 |
| SAUL loeb / AFP |
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να τιμωρήσουν την Αίγυπτο για την υποτιθέμενη μη συμμόρφωση με τους κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρέπει να σημειωθεί πως το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρησιμοποιείται παραδοσιακά από τις ΗΠΑ για να ασκήσει πίεση στην Αίγυπτο και σε πολλές άλλες χώρες της περιοχής.
Από τον Abbas Juma, διεθνή δημοσιογράφο, πολιτικό σχολιαστή, ειδικό στη Μέση Ανατολή και την Αφρική - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Wall Street Journal αναφέρει ότι η Ουάσιγκτον θα ανακατευθύνει 85 εκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια, που είχε υποσχεθεί προηγουμένως στην Αίγυπτο, στην Ταϊβάν και το Λίβανο. Και ορισμένοι Αμερικανοί νομοθέτες επιμένουν να απογυμνώσουν την Αίγυπτο από άλλα 235 εκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια από ένα σύνολο 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Δεν είναι η πρώτη φορά
Πέρυσι, οι ΗΠΑ παρακράτησαν 130 εκατομμύρια δολάρια από το Κάιρο. Ο επίσημος λόγος ήταν ο ίδιος-παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στη συνέχεια, οι ειδικοί άρχισαν να μιλούν για πάγωμα των Αμερικανο-αιγυπτιακών σχέσεων, οι οποίες είχαν θερμανθεί υπό τη διοίκηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Ο Τραμπ είχε αποκαλέσει ακόμη και τον ηγέτη της Αιγύπτου "αγαπημένο δικτάτορα".
Αλλά ο σημερινός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, δενσυμπαθούσε τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ ελ-Σίσι από την αρχή. Επέκρινε την ηγεσία της Αιγύπτου κατά τη διάρκεια της προεδρικής του εκστρατείας, υποσχόμενος πως δεν θα υπάρχουν πλέον "κενές επιταγές για τον αγαπημένο δικτάτορα του Τραμπ".’”
Σχέση Αιγύπτου-ΗΠΑ: είναι περίπλοκο
Η ρήξη στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Αιγύπτου προέκυψε με την άφιξη της Αραβικής Άνοιξης το 2011. Πριν από αυτό, ο Αιγύπτιος ηγέτης Χόσνι Μουμπάρακ, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα για 30 χρόνια (1981-2011), είχε δημιουργήσει στενούς δεσμούς με την Ουάσινγκτον. Υπό την ηγεσία του οι ΗΠΑ άρχισαν να χορηγούν ετησίως πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια βοήθειας στην Αίγυπτο, τα οποία άρχισαν να παρέχονται μετά τις συμφωνίες του Κάμπ Ντέιβιντ του 1979. Μόνο το Ισραήλ έλαβε περισσότερα από τους Αμερικανούς.
Ωστόσο, ο φιλοαμερικανικός προσανατολισμός του Μουμπάρακ δεν τον βοήθησε το 2011. Όλα συνέβησαν σύμφωνα με το κλασικό σενάριο – η φιλία με τις αρχές της Αμερικής δεν εγγυάται την ασφάλεια και την κρίσιμη στιγμή, οι ΗΠΑ απομακρύνθηκαν από τον σύμμαχό τους και υποστήριξαν τους αντάρτες. Αυτό μπορεί επίσης να φανεί σε αναφορές που στάλθηκαν από το Κάιρο από Αμερικανούς διπλωμάτες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν από το WikiLeaks.
