 |
| Υποστηρικτές του κινήματος M62 στον Νίγηρα σε μια διαδήλωση για να απαιτήσουν την αποχώρηση των ξένων δυνάμεων [Φωτογραφία αρχείου] |
MK BHADRAKUMAR - indianpunchline.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι προοπτικές επαναφοράς του φιλοδυτικού προέδρου του Νίγηρα Μοχάμεντ Μπαζούμ φαίνονται αμυδρές. Είναι ένας εθνικός Άραβας με μια μικρή βάση εξουσίας σε μια κυρίως αφρικανική χώρα, που προέρχεται από τη μεταναστευτική φυλή Ouled Slimane, η οποία έχει ιστορία ως η πέμπτη στήλη της Γαλλίας στην περιοχή Σαχέλ.
Η ECOWAS έχασε την πρωτοβουλία όταν οι πραξικοπηματίες αψήφησαν την προθεσμία της 6ης Αυγούστου για να απελευθερώσουν τον Μπαζούμ και να τον επαναφέρουν στη θέση του λόγω στρατιωτικής δράσης.
Το πραξικόπημα στο Νίγηρα ήταν μια ταπεινωτική οπισθοδρόμηση και για τη Γαλλία, και ένα τρομερό δράμα για τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν προσωπικά, καθώς έχασε τον καλύτερο υποστηρικτή του στην Αφρική για τις νεοαποικιακές πολιτικές της Γαλλίας. Ο Μακρόν ώθησε την ECOWAS να εισβάλει στο Νίγηρα και να σώσει τον Μπαζούμ. Διάβασε λανθασμένα τα αίτια πίσω από το πραξικόπημα και έπαιξε στοίχημα πως ο στρατός του Νίγηρα θα διασπαστεί. Η υπερβολική αντίδρασή του γύρισε μπούμερανγκ καθώς οι πραξικοπηματίες εν μία νυκτί ακύρωσαν τα στρατιωτικά σύμφωνα με τη Γαλλία. Και η λανθάνουσα εχθρότητα προς τη Γαλλία αυξήθηκε, αναγκάζοντας τον Μακρόν να παραχωρήσει την ηγεσία στην Ουάσιγκτον.
Όχι μόνο η Γαλλία, αλλά και οι δυτικές δυνάμεις στο σύνολό τους δεν καταλαβαίνουν ότι ο αφρικανικός λαός έχει μια ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη νοοτροπία, χάρη στα βίαια, σκληρά μαχόμενα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Δεν αποτελεί έκπληξη πως η Αφρική προσαρμόστηκε γρήγορα στο χώρο που της ανοίγεται στο πολυπολικό περιβάλλον για να διαπραγματευτεί με τους πρώην αποικιακούς αφέντες.
Την περασμένη Δευτέρα, ο στρατηγός Abdourahmane Tchiani, ο οποίος είναι ο τίτλος του επικεφαλής του πραξικοπήματος, αρνήθηκε να συναντήσει την αναπληρώτρια υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Victoria Nuland. Η Νούλαντ και άλλοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ ζήτησαν να δουν από κοντά τον Μπαζούμ, αλλά και αυτό το αίτημα απορρίφθηκε. Αντίθετα, η Νούλαντ έπρεπε να διαπραγματευτεί με τον διοικητή των Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων του Νίγηρα και έναν από τους ηγέτες του πραξικοπήματος, τον στρατηγό Μούσα Σαλάου Μπάρμου, ο οποίος υπηρετεί ως αρχηγός άμυνας.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Μπάρμου είχε φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ και είχε εκπαιδευτεί στο Φορτ Μπένινγκ στη Τζόρτζια. Προφανώς, η χούντα ήλπιζε να συνεργαστεί με την Ουάσιγκτον. Το Intercept έκτοτε αποκάλυψε πως ο Barmou δεν ήταν ο μόνος Νιγηριανός στρατηγός που εκπαιδεύτηκε από τις ΗΠΑ που συμμετείχε στο πραξικόπημα.
