 |
| Ludοvic ΜΑRIN / ΑFΡ |
"Η Γαλλία αποφάσισε να αποσύρει τον πρεσβευτή της. Τις επόμενες ώρες, ο Πρέσβης μας και αρκετοί διπλωμάτες θα επιστρέψουν στη Γαλλία. Και θα βάλουμε τέλος στη στρατιωτική μας συνεργασία με τις αρχές του Νίγηρα", αυτά ήταν τα λόγια που είπε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στο τηλεοπτικό κανάλι France 2 πριν από μία εβδομάδα.
Hafsa Kara-Mustapha * - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Μακρόν έκανε την ανακοίνωση δύο μήνες μετά την καθαίρεση του προέδρου του Νίγηρα Μοχάμεντ Μπαζούμ μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα από τους αξιωματικούς προστασίας του ένα μήνα μετά από μαζικές διαδηλώσεις με αιτήματα για αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων έξω από μια γαλλική στρατιωτική βάση στην πρωτεύουσα, Νιαμέι.
Ενώ τα στρατιωτικά πραξικοπήματα είναι συνήθως αιτία ανησυχίας και θεωρούνται ως ένδειξη της αποτυχίας της δημοκρατικής διακυβέρνησης, τον Ιούλιο, οι δρόμοι του Niamey υποδέχτηκαν μια χαρούμενη γιορτή. Φαίνεται ότι ο πληθυσμός αυτού του περίκλειστου έθνους, μορφωμένου και καλά εξοικειωμένου με την παγκόσμια πολιτική, αποφάσισε ότι η σιωπηρή κυριαρχία της Γαλλίας πάνω του πρέπει να τελειώσει.
Ο Νίγηρας, όπως και πολλές άλλες χώρες της αφρικανικής ηπείρου, βρίσκεται σε σταυροδρόμι αμφισημιών. Από τη μία πλευρά, έχει άφθονους φυσικούς πόρους στην επικράτειά του, ενώ από την άλλη, είναι ένα από τα φτωχότερα έθνη του πλανήτη. Η περίκλειστη χώρα του Σαχέλ δεν είναι μόνο σημαντικός παραγωγός ουρανίου. Διαθέτει χρυσό, άνθρακα, σιδηρομετάλλευμα, ακόμη και πετρέλαιο. Ωστόσο, σχεδόν το 42% του πληθυσμού της πάσχει από ακραία φτώχεια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Πώς μπορεί αυτός ο μεγάλος παραγωγός ουρανίου, που παρέχει περίπου το 20% των αναγκών της Γαλλίας, να βρίσκεται σε τόσο δύσκολη θέση; Οι Νιγηριανοί συμφωνούν πως οι διεφθαρμένοι φιλοδυτικοί ηγέτες έχουν οδηγήσει τη χώρα να παραμείνει φτωχή, ενώ εγγυώνται στους Δυτικούς μια ποιότητα ζωής που οι ντόπιοι μπορούν μόνο να ονειρευτούν.
Η πρώτη αντίδραση στο πραξικόπημα, τόσο από τις δυτικές χώρες όσο και από τις φιλοδυτικές κυβερνήσεις στην ήπειρο, ήταν γρήγορη: Ο Μπαζούμ επρόκειτο να επιστρέψει στο αξίωμα ή αλλιώς στρατιωτική επέμβαση από την Οικονομική Κοινότητα των κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) και επακόλουθες κυρώσεις, εκτός από μια πληθώρα απειλών που έχουν γίνει επαναλαμβανόμενες κάθε φορά που ένα αφρικανικό έθνος τολμά να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.
Αυτή τη φορά, όμως, οι αντιδράσεις στο έδαφος διέφεραν. Η απειλή της ECOWAS αντιμετωπίστηκε με πρόκληση τόσο από τους νέους ηγέτες του Νίγηρα όσο και από τις γειτονικές χώρες, δηλώνοντας όλοι την αντίθεσή τους στην στρατιωτική επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κυρίαρχου έθνους. Η Αλγερία, η οποία συνορεύει με το Νίγηρα και έχει τις δικές της τεταμένες σχέσεις με τον πρώην αποικιακό ηγεμόνα της, τη Γαλλία, απαγόρευσε στα γαλλικά αεροπλάνα να χρησιμοποιούν τον αλγερινό εναέριο χώρο σε περίπτωση στρατιωτικής επιχείρησης. (Η Γαλλία, ωστόσο, αργότερα αρνήθηκε πως υπέβαλε το αίτημα).
Εκτός από την κατάφωρη εκμετάλλευση του πλούτου του Νίγηρα, η Γαλλία είχε εγκαταστήσει μια στρατιωτική βάση με σχεδόν 1.500 στρατιώτες που σταθμεύουν στην πρωτεύουσα της χώρας και γύρω από αυτήν. Ο δηλωμένος λόγος ήταν να διατηρηθεί η ειρήνη και να διασφαλιστεί ότι οι ισλαμιστικές πολιτοφυλακές που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Σαχέλ θα κρατηθούν υπό έλεγχο. Ωστόσο, αντί να είναι μια ειρηνευτική δύναμη, η παρουσία αυτών των ξένων στρατιωτών έχει επιδεινώσει την κατάσταση ασφαλείας, με τους ντόπιους να αναφέρουν ανησυχητικά επίπεδα εγκληματικότητας από τότε που αναπτύχθηκαν το 2013.
Αν και η Γαλλία επιμένει ότι τα στρατεύματά της είναι μια δύναμη για το καλό στην περιοχή, αποφεύγει να αναφέρει το ρόλο που διαδραμάτισε στην αποσταθεροποίηση της Αφρικής κατά πρώτο λόγο όταν υποστήριξε την εκδίωξη του ηγέτη της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι το 2011, πυροδοτώντας μια εμφύλια σύγκρουση που δεν έχει ακόμη τελειώσει. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίθεσης υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ σε μια από τις πιο ευημερούσες χώρες της ηπείρου, οι πολιτοφυλακές εφοδιάστηκαν με άφθονα όπλα, τα οποία χρησιμοποιούν τώρα για να τρομοκρατήσουν τους Λίβυους και τα γειτονικά κράτη.
Επιπλέον, η πτώση της κυβέρνησης οδήγησε σε μαζική απελευθέρωση πρώην ισλαμιστών κρατουμένων που, μετά την ελευθερία τους, πήραν ξανά τα όπλα. Αυτό, με τη σειρά του, ξεχύθηκε στο Μάλι, το οποίο αντιμετώπισε τη δική του ισλαμική εξέγερση. Έτσι, η Γαλλία δημιούργησε ένα πρόβλημα και στη συνέχεια προσέφερε μια λύση στο πρόβλημα που ξεκίνησε αρχικά, διασφαλίζοντας πως μια δύσκολη κατάσταση μετατράπηκε σε μια αναπόσπαστη κρίση.
Πολλοί σχολιαστές στο Νίγηρα φοβούνται την επιστροφή του θρησκευτικού εξτρεμισμού και την εμφάνιση βίαιων πολιτοφυλακών μετά το πραξικόπημα που είδε τα γαλλικά συμφέροντα να υπονομεύονται σοβαρά στην περιοχή. Υποψιάζονται ότι η Γαλλία θα υποδαυλίσει εντάσεις για να δικαιολογήσει την επιστροφή του στρατιωτικού προσωπικού της στο έδαφος, ειδικά καθώς ο Μακρόν υπέστη σημαντικό πλήγμα στο σχέδιό του για ενίσχυση των σχέσεων Γαλλίας-Αφρικής.
Ο Γάλλος πρόεδρος αρχικά παρέμεινε σταθερός τις ημέρες μετά το πραξικόπημα, ωστόσο, η ανθεκτικότητα του Νίγηρα και η υποστήριξη που ο στρατός συνέχισε να απολαμβάνει από τον λαό ανάγκασαν τον Εμανουέλ Μακρόν να αναβοσβήσει πρώτος. Σε μια ταπεινωτική νέα στροφή, ο πρεσβευτής της Γαλλίας στο Νιαμέι, ο οποίος είχε ορκιστεί να παραμείνει και να υποστηρίξει την πρώην ηγεσία, θα εγκαταλείψει τώρα την κατοικία του και θα επιστρέψει στο Παρίσι χωρίς αντικατάσταση για το προβλεπόμενο μέλλον. Τα γαλλικά στρατεύματα αποσύρονται επίσης.
