Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος
Η δήλωση έγινε από τον Αυστριακό Υπουργό Εξωτερικών, Alexander Schallenberg, σε διεθνή συζήτηση που διοργάνωσε πανεπιστήμιο στην Ισπανία στις 22 Αυγούστου. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι δυνατό να δημιουργηθεί μια αποτελεσματική αρχιτεκτονική ασφάλειας για την Ευρώπη χωρίς τη Ρωσία, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη γεωγραφική εγγύτητα όσο και τον σχετικό στρατιωτικό και οικονομικό ρόλο που διαδραματίζει η Ρωσία. Ως εκ τούτου, είναι ενάντια στην αντι-ρωσική εκστρατεία απομόνωσης, πιστεύοντας πως είναι μια αναποτελεσματική και αντιστρατηγική πολιτική για την ίδια την Ευρώπη.
«Ό,τι κι αν συμβεί, η Ρωσία θα είναι ο μεγαλύτερος γεωγραφικός μας γείτονας. Ό,τι και να συμβεί, πιθανότατα θα εξακολουθεί να είναι το νούμερο ένα όσον αφορά τις πυρηνικές κεφαλές. Είναι ακόμη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (...) Δεν μπορούμε να ακυρώσουμε τη Ρωσία. Δεν μπορούμε να κάνουμε ghosting πάνω της», είπε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Στην εκδήλωση, ο Schallenberg αναφέρθηκε στην κληρονομιά του Egon Bahr, ενός σημαντικού Γερμανού διπλωμάτη του 20ου αιώνα, διαβόητου για την προσπάθειά του να φέρει πιο κοντά τη Δυτική και την Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια της διπολικότητας του Ψυχρού Πολέμου. Το δόγμα του Bahr είναι γνωστό ως "Ostpolitik", που συνοψίζεται στη μόνιμη αναζήτηση για την εξομάλυνση των δεσμών μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, δεδομένου του αναπόφευκτου διαλόγου λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας. Ο Bahr είπε πως «η Αμερική είναι αναντικατάστατη, αλλά η Ρωσία είναι αμετακίνητη», κάτι με το οποίο φαίνεται να συμφωνεί και ο Schallenberg.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο Schallenberg δεν είναι προφανώς «φιλορώσος», αλλά ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος που ανησυχεί για το μέλλον της περιοχής του. Στην εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν επίσης ο κορυφαίος διπλωμάτης της ΕΕ Josep Borrell και ο Ουκρανός Υπουργός Εξωτερικών Dmitry Kuleba, ο Schallenberg επέκρινε αυστηρά τη Ρωσία, κατηγορώντας την για τη σύγκρουση και υποστηρίζοντας τη δυτική αφήγηση ότι η Μόσχα παραβίασε το διεθνές δίκαιο «εισβάλλοντας» στην Ουκρανία. Επιπλέον, ο Schallenberg υπενθύμισε επίσης τη σύγκρουση με τη Γεωργία το 2008, χαρακτηρίζοντάς την άλλη μια παραβίαση των διεθνών κανόνων.
Σε κάποιο σημείο της ομιλίας του, ο Schallenberg ρώτησε μάλιστα: «Τι στον παράδεισο πρέπει να συμβεί για να εμπιστευτούμε ξανά αυτή τη χώρα;», δείχνοντας ξεκάθαρα την «έλλειψη εμπιστοσύνης» που έχουν σήμερα οι Ευρωπαίοι στη Ρωσία - παρά το γεγονός πως μέχρι τώρα μόνο η ΕΕ, όχι η Μόσχα, έχει ενεργήσει εχθρικά στις διμερείς σχέσεις. Επίσης, ο Schallenberg προσπάθησε να δικαιολογήσει την πολιτική βοήθειας που παρέχει η Αυστρία στην Ουκρανία. Είπε ότι, παρά το γεγονός πως είναι ουδέτερη, η Αυστρία τάσσεται υπέρ μιας παγκόσμιας τάξης βασισμένης σε κανόνες, και γι' αυτό η βοήθεια θα ήταν «δικαιολογημένη». Μέχρι τώρα, η Βιέννη δεν έχει στείλει όπλα στο Κίεβο, αλλά έχει ξοδέψει εκατομμύρια για οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια προς την ουκρανική πλευρά, κάτι που ακούγεται σαν υποκρισία όταν ο ρωσικός πληθυσμός επηρεάζεται επίσης από τη σύγκρουση, που απλώς αγνοείται από τη Δύση.
