 |
| BRICS Summit in Xiamen, southeastern China's Fujian Province on September 5, 2017. - ΜΑRK SCHIEFELΒΕΙN / POOL / ΑFΡ |
Ποτέ η ομάδα BRICS δεν έχει προσελκύσει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο όσο κατά την προετοιμασία της 15ης συνόδου κορυφής των ηγετών αυτή την εβδομάδα στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Ντμίτρι Τρένιν, ερευνητής καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών και επικεφαλής ερευνητής στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων. Είναι επίσης μέλος του ρωσικού Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Αυτό από μόνο του δείχνει την αύξηση της σημασίας του μπλοκ από την πρώτη του συγκέντρωση – σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών – στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης το 2006 και την αρχική κανονική σύνοδο κορυφής στο Εκατερίνμπουργκ το 2009.
Περίπου 20 χώρες σύμφωνα με πληροφορίες ζητούν την είσοδο στην πενταμελή οργάνωση και ο κατάλογος των χωρών που θα εκπροσωπηθούν στη συνάντηση στη Νότια Αφρική είναι τριπλάσιος. Αυτό είναι ένα σημάδι των καιρών και δείχνει δύο πράγματα: τη λαχτάρα πολλών μη δυτικών εθνών να γίνουν πιο συνεπείς με τον τρόπο με τον οποίο διοικείται ο κόσμος και την αυξανόμενη ώθηση ενάντια στην ιδιοτελή Δυτική κυριαρχία στην παγκόσμια πολιτική, οικονομία, χρηματοδότηση, και τα μέσα ενημέρωσης.
Αυτό δε σημαίνει, ωστόσο, ότι οι BRICS (ένα ακρωνύμιο που αποτελείται από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική) θα έχουν εύκολη πορεία στην αναμόρφωση της παγκόσμιας τάξης. Πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ, δύο ζητήματα αναδείχθηκαν ως οι κύριες προκλήσεις για την περαιτέρω εξέλιξη της ομάδας. Το ένα είναι η επέκταση των μελών. Αρκετές χώρες από όλο τον κόσμο έχουν παραταχθεί στην πόρτα του BRICS, έτοιμες να περπατήσουν μέσα. Αυτές περιλαμβάνουν την Αλγερία, την Αργεντινή, το Μπαγκλαντές, τη Λευκορωσία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Κούβα, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ινδονησία, το Ιράν, το Καζακστάν, το Μεξικό, τη Νιγηρία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η μετάβαση σε μια μεγάλη διεύρυνση θα ήταν μια ηχηρή δήλωση, σύμφωνα με την οποία χτίζεται μια εναλλακτική λύση στο σύστημα Συμμαχιών και εταιρικών σχέσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Ωστόσο, το ερώτημα είναι πως μια τέτοια επέκταση θα έκανε ένα πολύ πιο διαφοροποιημένο σχήμα των BRICS αμέσως ισχυρότερο ή όχι;
Στους ίδιους τους BRICS, οι απόψεις για τη διεύρυνση διαφέρουν. Ωστόσο, υπάρχει ένα μοντέλο που μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο. Μια άλλη μη δυτική ομάδα, με μερικά από τα ίδια συμμετέχοντα κράτη, διαχειρίστηκε το ζήτημα της διεύρυνσης χωρίς να αραιώσει την αποτελεσματικότητα. Αυτός ήταν ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, ο οποίος ξεκίνησε με τη Ρωσία, την Κίνα και τρία κράτη της Κεντρικής Ασίας. Με την πάροδο του χρόνου, ο SCO βρήκε μια φόρμουλα για κατηγορίες συμμετεχουσών χωρών και κριτήρια - διαδικασίες για την εισαγωγή νέων πλήρων μελών. Η οργάνωση ήταν σε θέση να επεκτείνει τα πλήρη μέλη της στην Ινδία και το Πακιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Ιράν, με αρκετούς άλλους να είναι έτοιμοι για ένταξη. Εάν η προσέγγιση του SCO υιοθετηθεί από τουςν BRICS, αυτό θα μπορούσε να είναι μια λύση.
