Tatiana Bokova, ασκούμενη της Ρωσικής Εθνικής Επιτροπής για την Έρευνα BRICS – ειδική για το InfoBRICS
Τα τελευταία χρόνια, η σινο-ρωσική ενεργειακή συνεργασία συνέχισε να εμβαθύνεται, καλύπτοντας πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, πυρηνική ενέργεια και άλλα πεδία, παρέχοντας ισχυρή ώθηση στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και των δύο πλευρών και συμβάλλοντας θετικά στον ενεργειακό τομέα. . Για παράδειγμα, ο αμοιβαίος εμπορικός κύκλος εργασιών αυξάνεται σταθερά και θα ξεπεράσει τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος. Από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο, ο όγκος του εμπορίου έφτασε τα 155 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένος κατά ένα τρίτο από έτος σε έτος. Από τη ρωσική πλευρά, το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου αφορά εξαγωγές ενέργειας, οι οποίες βοηθούν στην τροφοδοσία της αναπτυσσόμενης οικονομίας της Κίνας. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα έχει εισαγάγει ρωσικό άνθρακα με έκπτωση συνολικού ύψους περίπου 7,2 δισεκατομμυρίων ευρώ από την έναρξη της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας. Ο όγκος των εισαγωγών αυξήθηκε κατά 20 τοις εκατό το 2022 και αυξήθηκε επίσης έως το 2023. Η Κίνα είναι επίσης μια ολοένα και πιο σημαντική αγορά για τη ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom, αν και η ισορροπία δυνάμεων στη συνεργασία για την πυρηνική ενέργεια μεταβάλλεται όλο και περισσότερο προς όφελος της Κίνας.
«Η ενεργειακή συνεργασία είναι ο μεγαλύτερος τομέας συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Ρωσίας λόγω της τεράστιας συμπληρωματικότητας μεταξύ των δύο χωρών στον ενεργειακό τομέα», τόνισε ο Lin Boqiang, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Ενεργειακής Οικονομίας της Κίνας στο Πανεπιστήμιο Xiamen.
Το 1996, οι κυβερνήσεις της Κίνας και της Ρωσίας υπέγραψαν την Σινο-Ρωσική Κοινή Δήλωση και τη Σινο-Ρωσική Συμφωνία για Κοινή Συνεργασία στον Ενεργειακό Τομέα, με την οποία ξεκίνησε η Σινο-Ρωσική ενεργειακή συνεργασία. Μετά από περισσότερα από 20 χρόνια, ο ρυθμός της ενεργειακής συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας επιταχύνθηκε σταδιακά και το πεδίο έχει σημαντικά πλεονεκτήματα. Πρώτον, η Κίνα και η Ρωσία αλληλοσυμπληρώνονται φυσικά με ενεργειακούς πόρους. Η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς ενέργειας στον κόσμο με άφθονους παραδοσιακούς ενεργειακούς πόρους, ενώ η Κίνα, αντίθετα, είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές και εισαγωγείς ενέργειας παγκοσμίως. Συνολικά, η Κίνα και η Ρωσία έχουν δημιουργήσει μια καλή συμπληρωματική σχέση όσον αφορά την προσφορά και τη ζήτηση ενέργειας, θέτοντας στέρεα θεμέλια και για τις δύο πλευρές για να επιδιώξουν αξιόπιστη και μακροπρόθεσμη ενεργειακή συνεργασία.
Δεύτερον, οι χώρες έχουν ισχυρή δυναμική από την πλευρά της ζήτησης στην αγορά ενέργειας. Η Κίνα και η Ρωσία έχουν διαμορφώσει μια ισχυρή αγορά ενέργειας με γνώμονα τη ζήτηση, δίνοντας στις δύο πλευρές άφθονο περιθώριο για να επεκτείνουν νέους τομείς και μοντέλα συνεργασίας. Επιπλέον, και τα δύο κράτη είναι σθεναρά προσηλωμένα στην πυρηνική ενέργεια και επενδύουν τόσο σε νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής όσο και στην έρευνα, ανάπτυξη και επίδειξη προηγμένων πυρηνικών συστημάτων. Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 19% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ρωσίας και η Ρωσία, χάρη στη σημαντική κρατική της χρηματοδότηση, υπήρξε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πυρηνικών αντιδραστήρων στην παγκόσμια αγορά, ξεκινώντας μεγάλα έργα στην Τουρκία, την Ινδία, το Μπαγκλαντές, την Κίνα, το Ιράν, την Αίγυπτο, τη Λευκορωσία και την Ουγγαρία.