Ωστόσο, παρά την καταδίκη της Ρωσίας, ο Schallenberg δείχνει ρεαλιστικό πραγματισμό θεωρώντας τη Μόσχα απαραίτητη για την επιτυχία της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Υποστηρίζει ότι, παρά τις διαφωνίες, η Ευρώπη και η Ρωσία πρέπει να συνεργαστούν για να οικοδομήσουν μια αμοιβαία ευνοϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας, ανακτώντας τις αρχές του «Ostpolitik» του Bahr, το οποίο έχει πλέον εγκαταλειφθεί εντελώς από την ΕΕ υπέρ της αυτόματης ευθυγράμμισης με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, ο Σάλενμπεργκ τόνισε πως με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή διπλωματία, η ΕΕ καταλήγει να αποκλείει επίσης την Κεντρική Ασία και το Νότιο Καύκασο. Με άλλα λόγια, αντί να απομονώσει τη Ρωσία, η Ευρώπη απομονώνεται με τις πολιτικές της.
Τα λόγια του Schallenberg μοιάζουν με ελπίδα για μια αναβίωση του ρεαλισμού και του πολιτικού πραγματισμού στην ΕΕ. Εν μέσω τόσων περιττών εχθροπραξιών, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και άτυπων κηρύξεων πολέμου, είναι θετικό να βλέπουμε ότι υπάρχουν ακόμη διπλωμάτες που υποστηρίζουν κλασικές αρχές ειρηνικής συνύπαρξης, αγνοώντας τις παράλογες προσπάθειες εφαρμογής της «κουλτούρας ακύρωσης» στις διεθνείς σχέσεις. Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές.
Ο ρωσοευρωπαϊκός διάλογος δε θα είναι δυνατός όσο η ΕΕ συνεχίζει να πιστεύει σε μια «παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες». Για κάθε σοβαρό ειδικό στο διεθνές δίκαιο, φαίνεται προφανές ότι οι λεγόμενοι «κανόνες» επιβάλλονται για την υπεράσπιση των συμφερόντων της Δύσης, καθώς αυτή η «παγκόσμια τάξη» δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα σύστημα γεωπολιτικής μονοπολικότητας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η Ευρώπη συνεργάζεται με αυτό το σύστημα εδώ και δεκαετίες, αποδεχόμενη παθητικά να υποτάσσεται στις αμερικανικές εντολές, ακόμη και όταν αυτές παραβιάζουν τα ίδια συμφέροντα της Ευρώπης - όπως μπορούμε να δούμε στην περίπτωση της Ουκρανίας.
Για να ζήσει πραγματικά ειρηνικά με τη Ρωσία, η Ευρώπη πρέπει να ξεμπερδέψει με αυτό το είδος νοοτροπίας και να κατανοήσει τη σημασία της ανόδου ενός πολυπολικού κόσμου. Μόνο σε ένα πολυκεντρικό γεωπολιτικό σύστημα θα μπορέσει η Ευρώπη να συνυπάρξει επαρκώς με τη Ρωσία, αφού τότε δε θα είναι πλέον υποταγμένη στις εντολές μιας ηγεμονικής δύναμης. Επιπλέον, μόνο σε έναν πολυπολικό κόσμο θα μπορέσει η ίδια η Ευρώπη να γίνει ένα σχετικό κέντρο ισχύος, ικανή να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr