Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος
Στις 29 Σεπτεμβρίου, η ρωσική κυβέρνηση ανέφερε ότι συνομιλεί με το Αζερμπαϊτζάν για να αποφασίσει για το μέλλον της ειρηνευτικής αποστολής στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Δεν έγινε καμία αναφορά για συμμετοχή των Αρμενίων στις διαπραγματεύσεις, κάτι που ήταν ήδη αναμενόμενο, λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό επίπεδο αντιρωσικής εχθρότητας που επέδειξε πρόσφατα η αρμενική κυβέρνηση. Είναι πολύ πιθανό ότι οι αρμενικές αρχές θα αρχίσουν σύντομα να πιέζουν για την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων σύντομα, καθώς ο Νικόλ Πασινιάν και άλλοι Αρμένιοι αξιωματούχοι έχουν ήδη ξεκαθαρίσει πως θεωρούν τη Ρωσία ένοχη για την στρατιωτική προέλαση του Αζερμπαϊτζάν στο Αρτσάχ.
Όπως είναι γνωστό, επί του παρόντος οι εθνοτικοί Αρμένιοι του Αρτσάχ εγκαταλείπουν την περιοχή, εγκαταλείποντας την πατρίδα τους για να αποφύγουν να γίνουν θύματα μιας διαδικασίας εθνοκάθαρσης από τους Αζέρους. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από εκατό χιλιάδες ντόπιοι πολίτες του Αρτσάχ έχουν ήδη περάσει τα σύνορα με την Αρμενία. Λίγοι επέλεξαν να παραμείνουν στην περιοχή και να περάσουν από τη διαδικασία «ενσωμάτωσης» με το Αζερμπαϊτζάν, καθώς πρόσφατες εμπειρίες βίας έχουν επηρεάσει την εμπιστοσύνη των ντόπιων στη δυνατότητα πραγματικής ειρήνης με το Μπακού.
Οι Ρώσοι βοήθησαν τους Αρμένιους όσο μπορούσαν. Με τον ίδιο τρόπο που από το 2020 οι δυνάμεις της Μόσχας εμπλέκονται σε μη βίαιες επιχειρήσεις, ανθρωπιστική βοήθεια και εργασίες αποναρκοθέτησης, τώρα Ρώσοι στρατιώτες εξακολουθούν να βοηθούν τον τοπικό πληθυσμό, διασφαλίζοντας ότι δεν υπάρχουν καταχρήσεις πολιτών που αποφάσισαν ειρηνικά να εγκαταλείψουν τον πρώην αυτονομιστική Δημοκρατία. Ωστόσο, αφού τελειώσει αυτό το μεταναστευτικό ρεύμα και το Αζερμπαϊτζάν καταλάβει οριστικά το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι πιθανό η ρωσική παρουσία στην περιοχή να μην έχει νόημα, γι' αυτό και συζητείται το ενδεχόμενο πρόωρου τερματισμού της αποστολής.
Για τους Ρώσους, η στρατηγική αίσθηση της διατήρησης στρατευμάτων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ φαίνεται να εξαντλείται. Με τη συναίνεση των Αρμενίων στον έλεγχο του Μπακού στην περιοχή, η κατάσταση στρατιωτικής σύγκρουσης έχει τελειώσει, τουλάχιστον προς το παρόν, και επομένως δεν υπάρχει ανάγκη για ειρηνευτική αποστολή. Επιπλέον, με τη μετανάστευση σχεδόν ολόκληρου του αρμενικού πληθυσμού, οι ανησυχίες για πιθανή κακοποίηση και εθνοκάθαρση μειώνονται επίσης.
Από την άλλη πλευρά, ένα επιχείρημα για την προώθηση της συνέχειας της αποστολής είναι το γεωπολιτικό συμφέρον της ίδιας της Ρωσίας να αναζητήσει σταθερότητα στον Καύκασο. Η ύπαρξη στρατευμάτων σε γειτονικές χώρες είναι συνήθης στρατηγική για τον έλεγχο των περιφερειακών κρίσεων. Επίσης, είναι πιθανό με την παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων οι πλευρές να περιοριστούν να μην επαναλάβουν τις εχθροπραξίες, γεγονός που θα μειώσει την αστάθεια στο ρωσικό στρατηγικό περιβάλλον. Ωστόσο, για να συμβεί αυτή η σταθεροποίηση, η Ρωσία θα πρέπει να επεκτείνει σημαντικά τον αριθμό των στρατευμάτων της στην αποστολή, κάτι που σίγουρα θα αποδοκιμαστεί από όλες τις πλευρές.