Είπε, «Δύο εβδομάδες μετά το πραξικόπημα του Νίγηρα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν έχει ακόμη παράσχει κατάλογο με τους στασιαστές που συνδέονται με τις ΗΠΑ, αλλά ένας διαφορετικός Αμερικανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι υπάρχουν «πέντε άτομα που προσδιορίσαμε πως έλαβαν [αμερικανική στρατιωτική] εκπαίδευση». Όπως φαίνεται, η Ουάσιγκτον κρατά τα χαρτιά της κοντά στο στήθος και κρατά τους Ρώσους να μαντεύουν.
Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μια ακατάστατη κατάσταση στο Νίγηρα. Οι προτεραιότητές τους είναι διπλές - ένα, να εμποδίσουν οποιαδήποτε ρωσική κίνηση για να αντικαταστήσουν με τη Wagner το γαλλικό σώμα στο Νίγηρα και, δύο, να διατηρήσουν τις τρεις βάσεις τους στο Νίγηρα. Εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει χαρακτηρίσει επισήμως την στρατιωτική κατάληψη στον Νίγηρα ως πραξικόπημα, είναι επειδή ένας τέτοιος χαρακτηρισμός δε θα επιτρέψει περαιτέρω βοήθεια ασφαλείας στο Νίγηρα όπου οι ΗΠΑ έχουν στρατιωτική παρουσία 1100 ατόμων και, το πιο σημαντικό, μια βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών, γνωστή ως αεροπορική βάση 201, κοντά στο Agadez στον κεντρικό Νίγηρα, που κατασκευάστηκε με κόστος άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί από το 2018 για επιχειρήσεις στο Σαχέλ.
Μια αναφορά του Reuters ανέφερε, «Ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους είπε ότι αν εμφανιστούν μαχητές της Wagner στο Νίγηρα, αυτό δε σημαίνει αυτόματα πως οι αμερικανικές δυνάμεις θα έπρεπε να φύγουν». Ο Niamey είναι απίθανο να επηρεάσει την στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ, αλλά «εάν χιλιάδες μαχητές της Wagner εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του Agadez, θα μπορούσαν να προκύψουν προβλήματα λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια του προσωπικού των ΗΠΑ… Ανεξάρτητα, οι ΗΠΑ θα βάλουν ψηλά τον πήχη για οποιοδήποτε απόφαση να φύγει από τη χώρα».
Σε αυτό το παράξενο σκιερό παιχνίδι μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, οι ΗΠΑ ενδέχεται να μην πιέσουν για στρατιωτική επέμβαση στο Νίγηρα από την ECOWAS, μήπως η στρατιωτική τους παρουσία στο Νίγηρα καταστεί αβάσιμη. Φυσικά, οι πραξικοπηματίες στο Νιαμέι ήταν επίσης αρκετά έξυπνοι ώστε να μην απαιτήσουν μέχρι στιγμής να απομακρύνουν τα αμερικανικά στρατεύματα από το Νίγηρα.
Σε αυτό το σκοτεινό σκηνικό, η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ την Τετάρτη ότι η νέα Αμερικανίδα πρέσβης στο Νίγηρα, Kathleen FitzGibbon —πρώην νούμερο δύο στην πρεσβεία στη Νιγηρία— θα φτάσει στο Niamey αργότερα αυτή την εβδομάδα δεν αποτελεί έκπληξη. Είναι ένα σήμα της εμπιστοσύνης της Ουάσιγκτον σχετικά με τη συνεχή εμπλοκή με την κατάσταση. Ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βεντάντ Πατέλ είπε στους δημοσιογράφους ότι δεν υπάρχουν σχέδια για τη νέα πρέσβειρα να προσκομίσει τα διαπιστευτήριά της στους πραξικοπηματίες.
