 |
| Photo: Public domain |
Erkin Öncan - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr
Πρωτεύουσα αυτού του μη αναγνωρισμένου κράτους είναι το Khankendi, που αναφέρεται ως Stepanakert από την αρμενική πλευρά. Ενώ η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν χαρακτηρίζει επίσημα αυτή την επιχείρηση ως αντιτρομοκρατική επιχείρηση, είναι προφανές ότι ο πρωταρχικός της στόχος είναι διαφορετικός.
Αυτή η περιοχή, όπως και πολλές άλλες στην πρώην σοβιετική σφαίρα, έχει υποστεί σημαντικούς μετασχηματισμούς, όπως δημοψήφισμα το 1991, κήρυξη ανεξαρτησίας το 1992, συνεχιζόμενες συγκρούσεις και αλλαγή ονόματος το 2017. Ωστόσο, παραμένει σταθερός ο ρόλος της ως επίκεντρου Κρίση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενία.
Ο πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ του 2020 είδε το Αζερμπαϊτζάν να καταλαμβάνει κρίσιμες πόλεις που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Αρμενίας για 28 χρόνια. Παρά αυτές τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις, το βασικό ζήτημα του Καραμπάχ παραμένει άλυτο.
Στον πόλεμο του 2020, το Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε τον έλεγχο πόλεων όπως το Cebrayil, το Fizuli, το Zangilan, το Kubadli και η Shusha, μαζί με τους οικισμούς Hadrut, Mincivan, Agbend, Bartaz, 286 χωριά και στρατηγικές περιοχές όπως το Murovdag και όλα τα σύνορα Αζερμπαϊτζάν-Ιράν. Μια συνθήκη ειρήνης υπογράφηκε τελικά μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν, της Αρμενίας και του μη αναγνωρισμένου Αρτσάχ, με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, με την Τουρκία, την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τις ΗΠΑ να αποκλείονται από τη διαδικασία.
Ο βασικός παράγοντας για τη μετατόπιση της ισορροπίας υπέρ του Αζερμπαϊτζάν σε αυτή τη διαρκή περιφερειακή κρίση δεν ήταν απλώς η «υπόθεση Καραμπάχ» του Αζερμπαϊτζάν, τα τουρκικά UAV ή ο ισραηλινός οπλισμός. Ο πρωταρχικός καταλύτης πίσω από αυτόν τον σημαντικό μετασχηματισμό ήταν αναμφισβήτητα η κυβέρνηση Πασινιάν και ο πολιτικός της προσανατολισμός.
Από αυτή την άποψη, η κρίση του Καραμπάχ, όπως και άλλα συνεχιζόμενα ζητήματα στην πρώην σοβιετική περιοχή, έχει αποκτήσει διεθνή διάσταση. Η δυναμική της κρίσης δεν μπορεί να εξεταστεί ανεξάρτητα από τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, τη γνωστή στρατηγική «συγκράτησης της Ρωσίας» και τους ευρύτερους γεωπολιτικούς μετασχηματισμούς.
Για χρόνια, η περιφερειακή εξίσωση συχνά πλαισιωνόταν ως Αρμενία-Ρωσία-Ιράν έναντι Αζερμπαϊτζάν-Ισραήλ-Τουρκίας. Ωστόσο, αυτή η εξίσωση άρχισε να ξεφτίζει τα τελευταία χρόνια της Αρμενίας, ιδιαίτερα υπό την κυβέρνηση Πασινιάν.
Ο Πασινιάν ηγήθηκε της Βελούδινης Επανάστασης, κατευθύνοντας την Αρμενία προς τη Δύση με την υποστήριξη μιας Διασποράς που είχε αυξήσει την παγκόσμια οικονομική και πολιτική επιρροή της. Μετά την ανάληψη της εξουσίας μετά την έγχρωμη επανάσταση, ο Πασινιάν δήλωσε: «Αυτή είναι μόνο η αρχή».