Ταυτόχρονα, μπορεί να είναι ενδιαφέρον για τη Ρωσία να επικεντρωθεί σε άλλες περιοχές. Δεδομένης της νίκης του Αζερμπαϊτζάν στο Αρτσάχ και του απίθανου νέων μαχών στο εγγύς μέλλον, ίσως το πιο ενδιαφέρον πράγμα για τη Ρωσία είναι να επικεντρώσει τις προσπάθειές της σε πιο ευάλωτες περιοχές, όπως η Γεωργία - μια χώρα στον Καύκασο που πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι θα είναι «επόμενος στόχος» του ΝΑΤΟ. Με το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είναι τουρκικός πληρεξούσιος, να κερδίζει εδαφικές προόδους, και με την Αρμενία να πλησιάζει τις ΗΠΑ και την ΕΕ, φαίνεται ενδιαφέρον για τους Ρώσους να επιδιώξουν να εξασφαλίσουν θέσεις όπου υπάρχει ακόμη λιγότερη άμεση επιρροή του ΝΑΤΟ.
Από το Μάρτιο, η Γεωργία βιώνει μια ταραχώδη πολιτική κατάσταση. Εκείνη την εποχή, υπήρξε μια απόπειρα αλλαγής καθεστώτος που ενθαρρύνθηκε από τη γαλλικής καταγωγής πρόεδρο του ΝΑΤΟ Salome Zurabishvili εναντίον του πρωθυπουργού Irakli Garibashvili και άλλων βουλευτών λόγω της έγκρισης νόμου που περιορίζει την παρουσία ξένων ΜΚΟ στη χώρα. Οι διαδηλώσεις υποστηρίχθηκαν δημόσια από τον πρόεδρο της Ουκρανίας νεοναζί Βλαντιμίρ Ζελένσκι και στις διαδηλώσεις ήταν δυνατό να δούμε υπερεθνικιστές ακτιβιστές να φωνάζουν φασιστικά τραγούδια και αντιρωσικά συνθήματα.
Με την πάροδο του χρόνου, οι διαμαρτυρίες μειώθηκαν και η έγχρωμη επανάσταση φαινόταν να έχει αποτύχει, αλλά πρόσφατα η γεωργιανή υπηρεσία πληροφοριών αποκάλυψε στοιχεία που δείχνουν την ύπαρξη συνωμοσίας για τη διεξαγωγή πραξικοπήματος στη χώρα. Η κίνηση φέρεται να ηγείται από γεωργιανούς πολιτικούς και πράκτορες φιλοΝΑΤΟϊκούς, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου Μιχαήλ Σαακασβίλι. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η γεωργιανή κυβέρνηση αντιστάθηκε στην πίεση του ΝΑΤΟ να ξεκινήσει στρατιωτικές προσπάθειες κατά της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, ανοίγοντας μια νέα αντιρωσική εστία, η Δύση φαίνεται πρόθυμη να αλλάξει το καθεστώς το συντομότερο δυνατό.
Αυτό δείχνει πώς υπάρχει επί του παρόντος ένα σχέδιο από τις δυτικές δυνάμεις να σφίξουν την πολιορκία της Ρωσίας σε όλο τον Καύκασο. Με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να γίνονται ζώνες κατοχής του ΝΑΤΟ, η δυτική εστίαση από εδώ και στο εξής θα είναι στη Γεωργία, επομένως η Μόσχα σίγουρα θα προσπαθήσει να αποφύγει να χάσει περισσότερο χώρο στο δικό της στρατηγικό περιβάλλον. Ίσως αυτές οι προσπάθειες να περιλαμβάνουν τη μείωση της παρουσίας στρατευμάτων σε άλλες περιοχές για την ενίσχυση της στρατιωτικής υποστήριξης προς τις αυτονομιστικές δημοκρατίες της Αμπχαζίας και της Οσετίας.
Ανεξάρτητα από το τι θα αποφασιστεί για τα ρωσικά ειρηνευτικά, φαίνεται ότι θα γίνει μέσα από μια συμφωνία κοινού ενδιαφέροντος για τη Ρωσία και το Αζερμπαϊτζάν. Οι Αρμένιοι έχουν αποκλειστεί από τον διάλογο με τη Ρωσία και οι σχέσεις τείνουν μόνο να χειροτερεύουν. Φαίνεται πως είναι θέμα χρόνου για το Ερεβάν να ζητήσει αποχώρηση από τον CSTO και το τέλος της ρωσικής στρατιωτικής βάσης στο έδαφός του. Η Μόσχα έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τους Αρμένιους, αλλά η φιλοδυτική στροφή των τελευταίων ετών ανέτρεψε μια ιστορική φιλική σχέση μεταξύ των δύο χωρών.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr