 |
| Mikhail Metzel / Sputnik |
Καθώς το Βλαδιβοστόκ φιλοξενεί ένα σημαντικό οικονομικό φόρουμ, ιδού γιατί η Μόσχα αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να κοιτάξει Ανατολικά
Από τον Διευθυντή Προγράμματος Valdai Club Timofey Bordachev - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η πρωτεύουσα της Ρωσικής Άπω Ανατολής, Βλαδιβοστόκ, φιλοξενεί επί του παρόντος το ετήσιο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ (EEF) – μια σημαντική δημόσια εκδήλωση και μια βιτρίνα για τον άξονα της χώρας προς τα ανατολικά.
Αυτή η φιλόδοξη πολιτική υιοθετήθηκε από τη Μόσχα μόλις πριν από μια δεκαετία, όταν ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε την ανάπτυξη της Άπω Ανατολής και την ένταξή της στην παγκόσμια αγορά εθνική προτεραιότητα για τον 21ο αιώνα. Από το 2015, το φόρουμ έχει συγκεντρώσει Ρώσους και ξένους πολιτικούς, επιχειρηματικούς, επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς και την κοινωνικούς ηγέτες.
Σε αρκετές περιπτώσεις συμμετείχαν οι ηγέτες των μεγάλων ασιατικών κρατών-ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο εκλιπών Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε και ο Πατριάρχης Περιφερειακής Πολιτικής Μαχατίρ Μοχάμαντ της Μαλαισίας. Με άλλα λόγια, τόσο η Ρωσία όσο και οι βασικοί περιφερειακοί εταίροι της έχουν αποδείξει τη σοβαρότητα των σχεδίων της Μόσχας να ενσωματώσει την οικονομία της στο τεράστιο και ποικίλο πολιτικο-οικονομικό σύστημα της Ασίας.
Πρέπει να ειπωθεί πως για τη Ρωσία, η ανάπτυξη των σχέσεων με τις ασιατικές χώρες γενικά δεν υπήρξε ποτέ προτεραιότητα – παρά την ισχυρή παρουσία στην περιοχή. Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για αυτό, καθένας από τους οποίους ήταν αρκετά σοβαρός ώστε να υποβιβάσει την ανατολική κατεύθυνση στη δεύτερη ή τρίτη θέση στον κατάλογο των εθνικών προτεραιοτήτων εξωτερικής πολιτικής.
Πρώτα απ ' όλα, όταν η Μόσχα είχε λύσει το πιο σημαντικό καθήκον της πριν από πεντακόσια χρόνια – απελευθερώνοντας την ανατολή από την απειλή των νομάδων της στέπας – μια απειλή για την ασφάλεια δεν έγινε αντιληπτή από αυτή την κατεύθυνση. Η ρωσική δύναμη κυλούσε προς τα ανατολικά σχετικά εύκολα, καταλαμβάνοντας σταδιακά νέα εδάφη πέρα από τα Ουράλια με κύματα εποικισμού και διοίκησης.
Από τον Διευθυντή Προγράμματος Valdai Club Timofey Bordachev - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Η πρωτεύουσα της Ρωσικής Άπω Ανατολής, Βλαδιβοστόκ, φιλοξενεί επί του παρόντος το ετήσιο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ (EEF) – μια σημαντική δημόσια εκδήλωση και μια βιτρίνα για τον άξονα της χώρας προς τα ανατολικά.
Αυτή η φιλόδοξη πολιτική υιοθετήθηκε από τη Μόσχα μόλις πριν από μια δεκαετία, όταν ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε την ανάπτυξη της Άπω Ανατολής και την ένταξή της στην παγκόσμια αγορά εθνική προτεραιότητα για τον 21ο αιώνα. Από το 2015, το φόρουμ έχει συγκεντρώσει Ρώσους και ξένους πολιτικούς, επιχειρηματικούς, επιστημονικούς, εκπαιδευτικούς και την κοινωνικούς ηγέτες.
Σε αρκετές περιπτώσεις συμμετείχαν οι ηγέτες των μεγάλων ασιατικών κρατών-ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο εκλιπών Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε και ο Πατριάρχης Περιφερειακής Πολιτικής Μαχατίρ Μοχάμαντ της Μαλαισίας. Με άλλα λόγια, τόσο η Ρωσία όσο και οι βασικοί περιφερειακοί εταίροι της έχουν αποδείξει τη σοβαρότητα των σχεδίων της Μόσχας να ενσωματώσει την οικονομία της στο τεράστιο και ποικίλο πολιτικο-οικονομικό σύστημα της Ασίας.
