Την περασμένη εβδομάδα, ο Ιρανός πρόεδρος Ebrahim Raisi εγκαινίασε την 11η και τελευταία φάση του κοιτάσματος φυσικού αερίου South Pars (SPGF). Αυτό το γεγονός σηματοδότησε ένα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη των πόρων φυσικού αερίου στο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο, έναν τομέα όπου το Ιράν είχε μείνει σημαντικά πίσω από τον γείτονά του στον Περσικό Κόλπο, το Κατάρ. Η επέκταση είναι έτοιμη να ενισχύσει την εγχώρια κατανάλωση και να ενισχύσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου του Ιράν.
Μοχάμεντ Σαλαμί - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Το SPGF είναι ένα κολοσσιαίο απόθεμα, με κατ' εκτίμηση 14,2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που αντιπροσωπεύει το εκπληκτικό οκτώ τοις εκατό των συνολικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο και το εκπληκτικό 47 τοις εκατό των αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου του Ιράν. Βρίσκεται 100 χιλιόμετρα από την ακτή, εκτείνεται σε μια περιοχή 9.700 km 2, από τα οποία το Ιράν ελέγχει 3.700 km 2.
Τα εγκαίνια της τελευταίας φάσης είναι ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα καθώς συνέβη παρά τις μονομερείς ενεργειακές κυρώσεις και χωρίς τη συμμετοχή ξένων εμπειρογνωμόνων - ένα επίτευγμα που γιορτάζεται από τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης ως «αξιοσημείωτη επιτυχία» για την κυβέρνηση Raisi.
Μια ιστορία επιτυχίας του Ιράν
Η φάση 11 του SPGF παρέμεινε σε μερική ολοκλήρωση για πάνω από δύο δεκαετίες. Βρίσκεται στα σύνορα του κοινού κοιτάσματος με το Κατάρ, κάθε καθυστέρηση μεταφράζεται σε περισσότερα έσοδα από φυσικό αέριο που εισρέουν στα ταμεία της Ντόχα.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, διάφορες ξένες εταιρείες επιφορτίστηκαν με την ολοκλήρωση της τελικής φάσης, αλλά κάθε προσπάθεια έμεινε ημιτελής, συχνά λόγω των κυρώσεων της Δύσης. Συγκεκριμένα, η γαλλική TotalEnergies ήταν η κύρια εταιρεία που επιλέχθηκε για αυτό το εγχείρημα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχοντας συνάψει συμβάσεις τόσο το 2000 όσο και το 2017 για την ανάπτυξη της Φάσης 11.
Ωστόσο, εξωτερικοί παράγοντες, όπως η αποτυχημένη εκστρατεία κυρώσεων «μέγιστης πίεσης» του Ντόναλντ Τραμπ κατά του Ιράν και η αδυναμία εξασφάλισης εξαίρεσης, οδήγησαν στον τερματισμό της εμπλοκής τους. Ο κρατικός ενεργειακός κολοσσός της Μαλαισίας Petronas και η κινεζική CNPC εξέφρασαν αρχικά ενδιαφέρον για συνεργασία με το Ιράν, αλλά αποχώρησαν λόγω της πολυπλοκότητας των κυρώσεων που περιβάλλουν την Τεχεράνη.
Καθώς ξένες οντότητες συνέχισαν να αποχωρούν από το έργο, η ιρανική εταιρεία Petro Pars, αρχικά μέρος μιας κοινοπραξίας μαζί με ξένους ομολόγους για τη Φάση 11, ανέλαβε την αποκλειστική ευθύνη για την ανάπτυξη του έργου, όπως υπαγορεύθηκε από τις ιρανικές ενεργειακές αρχές. Αξιοσημείωτο είναι πως μετά από δύο δεκαετίες στασιμότητας, το έργο ολοκληρώθηκε μέσα σε δύο χρόνια με βάση την τεχνογνωσία εγχώριων επαγγελματιών.
Αυτό το επίτευγμα υπερηφανευόταν για μια εντυπωσιακή μείωση 88 τοις εκατό σε κόστος και χρόνο, ένα κατόρθωμα που αποδίδεται στη δημιουργική επίλυση προβλημάτων και την επινοητικότητα των μηχανικών.