Αν και η Μουσουλμανική Αδελφότητα, έχοντας καταλάβει την εξουσία από τον Μουμπάρακ, την κράτησε μόνο για ένα χρόνο, αυτό ήταν ένα πικρό μάθημα για τις αιγυπτιακές ελίτ που είναι απίθανο να ξεχάσουν ποτέ. Μετά την εκδίωξη του ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από τον αιγυπτιακό στρατό το καλοκαίρι του 2013, οι σχέσεις ΗΠΑ-Αιγύπτου επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο. Αυτό έγινε εμφανές όταν ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ακύρωσε την τότε επερχόμενη επανάληψη της εξαμηνιαίας άσκησης Bright Star, η οποία αποτελεί το θεμέλιο της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Ουάσινγκτον και Καΐρου. Ήταν επίσης το 2013 που οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις για την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Αίγυπτο, γεγονός που κατέστρεψε περαιτέρω τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Ωστόσο, ενώ οι πολιτικές του Ομπάμα οδήγησαν σε παρακμή των σχέσεων με την Αίγυπτο, καθώς και με όλες σχεδόν τις άλλες χώρες της περιοχής, ο Τραμπ, ο οποίος τον αντικατέστησε, έλαβε συγκεκριμένα μέτρα για να αλλάξει την κατάσταση ένα μήνα μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου 2017. Στις 3 Απριλίου, ο Σίσι πραγματοποίησε την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο. Αυτή δεν ήταν η πρώτη του συνάντηση με τον Τραμπ, καθώς είχαν συναντηθεί μια φορά στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Πολλοί ειδικοί που παρακολούθησαν τη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο τόνισαν ότι και οι δύο ηγέτες έλαβαν σοβαρά υπόψη το ζήτημα της ασφάλειας και μισούσαν τον πολιτικό ισλαμισμό. Αυτή ήταν η αρχή μιας περιόδου επαναφοράς για τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Αλλά ο Τραμπ έχει φύγει, ο Μπάιντεν έχει έρθει και φαίνεται πως η κρίση στις σχέσεις αυξάνεται ξανά.
Η Ρωσία είναι το κύριο εμπόδιο
Ενώ οι σχέσεις με τις ΗΠΑ επιδεινώνονταν υπό τον Σίσι, οι αλληλεπιδράσεις της Αιγύπτου με τη Μόσχα σημείωσαν ταχεία ανάκαμψη. Στην πραγματικότητα, τέθηκαν τα θεμέλια για στρατιωτική-τεχνική συνεργασία. Άρχισαν να συμφωνούνται συμβάσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων για στρατιωτικές προμήθειες. Αυτό περιελάμβανε ελικόπτερα επίθεσης πολλαπλών χρήσεων Ka-52 Alligator, τα οποία έχουν γίνει τα πιο ισχυρά ελικόπτερα μάχης στην Αφρική, σύμφωνα με το Military Watch. Το δημοσίευμα τόνισε επίσης ότι αυτή η συμφωνία ήταν αποτέλεσμα της επιδείνωσης των σχέσεων της Ρωσίας με τη Δύση.
Ρωσική-αιγυπτιακή κοινές στρατιωτικές ασκήσεις έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από μία φορές από το 2015. Και παρά τη σύντομη περίοδο θέρμανσης στις σχέσεις ΗΠΑ-Αιγύπτου, η Ρωσία έχει γίνει ειδικός εταίρος για την Αίγυπτο – σταθερός και προβλέψιμος, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ.
Οι θέσεις της Μόσχας και του Καΐρου σε πολλά περιφερειακά προβλήματα έχουν συγκλίνει 100%, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη, τη Συρία ή τη Λιβύη. Μια κοινή ιστορία συνεργασίας παίζει επίσης ρόλο σε αυτό. Οι σοβιετικο-αιγυπτιακές σχέσεις απολάμβαναν την ακμή τους στη δεκαετία του 1950 και του 1960, όταν χιλιάδες ειδικοί από την ΕΣΣΔ ενίσχυσαν την αιγυπτιακή βιομηχανία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χτίστηκαν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του υδροηλεκτρικού σταθμού του Ασουάν, με τη βοήθεια του μηχανικού Νικολάι Μαλίσεφ και του μεταλλουργικού εργοστασίου Χελουάν, το οποίο παροπλίστηκε πριν από μερικά χρόνια.
Επιπλέον, πολλές γενιές αιγυπτιακών ελίτ σπούδασαν σε σοβιετικά πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένου του προαναφερθέντος Μουμπάρακ.
Οι Αιγύπτιοι πολέμησαν με σοβιετικά όπλα για πολλές δεκαετίες, μελέτησαν τη σοβιετική λογοτεχνία και απολάμβαναν τους καρπούς της σοβιετικής μηχανικής. Η Αίγυπτος είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικών σιτηρών.
Όλα αυτά δεν μπορούν να αγνοηθούν από την τρέχουσα ηγεσία της Αιγύπτου κατά την οικοδόμηση διαλόγου με τη Μόσχα και τη λήψη βασικών αποφάσεων. Αυτές οι συνθήκες δεν μπορούν να ξεχαστούν ακόμη και υπό πολύ ισχυρή πίεση από τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον, ωστόσο, δεν παραιτείται.
Η Αίγυπτος κατέληξε σε συμπεράσματα
Φυσικά, η συνεχής πίεση και ο εκβιασμός που καταφεύγει η αμερικανική κυβέρνηση δε θα μπορούσε παρά να προκαλέσει απάντηση. Έτσι, μετά την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι Αμερικανοί προσπάθησαν επανειλημμένα να πείσουν τους Αιγυπτίους να συμμετάσχουν πλήρως στην αντιρωσική εκστρατεία. Δηλαδή, να προμηθεύσει όπλα στο Κίεβο και να ενταχθεί στις οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας. Η Αίγυπτος αρνήθηκε κατηγορηματικά.
Τον Αύγουστο του 2023, η WSJ ανέφερε ότι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού του Πενταγώνου Λόιντ Όστιν, κάλεσαν επανειλημμένα την Αίγυπτο να αρχίσει να προμηθεύει όπλα στην Ουκρανία και να συμμετάσχει στη συλλογική προσπάθεια να βοηθήσει την ουκρανική κυβέρνηση να ξεπεράσει την έλλειψη πυρομαχικών της. Τα απαιτούμενα όπλα περιλάμβαναν βλήματα πυροβολικού, αντιαρματικούς πυραύλους, συστήματα αεράμυνας και μικρά όπλα. Προσπαθώντας να διατηρήσει μια ισορροπία στις σχέσεις της με τη Ρωσία, το Κάιρο δεν ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις των Αμερικανών. Η WSJ τονίζει πως, παρά τη συνεργασία της Αιγύπτου με τις ΗΠΑ και την ετήσια στρατιωτική βοήθεια της Αμερικής ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το Κάιρο δε βιάζεται να τσακωθεί με τη Μόσχα, καθώς εξαρτάται από τα ρωσικά σιτηρά.
Μια δύσκολη επιλογή για την Αίγυπτο
Αν και η σημερινή απόφαση να στερηθεί η Αίγυπτος μέρος της αμερικανικής στρατιωτικής υποστήριξής της δεν είναι κάτι καινούργιο, αυτή τη φορά προκλήθηκε όχι μόνο, και όχι τόσο, από την "αδυναμία προόδου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων" του Καΐρου, όπως και από την απροθυμία του να υποστηρίξει ενεργά τον ουκρανικό στρατό.
Ο Αιγύπτιος πολιτικός επιστήμονας Amr Eldiib δήλωσε ότι η πίεση των ΗΠΑ στην αιγυπτιακή κυβέρνηση συνδέεται πάντα με προσπάθειες διακοπής των αιγυπτιο-ρωσικών σχέσεων.
"Ήταν σαφές ότι η είσοδος της χώρας μας στους BRICS θα προκαλούσε άμεση απάντηση από την Αμερική. Και η παρακράτηση 85 εκατομμυρίων δολαρίων δεν είναι τελικό μέτρο. Οι Αμερικανοί μπορούν να παρακρατήσουν πολύ μεγαλύτερα ποσά”.
Ο εμπειρογνώμονας σημειώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν επίσης πίεση στην Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να μην παράσχουν στην Αίγυπτο νέες δόσεις δανείων μέχρι να αρχίσει να βοηθά την Ουκρανία και να μιλήσει δημόσια εναντίον της Ρωσίας.
"Η Αίγυπτος και η ηγεσία της θα αντιμετωπίσουν σίγουρα μια πολύ δύσκολη επιλογή. Η αιγυπτιακή οικονομία, καθώς και τα περισσότερα όπλα του αιγυπτιακού στρατού, είναι αμερικανικά. Επιπλέον, η χώρα εξαρτάται πολύ οικονομικά από τη Δύση. Δεδομένου ότι υπάρχουν δυσκολίες με τις ρωσικές επενδύσεις, οι πιθανότητες να αναγκαστεί η ηγεσία της Αιγύπτου να επιβραδύνει την ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Μόσχα αυξάνονται. Το μόνο πράγμα που μπορεί να υποστηρίξει τη ρωσική-αιγυπτιακή συνεργασία είναι η αύξηση των ρωσικών επενδύσεων στην αιγυπτιακή οικονομία. Έτσι, το πυρηνικό πρόγραμμα El-dabaa κινδυνεύει να σταματήσει ακαριαία.
"Οι στρατηγικές σχέσεις μεταξύ του Καΐρου και της Μόσχας δεν θα επιτραπεί να αναπτυχθούν, ειδικά δεδομένης της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στην Αίγυπτο σε αυτό το στάδιο. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να ενεργήσουμε πιο αποφασιστικά", δήλωσε ο Eldiib.