Πρέπει να ειπωθεί πως για τη Ρωσία, η ανάπτυξη των σχέσεων με τις ασιατικές χώρες γενικά δεν υπήρξε ποτέ προτεραιότητα – παρά την ισχυρή παρουσία στην περιοχή. Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για αυτό, καθένας από τους οποίους ήταν αρκετά σοβαρός ώστε να υποβιβάσει την ανατολική κατεύθυνση στη δεύτερη ή τρίτη θέση στον κατάλογο των εθνικών προτεραιοτήτων εξωτερικής πολιτικής.
Πρώτα απ ' όλα, όταν η Μόσχα είχε λύσει το πιο σημαντικό καθήκον της πριν από πεντακόσια χρόνια – απελευθερώνοντας την ανατολή από την απειλή των νομάδων της στέπας – μια απειλή για την ασφάλεια δεν έγινε αντιληπτή από αυτή την κατεύθυνση. Η ρωσική δύναμη κυλούσε προς τα ανατολικά σχετικά εύκολα, καταλαμβάνοντας σταδιακά νέα εδάφη πέρα από τα Ουράλια με κύματα εποικισμού και διοίκησης.
Εδώ σχεδόν ποτέ δεν αντιμετώπισε εμπόδια ή αντιπάλους που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ύπαρξή της. Ακόμη και το πιο σοβαρό πλήγμα για το αυτοκρατορικό μας εγώ από αυτά τα σύνορα, η σύγκρουση με την Ιαπωνία στις αρχές του περασμένου αιώνα, δεν ήταν για τη Ρωσία τίποτα περισσότερο από μια αποικιακή σύγκρουση που δε θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την εδαφική ακεραιότητα του κράτους. Η μόνη περίοδος που η απειλή από την Ασία ήταν απτή ήταν στις μεσαίες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Αρχικά, η πρόκληση προήλθε από το Τόκιο, το οποίο κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορικής ακμής του είχε απειλήσει περιοχές υπό ρωσική κατοχή στην Άπω Ανατολή και μάλιστα τις έλεγχε σε αρκετές περιπτώσεις.
Αυτή η απειλή έχει εξαφανιστεί από την ήττα της Ιαπωνίας στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμμετοχή της ΕΣΣΔ σε αυτή την επιτυχία έλυσε εντελώς το πρόβλημα και τώρα η επιστροφή της είναι ακόμη λιγότερο από υποθετική. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος μπορεί να μην προέρχεται από την Ιαπωνία, αλλά από τις ΗΠΑ, οι οποίες σήμερα την ελέγχουν. Παρεμπιπτόντως, η Ρωσία μοιράζεται σύνορα με τη χώρα αυτή, αλλά η απόσταση της Αλάσκας από το κύριο έδαφος των ΗΠΑ δε δημιουργεί σημαντικά προβλήματα ασφάλειας.
Αυτή η απειλή έχει εξαφανιστεί από την ήττα της Ιαπωνίας στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμμετοχή της ΕΣΣΔ σε αυτή την επιτυχία έλυσε εντελώς το πρόβλημα και τώρα η επιστροφή της είναι ακόμη λιγότερο από υποθετική. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος μπορεί να μην προέρχεται από την Ιαπωνία, αλλά από τις ΗΠΑ, οι οποίες σήμερα την ελέγχουν. Παρεμπιπτόντως, η Ρωσία μοιράζεται σύνορα με τη χώρα αυτή, αλλά η απόσταση της Αλάσκας από το κύριο έδαφος των ΗΠΑ δε δημιουργεί σημαντικά προβλήματα ασφάλειας.