Σήμερα, η Κίνα και η Ρωσία προωθούν και πάλι νέα μεγάλα ενεργειακά έργα, πράγμα που σημαίνει πως εν μέσω της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας, οι προοπτικές για ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Κίνας και Ρωσίας είναι πολύ ελπιδοφόρες.
Ο Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, πραγματοποίησε κρατική επίσκεψη στη Ρωσική Ομοσπονδία από τις 20 έως τις 22 Μαρτίου 2023, μετά από πρόσκληση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι δύο ηγέτες πραγματοποίησαν συνομιλίες στη Μόσχα και υπέγραψαν από κοινού την «Κοινή Δήλωση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας για την εμβάθυνση της συνολικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης και συντονισμού σε μια νέα εποχή» και τη «συμφωνία του 2030 μεταξύ του Προέδρου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας για την εμβάθυνση της συνολικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης και συνεργασίας σε μια νέα εποχή». Καλύπτουν πολλούς βασικούς τομείς ταυτόχρονα: επέκταση της συνεργασίας για την τρέχουσα και υλοποίηση νέων έργων που σχετίζονται με ταχείς αντιδραστήρες νετρονίων, παραγωγή καυσίμου ουρανίου-πλουτωνίου· διαχείριση αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων (SNF) κ.λπ.
Επιπλέον, εκπρόσωποι της Rosatom State Corporation παρευρέθηκαν στο Ρωσο-Κινεζικό Επιχειρηματικό Φόρουμ, που πραγματοποιήθηκε στις 23 Μαΐου 2023 στη Σαγκάη, στο πλαίσιο της επίσκεψης του Προέδρου της κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας MV Mishustin στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ). Ο Ντμίτρι Στρέλνικοφ τόνισε ότι χτίζοντας από κοινού ολοκληρωμένη συνεργασία σε πολλά έργα υποδομής στον κλάδο της πυρηνικής ενέργειας, η Ρωσία και η Κίνα διαμορφώνουν το παγκόσμιο τοπίο των προηγμένων τεχνολογιών.
Στη συνέχεια, στις 8 Ιουνίου, το Πεκίνο φιλοξένησε την υπογραφή στρατηγικής δέσμης εγγράφων που καθορίζουν τις κύριες κατευθύνσεις για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Κίνας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό το πακέτο συμφωνιών είναι το μεγαλύτερο στην ιστορία της ρωσο-κινεζικής πυρηνικής συνεργασίας. Το έγγραφο είναι μοναδικό επειδή περιλαμβάνει συνεργασία σε πολλά έργα υψηλής τεχνολογίας ταυτόχρονα, τα οποία δεν έχουν ανάλογα στην παγκόσμια πυρηνική βιομηχανία. Για παράδειγμα, υπέγραψαν ένα διακυβερνητικό πρωτόκολλο και μια σύμβαση-πλαίσιο για την κατασκευή δύο ρωσικής σχεδίασης μονάδων ισχύος με αντιδραστήρες VVER-1200 στο χώρο του πυρηνικού σταθμού Xudapu. Οι χώρες προετοιμάζουν επίσης την κοινή κατασκευή νέων μονάδων στο εργοτάξιο του πυρηνικού σταθμού Tianwan (μονάδες 7 και 8).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η φιλόδοξη Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) της Κίνας είναι μια άλλη οδός για τη συνεργασία μεταξύ των δύο εθνών στον ενεργειακό τομέα. Το BRI περιλαμβάνει έργα υποδομής σε διάφορες χώρες κατά μήκος των διαδρομών του, πολλά από τα οποία περιλαμβάνουν παραγωγή και διανομή ενέργειας. Οι τεράστιοι ενεργειακοί πόροι και η πυρηνική τεχνολογία της Ρωσίας μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στα ενεργειακά έργα του BRI, ενισχύοντας περαιτέρω τους ενεργειακούς δεσμούς τους.
Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας και της συνεργασίας στον άνθρακα μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, μια σειρά από δυνατά σημεία είναι εμφανή, ωστόσο υπάρχουν αντίστοιχες αδυναμίες και προκλήσεις που απαιτούν στρατηγική επίλυση. Πρώτον, υπάρχει το θέμα της τεχνολογικής εξάρτησης. Παρά τις συλλογικές τους προσπάθειες, η Κίνα διατηρεί έναν ορισμένο βαθμό εξάρτησης από τη Ρωσία για προηγμένη πυρηνική τεχνολογία, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και πνευματικής ιδιοκτησίας που θα μπορούσαν ενδεχομένως να εμποδίσουν την αναζήτηση της Κίνας για πλήρη τεχνολογική αυτονομία. Δεύτερον, παίζουν ρόλο γεωπολιτικοί παράγοντες, καθώς ευρύτερες διεθνείς εκτιμήσεις και οι θέσεις άλλων παγκόσμιων δυνάμεων μπορούν να επηρεάσουν τη συνολική δυναμική της συνεργασίας τους. Για παράδειγμα, οι εξωτερικές πιέσεις, όπως οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, ενδέχεται να έχουν απήχηση που επηρεάζουν τα ενεργειακά έργα μεταξύ των δύο χωρών.
Ενώ τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα προσπαθούν ένθερμα να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, ο άνθρακας εξακολουθεί να ασκεί σημαντική επιρροή στα ενεργειακά τους χαρτοφυλάκια. Ως εκ τούτου, αντιμετωπίζουν εγχώριες και διεθνείς πιέσεις για να επιταχύνουν την στροφή προς καθαρότερες πηγές ενέργειας, μια μετάβαση που απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και τις απαραίτητες προσαρμογές πολιτικής. Τέλος, το ζήτημα των διακυμάνσεων της αγοράς και των τιμών φαίνεται μεγάλο. Η παγκόσμια αγορά ενέργειας παραμένει επιρρεπής στις διακυμάνσεις των τιμών του άνθρακα και του ουρανίου, επηρεάζοντας άμεσα την οικονομική βιωσιμότητα αυτών των πηγών ενέργειας. Η διασφάλιση της σταθερότητας και της ανταγωνιστικότητας της αγοράς ενέργειας παραμένει μια διαρκής πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί με προνοητικότητα και προσαρμοστικότητα.
Κατά συνέπεια, η δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας στους τομείς της πυρηνικής ενέργειας και του άνθρακα αποτελεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας με στόχο την αντιμετώπιση των δυναμικών προκλήσεων του ενεργειακού τοπίου. Ενώ και τα δύο έθνη αντιμετωπίζουν αδυναμίες και εξωτερικές πιέσεις, τα δυνατά τους σημεία στους συμπληρωματικούς πόρους, την τεχνολογική ικανότητα και τις κοινές περιβαλλοντικές ανησυχίες παρέχουν μια σταθερή βάση για μελλοντική πρόοδο. Η ηγεσία, η καινοτομία και η ικανότητα επηρεασμού των παγκόσμιων ενεργειακών τάσεων χαρακτήρισαν τις προοπτικές για τη Ρωσία και την Κίνα στην πυρηνική ενέργεια και τον άνθρακα. Για παράδειγμα, ένας από τους πολλά υποσχόμενους τομείς συνεργασίας είναι ο παροπλισμός εγκαταστάσεων πυρηνικής κληρονομιάς, η κοινή ανάπτυξη τεχνολογιών κατασκευής προσθέτων, η παραγωγή μεταλλουργικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας για βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και χημικές τεχνολογίες για την κατασκευή μπαταρίες ιόντων λιθίου, καθώς και η αλυσίδα παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων.
Καθώς αυτοί οι δύο ενεργειακοί γίγαντες συνεχίζουν να πλοηγούνται στη μετάβαση προς καθαρότερες, πιο βιώσιμες πηγές ενέργειας, η συνεργατική τους συνέργεια όχι μόνο ενισχύει την ατομική τους ενεργειακή ασφάλεια αλλά συμβάλλει επίσης στην ευρύτερη παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου και ασφαλούς ενεργειακού μέλλοντος. Η εξελισσόμενη εταιρική σχέση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας πρόκειται να έχει βαθύ αντίκτυπο στη διεθνή ενεργειακή σκηνή, θέτοντας το έδαφος για καινοτόμες λύσεις και ενισχυμένη περιβαλλοντική διαχείριση τα επόμενα χρόνια.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr