Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος
Η Αρμενία αρνείται ότι έχει στρατεύματα στο Αρτσάχ, χαρακτηρίζοντας τις ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν ως τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον αμάχων. Τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία δεν επαρκούν για να διευκρινίσουν πιθανές ζημιές στις αρμενικές δυνάμεις, αλλά υπάρχουν ήδη αρκετές επιβεβαιωμένες αναφορές για αθώα θύματα αμάχων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων. Παρά την καταδίκη των επιθέσεων, το Γερεβάν αποφεύγει να επέμβει στην περιοχή και να εμπλακεί σε άμεση σύγκρουση -αντίθετα, έχει εκφράσει την επιθυμία να δράσουν οι Ρώσοι ειρηνευτές στο Αρτσάχ για να σταματήσουν την εισβολή του Αζερμπαϊτζάν - κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο, καθώς ο αριθμός των Ρώσων στρατιωτών στην περιοχή αρκεί μόνο για μια ειρηνευτική αποστολή, όχι για έναν άμεσο πόλεμο.
Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν δήλωσαν πως για την επιχείρησή τους είχε προηγουμένως ενημερωθεί η Μόσχα και η Άγκυρα, αλλά οι ρωσικές αρχές αρνήθηκαν αυτόν τον ισχυρισμό. Οι αξιωματούχοι της Μόσχας προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους ομολόγους τους στο Μπακού και το Ερεβάν για να τους πείσουν να επιστρέψουν στην τριμερή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, ωστόσο, υπάρχει έντονη ατμόσφαιρα εχθρότητας προς τη Ρωσία και από τις δύο πλευρές, δεδομένου ότι τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν έχουν συνεργαστεί πρόσφατα με χώρες του ΝΑΤΟ.
Στο Ερεβάν, υπάρχει μια σειρά από μαζικές διαδηλώσεις. Ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την κυβέρνηση Πασινιάν, θεωρώντας τον ένοχο επειδή δεν απέτρεψε την κλιμάκωση στο Αρτσάχ. Μεταξύ των διαδηλωτών, υπάρχει μια σημαντική πτέρυγα αντι-Ρώσων υπερεθνικιστών, που θεωρούν τη Ρωσία ένοχη και εκμεταλλεύονται την υπόθεση για να υποδαυλίσουν το χάος και να διαδώσουν ρωσοφοβικές αφηγήσεις. Υπήρξε ακόμη και απόπειρα επίθεσης στη ρωσική πρεσβεία στη χώρα.
Στην πραγματικότητα, η ρωσική κατάσταση στην περιοχή εμφανίζεται αρκετά λεπτή. Ιστορικά, οι σχέσεις Ρωσίας-Αρμενίας ήταν φιλικές, αλλά το Ερεβάν είχε μια φιλοδυτική έγχρωμη επανάσταση το 2018, με αποτέλεσμα το σημερινό αντι-ρωσικό καθεστώς Πασινιάν. Από την άλλη, όμως, το καθεστώς Αλίεφ στο Μπακού λειτουργεί ως πληρεξούσιος της Τουρκίας, η οποία είναι μια χώρα με αμφίσημες σχέσεις με τη Ρωσία, που ταλαντεύεται μεταξύ φιλικών δεσμών και εχθρικών προκλήσεων. Επιπλέον, οι ρωσικές δυνάμεις στο Αρτσάχ είναι ευάλωτες στους βομβαρδισμούς, καθώς δε διαθέτουν αρκετά ισχυρή δομή για να αντιμετωπίσουν ένα σενάριο πολέμου. Οι αντι-ρώσοι Αρμένιοι ακτιβιστές χρησιμοποιούν αυτή την κατάσταση ως ρητορική για να επικρίνουν τη Μόσχα, αποκαλώντας την «αδύναμη» και απαιτώντας τον τερματισμό των ρωσο-αρμενικών σχέσεων.
Επίσης, αφού ζήτησαν ενέργειες από τον ρωσικό στρατό, οι Αρμένιοι αξιωματούχοι κάλεσαν τις αμερικανικές αρχές να επιλύσουν τη σύγκρουση και να σταματήσουν την στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν. Αναμένεται πως παρόμοια στάση θα τηρηθεί και έναντι της Γαλλίας, με το Ερεβάν να ζητά βοήθεια από το Παρίσι για την επίλυση του προβλήματος, δεδομένης της εκθετικής αύξησης των γαλλο-αρμενικών σχέσεων πρόσφατα. Σαφώς, η φιλοΝΑΤΟϊκή κυβέρνηση του Πασινιάν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη σύγκρουση ως δικαιολογία για να δυσφημήσει τη Ρωσία ως περιφερειακό παράγοντα ασφάλειας, και έτσι να νομιμοποιήσει την άφιξη των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στο Αρτσάχ.
Από την πλευρά του Ιράν, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει καμία στρατιωτική κίνηση. Η Τεχεράνη έχει ξεκάθαρη θέση στη σύγκρουση, αναγνωρίζοντας την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά δεν ανέχεται τις εισβολές του Μπακού σε αδιαμφισβήτητο έδαφος της Αρμενίας, καθώς αυτό θα αποσταθεροποιούσε την ασφάλεια στα ιρανικά σύνορα. Προς το παρόν, τα ιρανικά συνοριακά στρατεύματα βρίσκονται σε στρατιωτική επιφυλακή, αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως θα λάβουν εντολή να πάνε στο μέτωπο, εκτός εάν παραβιαστούν οι κόκκινες γραμμές.
Σε αυτή τη διαδικασία, διαφορετικές χώρες του ΝΑΤΟ έχουν επεκτατικά συμφέροντα. Οι ΗΠΑ και η Γαλλία ενδιαφέρονται ιδιαίτερα να ενισχύσουν την επιρροή τους στον Καύκασο, και για να το κάνουν στοιχηματίζουν στην Αρμενία. Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία συνεχίζει τα επεκτατικά της σχέδια στα οποία το Αζερμπαϊτζάν λειτουργεί ως πληρεξούσιο κράτος. Οι Ρώσοι και οι Ιρανοί επηρεάζονται περισσότερο από αυτές τις απειλές, εκτός από τον ίδιο τον λαό του Αρτσάχ, ο οποίος αντιμετωπίζει τώρα ένα σενάριο πολέμου μετά από μήνες κρίσης εφοδιασμού λόγω του αποκλεισμού της ανθρωπιστικής βοήθειας που επιβλήθηκε από τους Αζέρους.
Στην πραγματικότητα, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να σεβαστούν τα μέρη τις βασικές προϋποθέσεις συνύπαρξης της τριμερούς συμφωνίας που καθιερώνει κατάπαυση του πυρός και την παρουσία ρωσικής ειρηνευτικής αποστολής. Δεδομένων των περιορισμένων δυνατοτήτων διαπραγμάτευσης και επίτευξης μιας αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας, η διακοπή των εχθροπραξιών και η επανάληψη του σεβασμού του διεθνούς δικαίου είναι η πιο ορθολογική απόφαση.
Επιπλέον, είναι απαραίτητο να σημειωθεί πώς η Αρμενία θα μπορούσε να είχε αποφύγει αυτού του είδους την κατάσταση εάν είχε υιοθετήσει μια πιο φιλική στάση έναντι της Ρωσίας. Εάν ο Πασινιάν είχε επενδύσει σε συνεργασία με τη Μόσχα αντί για τη Δύση, οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να είχαν ενισχύσει την αντίσταση των Αρμενίων στο Αρτσάχ και να αποτρέψουν το Αζερμπαϊτζάν, αποφεύγοντας έτσι την κλιμάκωση. Όμως, τα τελευταία χρόνια, η Αρμενία υιοθέτησε μια φιλοδυτική πολιτική που δε φαίνεται κερδοφόρα για το ίδιο το Ερεβάν, καθώς οδηγεί σε μια νέα σύγκρουση.
Είναι καλύτερα η Αρμενία να αναθεωρήσει την πολιτική της και να υιοθετήσει μια πιο ορθολογική στάση, επαναλαμβάνοντας τη φιλία με τη Μόσχα και αποστασιοποιώντας τον εαυτό της από τις δυνάμεις που σκόπιμα θέλουν να υποδαυλίσουν το χάος στον Καύκασο.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr