M. K. BHADRAKUMAR - indianpunchline.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Μια διευθέτηση της διένεξης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ που θα οδηγήσει σε ειρήνη και συμφιλίωση μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ένταξη της Αρμενίας (και του Αζερμπαϊτζάν) στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ στο άμεσο μέλλον. Τα αρμενικά λόμπι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και την Ουάσιγκτον ασκούν μεγάλη πολιτική επιρροή. Το πλούσιο σε πετρέλαιο Αζερμπαϊτζάν κοιτάζει την ευρωπαϊκή αγορά.
Τούτου λεχθέντος, η Ρωσία θα αντισταθεί στην επέκταση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην Υπερκαυκασία, μια άκρως στρατηγική γεωγραφική περιοχή στα σύνορα της Ανατολικής Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας, που απλώνεται στα νότια βουνά του Καυκάσου και γεφυρώνει τη Μαύρη Θάλασσα και την Κασπία. Η Αρμενία βρίσκεται σε στρατιωτική συμμαχία με τη Ρωσία, αλλά ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν απευθύνει ολοένα και περισσότερο έκκληση στη Δύση, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ.
Νωρίτερα αυτό το έτος, η ΕΕ δημιούργησε μια πολιτική αποστολή στην Αρμενία ως απάντηση σε αίτημα του Ερεβάν, συμπεριλαμβανομένων επιχειρήσεων σε πολλά σημεία κατά μήκος των συνόρων με το Αζερμπαϊτζάν. Εν τω μεταξύ, η ΕΕ υπέγραψε επίσης συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου με το Μπακού πέρυσι. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επαίνεσε το Αζερμπαϊτζάν ως «κρίσιμο εταίρο» για το μετριασμό της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη.
Το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ είναι η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να ελαχιστοποιήσουν τη ρωσική επιρροή στην Υπερκαυκασία. Με τόσους πολλούς ισχυρούς γεωπολιτικούς παράγοντες που εμπλέκονται στην περιοχή του Καυκάσου, η κατάσταση είναι λεπτή. Η ισπανική πόλη της Γρανάδας είναι το μέρος που πρέπει να παρακολουθήσετε, όπου σε δύο εβδομάδες, σχεδόν 50 ευρωπαϊκές χώρες αναμένονται για συνομιλίες στο σχήμα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας — συμπεριλαμβανομένων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η Ρωσία θα φοβάται για την ασφάλεια και την σταθερότητα των μουσουλμανικών δημοκρατιών της στον Καύκασο, εάν οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες ανοίξουν υποκαταστήματα σε αυτήν την ασταθή περιοχή με μια βίαιη ιστορία. Δεν είναι μυστικό πως οι ΗΠΑ τροφοδότησαν τους δύο Τσετσενικούς Πολέμους της Μόσχας (1994-2000).
Εκμεταλλευόμενες τις ενασχολήσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν εισχωρήσει επιθετικά στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και στον Καύκασο. Η Αρμενία είναι ένα ώριμο φρούτο που κρέμεται. Η έγχρωμη επανάσταση του 2018 («Βελούδινη Επανάσταση») παρουσιάστηκε ως ευκαιρία για την Αρμενία να ευθυγραμμίσει εκ νέου την εξωτερική της πολιτική προς την ευρωπαϊκή κατεύθυνση χωρίς κανέναν φανερό πολεμικό αντιρωσικό ή έντονο φιλοδυτικό γεωπολιτικό προσανατολισμό.
Η Ευρώπη κατανοούσε τις γεωπολιτικές δυνατότητες με πολύ μεγαλύτερη επίγνωση από τη Ρωσία. Η Μόσχα πληρώνει βαρύ τίμημα σήμερα για τον εφησυχασμό της. Στον Πασινιάν, η Μόσχα βλέπει έναν «frenemy [φίλο-εχθρό]» που προσποιήθηκε ότι ήταν φίλος της και προφανώς ανταποκρινόταν, ενώ ζητούσε χρόνο να βγάλει τη χώρα του από τη ρωσική τροχιά. Αυτή η ευκαιρία ήρθε καθώς ξεκίνησε η ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία πέρυσι.