Η άλλη πρόκληση για το μπλοκ είναι η δημιουργία νέων χρηματοπιστωτικών μέσων για τη μείωση της εξάρτησης των μη δυτικών οικονομιών από το δολάριο. Η οπλοποίηση του νομίσματός της από την Ουάσιγκτον στον υβριδικό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας και η ταυτόχρονη χειραγώγηση του εμπορίου και της τεχνολογίας εναντίον της Κίνας έχουν καταστήσει το ζήτημα επείγον. Οι δυτικοί περιορισμοί έχουν εμποδίσει τις δραστηριότητες της Νέας Τράπεζας Ανάπτυξης των BRICS. Έχουν γίνει εκκλήσεις για την ομάδα να δημιουργήσει ένα κοινό νόμισμα, για να σπάσει το μονοπώλιο του δολαρίου στην παγκόσμια χρηματοδότηση. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι η δημιουργία ενός αποθεματικού νομίσματος για πέντε πολύ διαφορετικές οικονομίες, εκ των οποίων η Κίνα αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα του συνδυασμένου ονομαστικού ΑΕΠ της ομάδας, θα αντιμετωπίσει την ζηλοτυπικά φυλασσόμενη αρχή της εθνικής κυριαρχίας. Ο αρχικός στόχος της επίτευξης οικονομικής ανεξαρτησίας δε θα επιτευχθεί.
Ένας πιο πρακτικός τρόπος θα ήταν να βελτιωθεί η τρέχουσα αυξανόμενη πρακτική της χρήσης εθνικών νομισμάτων στο εμπόριο μεταξύ των χωρών BRICS. Το γιουάν και το ρούβλι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του κινεζικού-ρωσικού εμπορικού κύκλου εργασιών. Η Ρωσία δέχεται τη ρουπία για το πετρέλαιο που αποστέλλει στην Ινδία. Η Βραζιλία εμπορεύεται σε γιουάν με την Κίνα και ούτω καθεξής. Ενώ αυτές οι συναλλαγές έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι απαλλαγμένες από παρεμβολές τρίτων χωρών, μπορούν και επιβαρύνονται με κόστος, λόγω των προβλημάτων με τη μετατρεψιμότητα ορισμένων νομισμάτων, της περιορισμένης χρήσης τους εκτός της χώρας έκδοσης και της αστάθειας της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αυτά είναι τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ενώ ένα νόμισμα BRICS είναι ακόμα πολύ μακριά, θα ήταν πιο λογικό να εργαστούμε για τη βελτίωση του συστήματος διεθνών πληρωμών και διακανονισμών εντός του Ομίλου.
Οι BRICS συγκρίνονται συχνά με τη G7. Ωστόσο, αν και είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να δικαιολογηθεί η σύγκριση, οι δύο ομάδες είναι θεμελιωδώς διαφορετικές ως προς τη φιλοδοξία, τη δομή και την εξέλιξή τους. Η G7 είναι πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά ομοιογενής, ενώ οι BRICS είναι πλούσιοι σε ποικιλομορφία από κάθε άποψη. Η G7 καθοδηγείται ουσιαστικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις άλλες, τις πρώην μεγάλες δυνάμεις, να αποδέχονται αναμφισβήτητα αυτή την ηγεσία, ενώ στους BRICS, το οικονομικό βάρος της Κίνας δε μεταφράζεται σε ηγεμονία του Πεκίνου. Η G7 είναι παγκοσμιοποιημένη με την έννοια ότι επιδιώκει να προβάλλει τα μοντέλα και τις ηθικές της στον υπόλοιπο κόσμο και οι χώρες BRICS επικεντρώνονται εξ ολοκλήρου στην εθνική τους κυριαρχία. Ταυτόχρονα, η G7 είναι σαφώς αποκλειστική, με τη Δύση να κάθεται σαφώς πάνω από τους υπόλοιπους, ενώ οι BRICS είναι ακριβώς το αντίθετο: αγκαλιάζεουν την ποικιλομορφία διαφορετικών πολιτισμών και πολιτισμών.
Ο ρόλος της G7 είναι να διατηρήσει την παλιά τάξη στην οποία κυριαρχεί η Δύση. Η φιλοδοξία των μελών των BRICS είναι να οικοδομήσουν στοιχεία μιας νέας, πιο διαφοροποιημένης και καλύτερα ισορροπημένης παγκόσμιας τάξης-πρώτα απ' όλα μεταξύ τους και στη συνέχεια να επηρεάσουν περαιτέρω την εξέλιξη του παγκόσμιου συστήματος. Οι BRICS δεν είναι μια προσπάθεια δημιουργίας συμμαχίας μηδενικού αθροίσματος. Είναι ο πυρήνας αυτού που μπορεί κανείς να ονομάσει Παγκόσμια πλειοψηφία που στοχεύει στην ανάπτυξη και όχι στην κυριαρχία. Η πορεία θα είναι δύσκολη και όχι χωρίς αντίπαλο, αλλά, με περισσότερα κομμάτια στο παζλ, θα προκύψει τελικά το θεμέλιο μιας πιο ανοιχτής και χωρίς αποκλεισμούς παγκόσμιας τάξης.