Εν τω μεταξύ, το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφάλειας της Αφρικανικής Ένωσης, το όργανο που είναι αρμόδιο για την επιβολή των αποφάσεων του μπλοκ, συνεδρίασε τη Δευτέρα στην Αντίς Αμπέμπα και απέρριψε πρόταση της ECOWAS για στρατιωτική επέμβαση στο Νίγηρα. Αρκετές χώρες-μέλη της νότιας και βόρειας Αφρικής ήταν «έντονα ενάντια σε οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση».
Στο σύνολό τους, αυτές οι εξελίξεις έχουν βάλει την ECOWAS στο πίσω μέρος. Σε ένα σύνθετο σκηνικό, οι πραξικοπηματίες ανακοίνωσαν έκτοτε την πρόθεσή τους να δικάσουν τον Μπαζούμ για «εσχάτη προδοσία» και υπονόμευση της κρατικής ασφάλειας. Είναι ενδιαφέρον ότι το στρατιωτικό καθεστώς ισχυρίζεται πως «έχει συγκεντρώσει τα απαραίτητα στοιχεία για να ασκήσει δίωξη ενώπιον των αρμόδιων εθνικών και διεθνών αρχών του έκπτωτου προέδρου και των ντόπιων και ξένων συνεργών του».
Ο Μπαζούμ κατηγορείται για τις επαφές του μετά το πραξικόπημα με υψηλόβαθμους πολιτικούς της Δυτικής Αφρικής και τους «διεθνείς μέντοράς τους», τους οποίους οι πραξικοπηματίες κατηγορούν ότι έκαναν ψευδείς ισχυρισμούς και προσπάθησαν να εκτροχιάσουν μια ειρηνική μετάβαση προκειμένου να δικαιολογήσουν μια στρατιωτική επέμβαση.
Αυτές οι εξελίξεις σε συνδυασμό με την αυξανόμενη εσωτερική αντιπολίτευση στη Νιγηρία, η οποία ηγείται επί του παρόντος της ECOWAS, ανάγκασαν τον Πρόεδρο Bola Tinubu να αλλάξει την στάση του σχετικά με την στρατιωτική επέμβαση. Μια ισχυρή αντιπροσωπεία της Νιγηρίας αποτελούμενη από κορυφαίους ισλαμικούς κληρικούς ταξίδεψε στο Νίγηρα για να ξεκινήσει συνομιλίες με τη χούντα, η οποία συμφώνησε αμέσως σε διάλογο με την ECOWAS για την πορεία προς τα εμπρός στη χώρα. Με το πέρασμα του χρόνου, η ECOWAS χάνει την πρωτοβουλία που λειτουργεί προς όφελος των πραξικοπηματιών.
Βασικά, ενώ η κακή διακυβέρνηση, η αχαλίνωτη διαφθορά, η κλιμάκωση της φτώχειας και η ανασφάλεια έχουν δημιουργήσει συνθήκες για τα πραξικοπήματα στην περιοχή του Σαχέλ, ένας βαθύτερος παράγοντας είναι η γεωπολιτική πρόσβασης και ελέγχου των πόρων. Ξένες δυνάμεις ανταγωνίζονται για την εξερεύνηση και τον έλεγχο των άφθονων ορυκτών πόρων των χωρών της Δυτικής Αφρικής.
Οι αυξανόμενες εντάσεις στο Νίγηρα και στην ευρύτερη υποπεριφέρεια αναμφίβολα επιδεινώνονται από το γεωπολιτικό και οικονομικό ανταγωνισμό μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Το φάντασμα που στοιχειώνει τη Δυτική Αφρική είναι πως ο πόλεμος αντιπροσώπων μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ μπορεί εύκολα να εισχωρήσει στην Αφρική, όπου Ρώσοι μισθοφόροι και Δυτικές Ειδικές Δυνάμεις σταθμεύουν ήδη για νέες αναθέσεις αποστολών.