Η αρμενική διασπορά στη Γαλλία ήταν συντονισμένη με τους επιδέξιους ελιγμούς του Πασινιάν και ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν πρόθυμος να βοηθήσει. Η κυβέρνηση Μπάιντεν και η ΕΕ δεν έμειναν πολύ πίσω. Η απόφαση του Πασινιάν να αποσυνδέσει την Αρμενία από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει τη σιωπηρή έγκριση της Δύσης, που είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα στο ταξίδι προς το σύστημα του Ατλαντικού.
Ωστόσο, θα είναι ένας δρόμος με στροφές και η Ρωσία μπορεί να το κάνει δύσκολο ταξίδι. Ο Πασινιάν είναι ένας σκληρός, πανούργος πελάτης. Το πιο δύσκολο κομμάτι θα είναι ο ελιγμός του να βγάλει την Αρμενία από τον CSTO και να κλείσει τη ρωσική βάση στο Gyumri.
Η Μόσχα έχει καταλάβει τη μεγάλη εικόνα του σχεδίου του ΝΑΤΟ να επεκτείνει την παρουσία της στον Καύκασο και από εκεί να βρέξει τα πόδια της στην Κασπία Θάλασσα και να κάνει ένα άλμα στις στέπες της Κεντρικής Ασίας.
Πρόοδος στην Κεντρική Ασία
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, οι ΗΠΑ έκαναν διπλωματική πρόοδο με την εναρκτήρια προεδρική συνάντηση του λεγόμενου φόρουμ των ηγετών C5+1 — Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και ΗΠΑ — υπό την προεδρία του Προέδρου Τζο Μπάιντεν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη την Τρίτη.
Ο Μπάιντεν την χαρακτήρισε «ιστορική στιγμή» για τη συνεργασία τους «που βασίζεται στην κοινή μας δέσμευση για κυριαρχία, ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα» - μια πλάγια αναφορά στην ατζέντα των ΗΠΑ για την ανατροπή της ρωσικής κυριαρχίας στην περιοχή. Στην αξιολόγηση των ΗΠΑ, οι πρώην σοβιετικές περιφερειακές πρωτεύουσες αισθάνονται άβολα που η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιουργεί κακό προηγούμενο, καθώς όλες οι χώρες της Κεντρικής Ασίας έχουν ρώσικους εθνικούς πληθυσμούς.
Ο Μπάιντεν συζήτησε τη συνεργασία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την περιφερειακή οικονομική συνδεσιμότητα, μια νέα επιχειρηματική πλατφόρμα «για να συμπληρώσει τη διπλωματική μας δέσμευση και να συνδέσει καλύτερα τους ιδιωτικούς μας τομείς» και, κυρίως, «τη δυνατότητα για ένα νέο διάλογο για τα ορυκτά κρίσιμης σημασίας για την ενίσχυση της ενεργειακής μας ασφάλειας και των αλυσίδων εφοδιασμού για χρόνια».
Η ανάγνωση του Λευκού Οίκου ανέφερε πως οι έξι πρόεδροι συζήτησαν «μια σειρά ζητημάτων, όπως η ασφάλεια, το εμπόριο και οι επενδύσεις, η περιφερειακή συνδεσιμότητα, η ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των εθνών και οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου». Υπογράμμισε ότι ο Μπάιντεν «χαιρέτισε τις απόψεις των ομολόγων του για το πώς τα έθνη μας μπορούν να συνεργαστούν για να ενισχύσουν περαιτέρω την κυριαρχία, την ανθεκτικότητα και την ευημερία των εθνών της Κεντρικής Ασίας, προάγοντας παράλληλα τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Η ανάγνωση ανέφερε τρεις πρωτοβουλίες: Η USAID θα συγκαλέσει μια Περιφερειακή Υπουργική Συνδεσιμότητα C5+1 στην Κεντρική Ασία τον Οκτώβριο «για να συζητήσει συγκεκριμένες δράσεις». Έναρξη ενός διαλόγου για τα κρίσιμα ορυκτά C5+1 «για την ανάπτυξη του τεράστιου ορυκτού πλούτου της Κεντρικής Ασίας και την προώθηση της ασφάλειας κρίσιμων ορυκτών» και, υποστήριξη των ΗΠΑ για επενδύσεις για την ανάπτυξη μιας Διακασπιανής Εμπορικής Οδού (αποκαλούμενος «Μεσαίος Διάδρομος») μέσω της Σύμπραξης για Παγκόσμια Υποδομή και Επενδύσεις (μια συλλογική προσπάθεια της Ομάδας των Επτά για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής σε αναπτυσσόμενες χώρες).