Υπό την ηγεσία του Πασινιάν, η Αρμενία συνέχισε να προχωρά σε αυτό το νέο μονοπάτι, μεταξύ άλλων μέσω της πρόσφατης κοινής στρατιωτικής άσκησης με την ονομασία «Eagle Partner 2023» που διεξήχθη με τις ΗΠΑ. Επί του παρόντος, η χρονική στιγμή της επιχείρησης του Αζερμπαϊτζάν δε θα μπορούσε να είναι πιο κατάλληλη, καθώς οι απόηχοι αυτής της άσκησης αντηχούν.
Ως εκ τούτου, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το μερικό τέλος της κατοχής του Καραμπάχ και ο θρίαμβος του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή συνδέονται στενά με το μετασχηματισμό της Αρμενίας υπό την ηγεσία του Πασινιάν.
Παρά τους ιστορικά στενούς δεσμούς της Ρωσίας με την Αρμενία, οι δραστηριότητες των ειρηνευτικών δυνάμεων που αναπτύσσονται στην περιοχή και οι δηλώσεις ανώτερων Ρώσων αξιωματούχων δείχνουν πως η Ρωσία παρακολουθεί στενά αυτόν το μετασχηματισμό.
Υπό το φως των τρεχουσών εξελίξεων, η Ρωσία μόλις ενημερώθηκε για την κήρυξη του Αζερμπαϊτζάν αναφορικά με την «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» και βρίσκεται σε επαφή με τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με την κατάσταση. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα επανέλαβε εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός και διπλωματική επίλυση της σύγκρουσης. Επιπλέον, έχει κάνει δηλώσεις που υπαινίσσονται την στάση της Ρωσίας επί του θέματος:
«Η Μόσχα είναι δυσαρεστημένη με τους ισχυρισμούς του Ερεβάν ότι οι αντιρωσικές ενέργειες δεν επηρεάζουν με κανέναν τρόπο τις διμερείς σχέσεις».
«Οι πρόσφατες ενέργειες του Ερεβάν δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την εχθρική πολιτική της Δύσης έναντι της Ρωσίας».
Η Ζαχάροβα τόνισε επίσης τη σημασία της διασφάλισης της ασφάλειας των Ρώσων ειρηνευτών που σταθμεύουν στο Καραμπάχ.
Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, εξέχουσα προσωπικότητα στη ρωσική πολιτική και αντιπρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, αναφέρθηκε έμμεσα στον Πασινιάν και παρατήρησε πως ο Αρμένιος ηγέτης «κατηγόρησε τη Ρωσία για την ήττα» και «άρχισε να φλερτάρει με το ΝΑΤΟ», προσθέτοντας: «Ας δούμε τι μοίρα τον περιμένει». Ολοκλήρωσε με το εξής: «Περιμένει».
Η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν ισχυρίζεται ότι η επιχείρησή τους, την οποία αποκαλεί «αντιτρομοκρατική», θα συνεχιστεί μέχρι την εξάλειψη των ένοπλων ομάδων. Το Αζερμπαϊτζάν υποστηρίζει πως παρόλο που οι αρμενικές δυνάμεις αποσύρθηκαν σύμφωνα με τη συμφωνία, στρατιωτικές μονάδες που συνδέονται με τον αρμενικό στρατό παραμένουν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Κατά συνέπεια, η Αρμενία έχει λάβει μέτρα για να χαρακτηρίσει τη συζήτηση ως «εσωτερικό ζήτημα». Ο Πασινιάν, ο οποίος αντιμετώπισε αμείλικτη κριτική για την «αποδοχή της ήττας» στον πόλεμο του Καραμπάχ του 2020, έκανε δηλώσεις που είναι πιθανό να προκαλέσουν την εθνικιστική αντιπολίτευση στην Αρμενία μετά τις πρόσφατες επιθέσεις.