Δεύτερον, στον οικονομικό τομέα, η Ρωσία ήταν πάντα στενά συνδεδεμένη με την υπόλοιπη Ευρώπη και τη Δύση γενικότερα. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ίδια η γεωγραφία ευνόησε τη συνεργασία και το εμπόριο σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και η συνεπής εχθρότητα των ίδιων των Δυτικοευρωπαίων προς τους Ρώσους δεν μπόρεσε να την αντιστρέψει. Η Ρωσία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες πήγαν στον πόλεμο αρκετές φορές και από τη Δύση ήρθαν δυνάμεις που ξεκίνησαν να καταστρέψουν το ρωσικό κράτος. Αλλά ακόμη και αυτά τα γνωστά τραγικά γεγονότα - κυρίως οι εισβολές του Αδόλφου Χίτλερ και του Ναπολέοντα Βοναπάρτη – δεν ήταν αρκετά για να αποτρέψουν τη χώρα από την οικονομική, τεχνολογική και πολιτιστική συνεργασία με την υπόλοιπη ήπειρο. Με αυτή την έννοια, η Δυτική Ευρώπη είναι το αντίθετο της Ασίας στο σύστημα εξωτερικών σχέσεων της Ρωσίας. Ήταν πάντα μια απειλή, αλλά ήταν εύκολο να αναπτυχθούν εκ νέου στενές σχέσεις όταν τελείωσαν οι αιματηροί πόλεμοι.
Τέλος, οι περιοχές της Ρωσίας που αντιμετωπίζουν την Ασία δεν έχουν ποτέ οι ίδιες κατοικηθεί αρκετά ή αρκετά σημαντικές στο οικονομικό σύστημα της χώρας. Λόγω κλιματικών και τοπογραφικών παραγόντων, το ανατολικό άκρο της Ρωσίας ήταν πάντα σαν την άκρη μιας λεπίδας, κωνικό και χάνοντας την ιδιαίτερη σύνδεσή του με τη λαβή στις κεντρικές περιοχές του ευρωπαϊκού τμήματος της χώρας. Μια στενή λωρίδα γης, κατάλληλη για τον οικισμό σημαντικών μαζών του πληθυσμού, εκτείνεται κατά μήκος του Υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου και καταλήγει σε μια μεγάλη πόλη-το Βλαδιβοστόκ. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, το ευνοϊκό κλίμα της δυτικής ακτής επιτρέπει σε πολλά μεγάλα αστικά κέντρα να "προσκολληθούν" στις ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού.
Τέλος, οι περιοχές της Ρωσίας που αντιμετωπίζουν την Ασία δεν έχουν ποτέ οι ίδιες κατοικηθεί αρκετά ή αρκετά σημαντικές στο οικονομικό σύστημα της χώρας. Λόγω κλιματικών και τοπογραφικών παραγόντων, το ανατολικό άκρο της Ρωσίας ήταν πάντα σαν την άκρη μιας λεπίδας, κωνικό και χάνοντας την ιδιαίτερη σύνδεσή του με τη λαβή στις κεντρικές περιοχές του ευρωπαϊκού τμήματος της χώρας. Μια στενή λωρίδα γης, κατάλληλη για τον οικισμό σημαντικών μαζών του πληθυσμού, εκτείνεται κατά μήκος του Υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου και καταλήγει σε μια μεγάλη πόλη-το Βλαδιβοστόκ. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, το ευνοϊκό κλίμα της δυτικής ακτής επιτρέπει σε πολλά μεγάλα αστικά κέντρα να "προσκολληθούν" στις ακτές του Ειρηνικού Ωκεανού.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν κάνει την ρωσική εστίαση του κράτους στην ανατολική δευτερεύουσας σημασίας. Και μόνο η εξαιρετική πολιτική βούληση και οι πιο θεμελιώδεις αλλαγές στη θέση της Μόσχας στις παγκόσμιες υποθέσεις μπορούν να αντιστρέψουν τέτοιες αντικειμενικές αντενδείξεις.