Ενώ η έξοδος των στρατιωτών είναι καλή είδηση, η απειλή κατασκευασμένων συγκρούσεων δεν μπορεί να αποκλειστεί. Αυτή, τελικά, είναι μια παλιά ιμπεριαλιστική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μετά την αποαποικιοποίηση στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν οι γαλλικές ακροδεξιές υπόγειες οργανώσεις έτρεξαν ένα πρόγραμμα που ονομάστηκε κατάλληλα "στρατηγική έντασης". Αυτή η πολιτική, που ξεκίνησε σε νεοανεξάρτητα κράτη της Βόρειας Αφρικής, ηγούνταν από τον πρώην λοχαγό του γαλλικού στρατού ιβ Γκερίν-Σεράκ, και η αποστολή της ήταν να προκαλέσει εθνοτικές συγκρούσεις εντός αυτών των εθνών που θα προκαλούσαν εσωτερικές συγκρούσεις.
Κατά συνέπεια, η Γαλλία θα θεωρηθεί ως μια δύναμη για το καλό, και οι ντόπιοι θα καλωσορίσουν την επιστροφή των αποικιακών αφεντικών τους. Αυτή η επακόλουθη αναταραχή θα έδειχνε επίσης ότι τα αφρικανικά έθνη δεν μπορούν να κυβερνήσουν τον εαυτό τους. Ενώ οι δραστηριότητες του Γκερίν-Σεράκ αποκαλύφθηκαν τελικά και τα σχέδιά του απέτυχαν στην περιοχή του Μαγκρέμπ, αλλού στην Αφρική, η τεχνητή αναταραχή που εξυπηρετεί τα δυτικά συμφέροντα έχει συχνά σημειωθεί ως η αιτία για στασιμότητα των οικονομιών και αδυναμία των πλούσιων σε πόρους εθνών να αναπτυχθούν επαρκώς.
Οι φόβοι του Νίγηρα είναι, φυσικά, κατανοητοί. Αυτές οι "στρατηγικές έντασης" έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά, αν και κάτω από διαφορετικά πανό, στην Αφρική και σε όλη τη Λατινική Αμερική, όταν οι κυβερνήσεις έδειξαν την επιθυμία να απελευθερωθούν από την ασφυξία της δυτικής παρέμβασης.
Προς το παρόν, οι στρατιωτικοί αξιωματικοί στο Νίγηρα σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες – κρατώντας σταθερά απέναντι στις απειλές της ECOWAS και κάνοντας τη Γαλλία να αποσύρει τους διπλωμάτες και τους στρατιώτες της.
Αυτό έχει πλήξει σοβαρά τη διαβόητη και συνεχιζόμενη πολιτική της Γαλλίας "Francafrique", ένας όρος που έχει σχεδιαστεί για να τονίσει την παράνομη και διεφθαρμένη φύση των Γαλλο-αφρικανικών πολιτικών και οικονομικών δικτύων στις πρώην αποικίες της περιοχής.
Δεδομένου του πόσο εξαρτάται από τους πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και, με τη σειρά του, από το ουράνιο, η Γαλλία είναι απίθανο να πάρει ελαφρά αυτή τη θρασύτατη επίθεση στα συμφέροντά της. Ωστόσο, με μια ανανεωμένη αίσθηση εμπιστοσύνης και μια αυξανόμενη γενιά Αφρικανών πολιτικών αποφασισμένων να αποστασιοποιηθούν από τις προηγούμενες συνήθειες, ο Νίγηρας είναι έτοιμος να αντισταθεί.
* δημοσιογράφος, πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής με ιδιαίτερη έμφαση στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, του οποίου το έργο έχει δημοσιευθεί σε πολλές διεθνείς εκδόσεις. Ο Hafsa εμφανίζεται τακτικά ως ειδικός στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο, συμπεριλαμβανομένων των RT και Press TV.