Η Φάση 11 αρχικά απαιτούσε την κατασκευή δύο υπεράκτιων πλατφορμών, για τις οποίες υπολογίζεται ότι απαιτούνται τρία χρόνια και 250 εκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, μετά από αρκετές αξιολογήσεις, Ιρανοί ειδικοί αποφάσισαν να μεταφέρουν μια υπάρχουσα πλατφόρμα από τη Φάση 12 στη Φάση 11, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και μειώνοντας το κόστος.
Η μετατόπιση μιας πλατφόρμας βάρους άνω των 3.200 τόνων με κόστος περίπου 30 εκατομμύρια δολάρια θεωρείται πρωτοφανές επίτευγμα για τη χώρα και σπάνιο φαινόμενο στον κόσμο, καθώς πραγματοποιήθηκε χωρίς τη βοήθεια ξένων ειδικών.
Ελλείψεις φυσικού αερίου και προκλήσεις που σχετίζονται με τις κυρώσεις
Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου στον κόσμο. Ως εκ τούτου, η αύξηση της παραγωγής φυσικού αερίου από την τελευταία φάση SPGF διοχέτευσε περισσότερο αέριο στο εγχώριο δίκτυο, ανοίγοντας παράλληλα δρόμους για εξαγωγές φυσικού αερίου και κέρδη σε ξένο νόμισμα.
Παρά το γεγονός ότι έχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο, μετά από τη Ρωσία, το Ιράν αντιμετωπίζει έλλειψη εγχώριας παραγωγής φυσικού αερίου εδώ και αρκετά χρόνια, σε σημείο που τον περασμένο χειμώνα, η χώρα υπέφερε από ελλείψεις φυσικού αερίου και διακοπές σε πολλές πόλεις.
Αρκετοί παράγοντες, όπως η περιορισμένη πρόσβαση σε βασικό εξοπλισμό και τεχνολογίες, η κακή διαχείριση, οι οικονομικοί περιορισμοί, η γήρανση των υποδομών και οι διεθνείς κυρώσεις, έχουν συμβάλει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ενεργειακός τομέας του Ιράν.
Οι στατιστικές αποκαλύπτουν ζοφερές προοπτικές για την παραγωγή φυσικού αερίου στο Ιράν, καθώς η ικανότητα εξόρυξης υπολείπεται της αυξανόμενης ζήτησης. Μια έκθεση από το Ερευνητικό Κέντρο Majlis προβλέπει ότι μέχρι το 2041, η συνολική παροχή φυσικού αερίου του Ιράν θα φτάσει τα 898,7 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως (CMD), ενώ η κατανάλωση σε όλους τους τομείς προβλέπεται να ανέλθει στα 1410,8 εκατομμύρια CMD - μια ανισορροπία 512 εκατομμυρίων CMD.
Το 2021, η κρίση φυσικού αερίου εμφανίστηκε ήδη από το φθινόπωρο, αλλά μέχρι το 2022, χτύπησε τους καλοκαιρινούς μήνες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 2021-2022, το Ιράν αντιμετώπισε ένα εντυπωσιακό έλλειμμα 250 εκατομμυρίων CMD, ποσοστό μεγαλύτερο από την ημερήσια κατανάλωση φυσικού αερίου της Τουρκίας, σύμφωνα με τον υπουργό Πετρελαίου Τζαβάντ Οουτζί.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά τη μονομερή αποχώρηση της Ουάσιγκτον από την πυρηνική συμφωνία, γνωστή ως Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης (JCPOA) το 2108, έχουν ασκήσει σοβαρή οικονομική πίεση και παρεμπόδισαν την οικονομική ανάπτυξη του Ιράν.
Ο ενεργειακός τομέας έχει επηρεαστεί σημαντικά από την ανάγκη για περισσότερους οικονομικούς πόρους. Ενώ το Ιράν επένδυε έως και 20 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο αριθμός αυτός μειώθηκε στο μισό μέχρι το 2016 και έκτοτε έχει μειωθεί σε μόλις 3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Για να αντισταθμίσει την έλλειψη επενδύσεων, το Ιράν επιδίωξε συνεργασίες με φιλικές χώρες. Τον Ιούλιο του 2022, ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου του Ιράν (NIOC) για την ανάπτυξη δύο κοιτασμάτων φυσικού αερίου και έξι κοιτασμάτων πετρελαίου.
Οικονομικές επιπτώσεις της Φάσης 11
Το SPGF αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του ενεργειακού τομέα της χώρας. Κατά μέσο όρο, αποδίδει 680 εκατομμύρια CMD, καλύπτοντας το 75 τοις εκατό της κατανάλωσης φυσικού αερίου του Ιράν, το 40 τοις εκατό της παραγωγής βενζίνης και το 50 τοις εκατό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον, τα διάφορα διυλιστήρια στο νότο συνεισφέρουν περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στα ενεργειακά έσοδα της χώρας, παρέχοντας απασχόληση σε περισσότερα από 60.000 άτομα.
Τα πρώτα στάδια της Φάσης 11 θα εκτοξεύσουν την παραγωγή φυσικού αερίου στα 15 εκατομμύρια CMD. Καθώς το έργο ολοκληρώνεται πλήρως, ο τελικός στόχος είναι 56 CMD, συμπληρώνοντας την υπάρχουσα παραγωγική ικανότητα του SPGF.
Επιπλέον, η ολοκλήρωση αυτής της φάσης έχει αυξήσει τις προοπτικές του Ιράν για εξαγωγές φυσικού αερίου. Μαζί με την παραγωγή 56 εκατομμυρίων CMD, η Φάση 11 θα αποδώσει 290 εκατομμύρια βαρέλια συμπυκνώματος αερίου, 14 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου αερίου, 315 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα γλυκού αερίου, 12 εκατομμύρια τόνους αιθανίου και 2 εκατομμύρια τόνους θείου.
Με αυτήν την ενισχυμένη ικανότητα, το Ιράν μπορεί να δημιουργήσει μια αξιόπιστη θέση για μελλοντικές διαπραγματεύσεις σχετικά με την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ιδιαίτερα εάν η κρίση στην Ουκρανία συνεχιστεί τον ερχόμενο χειμώνα.
Raisi-nomics
Η ολοκλήρωση της Φάσης 11 χρησιμεύει ως κίνητρο για την ιρανική οικονομία. Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων ISNA, αυτό το έργο εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει έως και 10.000 θέσεις εργασίας και θα εισφέρει 20 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία. Επιπλέον, υπόσχεται να δώσει νέα πνοή στον πολιορκημένο τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει επίμονες προκλήσεις που προκύπτουν από κυρώσεις και περιορισμένες ξένες επενδύσεις.
Η ενίσχυση της ενεργειακής ικανότητας είναι έτοιμη να ωθήσει τα λιμάνια του Ιράν σε μεγαλύτερη ευημερία, τοποθετώντας τα σε ανταγωνιστική βάση με τα ΗΑΕ, το Ομάν και τη Σαουδική Αραβία. Ενώ το Ιράν έχει ακόμη ένα σημαντικό ταξίδι μπροστά για να ανταποκριθεί στις χωρητικότητες αυτών των λιμανιών του Κόλπου, οι δικές του δυνατότητες έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά κατά σχεδόν 40 τοις εκατό σε επτά χρόνια, από το 2014 έως το 2021.
Το Ιράν διαθέτει 11 μεγάλα λιμάνια, με πάνω από το 90% του εξωτερικού εμπορίου του να διεξάγεται μέσω θαλάσσιων μεταφορών. Η Τεχεράνη έχει θέσει έναν φιλόδοξο στόχο να επιτύχει ικανότητα διακίνησης φορτίου 500 εκατομμυρίων τόνων μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Η αυξημένη παραγωγή και οι εξαγωγές ενέργειας μπορούν να επιταχύνουν την υλοποίηση αυτού του στόχου.
Τα εγκαίνια της 11ης φάσης του SPGF έχουν χαιρετιστεί ως σημαντική επιτυχία για την κυβέρνηση Raisi, αν και οι προστιθέμενες ικανότητες από αυτή τη φάση ενδέχεται να μην καλύπτουν πλήρως τις εγχώριες ενεργειακές ανάγκες του Ιράν.
Ωστόσο, τα τεχνικά επιτεύγματα που επιτεύχθηκαν κατά την υλοποίηση του έργου και τη σταδιακή ολοκλήρωσή του μετά από δύο δεκαετίες στασιμότητας, που αμαυρώθηκαν από ανεπιτυχείς συνεργασίες με ξένους φορείς, μπορούν εν μέρει να ικανοποιήσουν το δημόσιο αίσθημα και να επιφέρουν σταδιακές αλλαγές στην περίπλοκη οικονομική δομή της χώρας.