Η ανάπτυξη των σχέσεων με την Ασία περιπλέκεται από το γεγονός ότι η Ρωσία αποσυνδέεται σοβαρά από το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου από γεωγραφική άποψη. Χωρίζεται από την τεράστια Ισλαμική ζώνη της Κεντρικής Ασίας και του Αφγανιστάν στα νότια, από το τεράστιο μέγεθος της Κίνας στα νοτιοανατολικά και από την παραδοσιακά εχθρική Ιαπωνία στα βορειοανατολικά. Η ανάπτυξη δεσμών μεταξύ της Ρωσίας και της υπόλοιπης Ασίας απαιτεί επομένως τη δημιουργία ειδικών οδών υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Η ίδια η Ασία δεν υπήρξε σημαντικό μέρος του διεθνούς συστήματος μέχρι τα τελευταία σαράντα έως πενήντα χρόνια. Τα περισσότερα από τα κράτη εκεί έλυσαν βασικά αναπτυξιακά προβλήματα και επικεντρώθηκαν στην ενσωμάτωση στην φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον, ως άγρυπνος ηγεμόνας, ποτέ δεν προώθησε οριζόντιες σχέσεις μεταξύ των χωρών των οποίων οι σχέσεις ήταν σημαντικές γι ' αυτήν. Στη Ρωσία ανατέθηκε ο ρόλος ενός άλλου πρατηρίου βενζίνης στην παγκόσμια τάξη, αλλά μόνο για να εξυπηρετήσει τους δυτικούς καταναλωτές.
Η ανάπτυξη των σχέσεων με την Ασία περιπλέκεται από το γεγονός ότι η Ρωσία αποσυνδέεται σοβαρά από το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου από γεωγραφική άποψη. Χωρίζεται από την τεράστια Ισλαμική ζώνη της Κεντρικής Ασίας και του Αφγανιστάν στα νότια, από το τεράστιο μέγεθος της Κίνας στα νοτιοανατολικά και από την παραδοσιακά εχθρική Ιαπωνία στα βορειοανατολικά. Η ανάπτυξη δεσμών μεταξύ της Ρωσίας και της υπόλοιπης Ασίας απαιτεί επομένως τη δημιουργία ειδικών οδών υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Η ίδια η Ασία δεν υπήρξε σημαντικό μέρος του διεθνούς συστήματος μέχρι τα τελευταία σαράντα έως πενήντα χρόνια. Τα περισσότερα από τα κράτη εκεί έλυσαν βασικά αναπτυξιακά προβλήματα και επικεντρώθηκαν στην ενσωμάτωση στην φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον, ως άγρυπνος ηγεμόνας, ποτέ δεν προώθησε οριζόντιες σχέσεις μεταξύ των χωρών των οποίων οι σχέσεις ήταν σημαντικές γι ' αυτήν. Στη Ρωσία ανατέθηκε ο ρόλος ενός άλλου πρατηρίου βενζίνης στην παγκόσμια τάξη, αλλά μόνο για να εξυπηρετήσει τους δυτικούς καταναλωτές.
Το περασμένο ενάμιση έτος ήταν μια περίοδος που μπορεί πράγματι να αποδειχθεί σημείο καμπής στις σχέσεις Ρωσίας-Ασίας. Πρώτα απ ' όλα, η ενίσχυση των δεσμών με τις περιφερειακές δυνάμεις και τις οικονομίες τους έχει γίνει μια αναγκαιότητα και όχι μια επιλογή για την ίδια τη Μόσχα. Η επιθυμία της Δύσης να νικήσει τη Ρωσία οικονομικά και στρατιωτικά έχει οδηγήσει στην ταχεία διακοπή πολλών δεσμών με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, στον περιορισμό των επενδύσεων και σε σοβαρή επιβράδυνση του διεθνούς εμπορίου.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ρωσία πρέπει πραγματικά να αναπτύξει δεσμούς με την Ασία, όπου μόνο ένα μεγάλο κράτος – η Ιαπωνία – κατέχει θέση παρόμοια με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ. Το 2022-2023, η κλίμακα των εμπορικών και οικονομικών δεσμών μεταξύ της Ρωσίας και των ασιατικών χωρών αυξήθηκε σημαντικά και το Βλαδιβοστόκ έχει γίνει μια από τις κύριες "πύλες" ρωσικών αγαθών στις παγκόσμιες αγορές. Και δεδομένης της αυξανόμενης παγκόσμιας αναταραχής, οι ίδιες οι ασιατικές χώρες ενδιαφέρονται να διαπραγματεύονται ενεργά με τη Ρωσία και να μεταβαίνουν σταδιακά σε διακανονισμούς σε εθνικά νομίσματα. Η Ασία εξακολουθεί να είναι μια πολύπλοκη περιοχή και σπάνια θεωρείται πηγή εταίρων για τη Μόσχα. Αλλά τώρα, για πρώτη φορά στη ρωσική ιστορία, έχουν προκύψει αντικειμενικές συνθήκες για τη μετακίνηση της εστίασής μας εκεί.