Σε μια παράλληλη διαδρομή, περιέργως, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ προσκλήθηκε ως «επίτιμος καλεσμένος» στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής της Κεντρικής Ασίας στη Ντουσάνμπε στις 14-15 Σεπτεμβρίου. Αυτή είναι η πρώτη φορά που το φόρουμ γνωστό ως Συμβουλευτική Συνάντηση των Αρχηγών Κρατών της Κεντρικής Ασίας κάλεσε έναν ηγέτη εκτός Κεντρικής Ασίας στο ετήσιο συνέδριό τους. Πράγματι, ο περιφεριαλισμός βρίσκεται σε πορεία στις στέπες με φόντο το γεωπολιτικό σοκ της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία πλέον φθάνει σε διάσταση φθοράς.
Ο Μεσαίος Διάδρομος θεωρείται πως συνδέει τα δίκτυα σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών με εμπορευματοκιβώτια της Κίνας και της ΕΕ μέσω των οικονομιών της Κεντρικής Ασίας, του Καυκάσου, της Τουρκίας και της Ανατολικής Ευρώπης μέσω των τερματικών σταθμών πορθμείων της Κασπίας και της Μαύρης Θάλασσας παρακάμπτοντας το ρωσικό έδαφος. 
Η τεκτονική αλλαγή στη γεωπολιτική του Καυκάσου φάνηκε στη συνάντηση του Προέδρου Πούτιν την Τετάρτη με τον επισκεπτόμενο Κινέζο υπουργό Εξωτερικών Wang Yi στην Αγία Πετρούπολη καθώς και κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στην Τεχεράνη μεταξύ του επισκέπτη Ρώσου υπουργού Άμυνας Sergei Shoigu και των Ιρανών στρατιωτικών αξιωματούχων. Αυτό το θέμα είναι βέβαιο ότι θα συζητηθεί μεταξύ του Πούτιν και του Σι Τζινπίνγκ και κατά την προσεχή επίσκεψή του στην Κίνα τον επόμενο μήνα.
Υπάρχει μια σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν σχετικά με την άρνηση της περιοχής στις ΗΠΑ σε ένα στρατηγικό κόμβο όπως είναι η Κασπία. Αλλά το πλούσιο σε πετρέλαιο Αζερμπαϊτζάν κάνει έναν αμφίθυμο εταίρο για τη Μόσχα, ενώ η Τεχεράνη έχει μια προβληματική σχέση με το Μπακού. Είναι απολύτως κατανοητό πως η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα προωθήσουν την προσέγγιση Αρμενίων-Αζέρων (την οποία η Τουρκία προωθεί επίσης για δικούς της λόγους).
Η προοπτική μιας μακροπρόθεσμης δυτικής παρουσίας στις περιοχές της Κασπίας και της Κεντρικής Ασίας μέσω της Μαύρης Θάλασσας και του Καυκάσου αποτελεί μια βαθιά πρόκληση για τη ρωσική διπλωματία. Το παράδοξο είναι ότι, ενώ η Δύση απέτυχε να νικήσει τη Ρωσία στον πόλεμο της Ουκρανίας, κερδίζει επικράτηση στο «εγγύς εξωτερικό» της Ρωσίας σε ένα τόξο περικύκλωσης.
Το πόσο η Κίνα είναι διατεθειμένη να ενώσει τα χέρια με τη Ρωσία σε αυτή τη γεωπολιτική διαμάχη μένει να φανεί. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ επιλέγουν με διακριτικότητα να μην αμφισβητήσουν άμεσα τα κινεζικά συμφέροντα. Στην πραγματικότητα, η Κίνα μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει ακόμη και τον προτεινόμενο από τις ΗΠΑ Υπερκασπιανό Μεταφορικό Διάδρομο - Ο Δρόμος του Μεταξιού του Καζακστάν.