φθίνουσα δύναμη κρούσης. Εάν η Ουκρανία συνεχίσει την επίθεσή της, οι απώλειες που θα υποστούν μπορεί κάποια στιγμή να μειώσουν την ικανότητα της UAF σε ένα επίπεδο που θα καθιστά αδύνατη τη μάχη, απαιτώντας τη μετατροπή της στάσης σε αμυντική. Εάν η Ρωσία όντως ακολουθούσε το σοβιετικό δόγμα και έχει δημιουργήσει μια αξιόπιστη επιθετική δύναμη, είναι αβέβαιο εάν η Ουκρανία θα είχε επαρκή δύναμη για να αποτρέψει μια ρωσική επανάσταση.
Ακόμα κι αν η Ρωσία κατασκεύασε μια τέτοια δύναμη, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι. Οι ρωσικές τακτικές επιδόσεις κατά την εναρκτήρια επίθεση τους το Φεβρουάριο του 2022 ήταν, σε πολλές κατηγορίες, αβυσσαλέες. Δεν έχουμε τα στοιχεία για να γνωρίζουμε εάν ο ρωσικός στρατός πήρε κρίσιμα μαθήματα από αυτές τις αποτυχίες, έχει επαρκώς εκπαιδευμένες μονάδες στις κατάλληλες τακτικές και έχει τους απαραίτητους πόρους για να πετύχει. Ως εκ τούτου, το επίπεδο του στρατηγικού κινδύνου που αντιμετωπίζει η Ουκρανία είναι άγνωστο.
Παρά τα πολλά λάθη της σε αυτόν τον πόλεμο, η Ρωσία έχει κάνει αρκετά πράγματα σωστά. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η αντικειμενική αναγνώριση πως οι δυνάμεις του Πούτιν έχουν εκτελέσει ορισμένες στρατιωτικές ενέργειες με επιτυχία δε μεταδίδει, σε καμία περίπτωση, ηθική ή ορθότητα στις ενέργειές τους. Αλλά το να αγνοούμε τις αποτελεσματικές ενέργειες ενός αντιπάλου δεν μας κάνει χάρη. Προκειμένου να σχηματιστεί ένα σχέδιο για να αποτρέψει έναν εχθρό, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το συνολικό σύνολο - το καλό, το κακό και το άσχημο.