Συγκαλώντας μια συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας της Αρμενίας, ο Πασινιάν στη συνέχεια απευθύνθηκε στο έθνος, δηλώνοντας ότι «η Αρμενία δεν έχει πρόθεση να ξεκινήσει μια σύγκρουση με το Αζερμπαϊτζάν», τονίζοντας πως το Αζερμπαϊτζάν επιδιώκει να παρασύρει την Αρμενία σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο και υποστηρίζοντας ότι ο αρμενικός στρατός δεν έχει εξουσία στο Αρτσάχ.
Οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν μπροστά από το κυβερνητικό κτίριο στο Ερεβάν, φωνάζοντας συνθήματα «Προδότη Νικόλ» πριν ξεκινήσει η ομιλία του Πασινιάν. Ο ειδικός απεσταλμένος των Αρμενίων Έντμον Μαρουκιάν ανέλαβε την ευθύνη στις ΗΠΑ για την επίλυση της κατάστασης στο Καραμπάχ, δηλώνοντας: «Τώρα, είναι η σειρά των ΗΠΑ να αποφασίσουν ποια μέτρα θα λάβουν για να σταματήσουν την επιθετικότητα και την στρατιωτική επίθεση εναντίον του πολιορκημένου και σε κατάσταση λιμοκτονίας πληθυσμού».
Ταυτόχρονα, το αρμενικό Υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις να αναλάβουν δράση για να σταματήσουν τις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν, ενώ αξιωματούχοι του Αρτσάχ έκαναν επίσης έκκληση για «εξωτερική επέμβαση».
Η αναμενόμενη στάση και οι δηλώσεις του Πασινιάν μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικές για τη διατήρηση του ελέγχου της κρίσης, αλλά η αντιπασινιανή εθνικιστική αντιπολίτευση στην Αρμενία περίμενε ότι τέτοιες δηλώσεις θα γεμίσουν τους δρόμους.
Συμπερασματικά, ο Πασινιάν, ο οποίος περιγράφει την αντίδραση της αντιπολίτευσης ως «κάλεσμα για πραξικόπημα» και «μηχανορραφίες εξωτερικών δυνάμεων», είναι πιθανό να αντιμετωπίσει την οργή του θυμωμένου πλήθους στο εσωτερικό, ακόμη κι αν καταφέρει να αποκρούσει τις επιθέσεις του Αζερμπαϊτζάν. Ο ηγέτης των Velvet, που κατηγορείται από την αντιπολίτευση ότι δεν έχει το θάρρος να αντιμετωπίσει την κατάσταση, θα πρέπει να παλέψει ξανά με τους δικούς του ανθρώπους. Είναι ασφαλές να πούμε πως η πολιτική του θητεία μειώνεται και το ερώτημα ποιος θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει απαιτεί ξεχωριστή συζήτηση. Συνοπτικά, στην παρούσα κατάσταση, ο Πασινιάν φαίνεται να είναι ο «χαμένος σε κάθε εξίσωση».
Όταν εξετάζουμε τις συγκρούσεις Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας, είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα ζητήματα προσεγγίζονται συχνά από μια κυρίως εθνικιστική προοπτική στους πληθυσμούς του Αζέρων, των Τούρκων, ακόμη και των Αρμενίων. Η ισχυρή επικράτηση του εθνικισμού και η απουσία ενός ουσιαστικού αντιιμπεριαλιστικού κινήματος σε αυτές τις τρεις χώρες, που έχουν ιστορία αμοιβαίων κατηγοριών όπως η γενοκτονία των Αρμενίων, η σφαγή του Χοτζάλι και το πογκρόμ του Σουγκάιτ, δεν είναι τυχαία. Αυτές οι χώρες έχουν διαμορφωθεί εδώ και καιρό από πολιτικές επηρεασμένες από τον ιμπεριαλισμό, όπου τα ίδια γεγονότα αντιμετωπίζονται με πολύ διαφορετικούς φακούς.
Μια απλή ματιά αποκαλύπτει την παρουσία του αμερικανικού αετού που ρίχνει το βλέμμα του πάνω σε αυτή την περιοχή.