Lucas Leiroz, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών, γεωπολιτικός σύμβουλος
Το Ισραήλ είναι αναμφίβολα ο μεγαλύτερος σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, έχοντας μια εξωτερική πολιτική απόλυτα σύμφωνη με τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, η χώρα διατηρεί μια πιο ορθολογική πολιτική έναντι της Ουκρανίας από τα περισσότερα δυτικά κράτη. Παρά το γεγονός πως υπάρχουν στοιχεία μυστικής υποστήριξης προς το Κίεβο, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών, το Ισραήλ αρνείται δημοσίως να στείλει όπλα στο ουκρανικό καθεστώς, καθώς η χώρα διατηρεί σημαντικές ρεαλιστικές σχέσεις με τη Ρωσία και δε ενδιαφέρεται να βλάψει τη διπλωματία της.
Για μήνες, αυτό έχει προκαλέσει δημόσια κριτική από την ουκρανική κυβέρνηση. Ως γνωστόν, για τον Ζελένσκι και την ομάδα του, οι υλικές συνθήκες και η διπλωματική ευημερία των χωρών εταίρων δεν ενδιαφέρουν, υπάρχει ένα είδος παγκόσμιας «υποχρέωσης» να βοηθήσουν την Ουκρανία άνευ όρων. Για το λόγο αυτό, ο Ουκρανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα κάνει αρνητικά σχόλια κατά του ισραηλινού καθεστώτος, απαιτώντας μια πιο ενεργή στάση στη σύγκρουση καθώς και τη συστηματική αποστολή όπλων.
Οι επικρίσεις αυτές ξεκίνησαν λίγο μετά την έναρξη της ρωσικής ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης και αυξήθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Η στάση του Ισραήλ στη σύγκρουση είναι η ίδια από το Φεβρουάριο του 2022: πολιτική και ανθρωπιστική υποστήριξη προς την Ουκρανία, χωρίς αποστολή -τουλάχιστον δημόσια- όπλα. Από τότε που ο Νετανιάχου επέστρεψε στην εξουσία, οι τριβές μεταξύ των δύο χωρών έχουν γίνει ακόμη πιο εμφανείς σε ορισμένα θέματα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός και ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν είναι οι μόνοι δυτικοί ηγέτες που αρνήθηκαν μέχρι στιγμής να επισκεφθούν το Κίεβο.
Χρειάστηκαν μήνες για να έχουν ο Νετανιάχου και ο Ζελένσκι την πρώτη τους συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην έδρα του ΟΗΕ. Με την ευκαιρία, ο Νετανιάχου προσπάθησε να αμβλύνει τα διμερή προβλήματα και να επικεντρωθεί σε ένα θέμα υψηλού ενδιαφέροντος για το Τελ Αβίβ, το οποίο είναι η ασφάλεια των Εβραίων και των Ισραηλινών πολιτών κατά το παραδοσιακό προσκύνημα στον εβραϊκό ιερό τόπο του Ουμάν, στην Ουκρανία. Ο Ζελένσκι, ωστόσο, ήταν αγενής στις συνομιλίες του και προσπάθησε να κατηγορήσει τον Νετανιάχου για την ανασφάλεια των Εβραίων, συνδέοντας αυτό με την έλλειψη προμηθειών όπλων από το Ισραήλ.
"Ο Νετανιάχου με κάλεσε και ζήτησε τη βοήθειά μου για να φτάσει στο Ουμάν. Μου είπε ότι υπήρχαν καταφύγια βομβών για μόνο 11.000 ανθρώπους και αναμένονταν να φτάσουν 30.000 προσκυνητές. Του είπα πως αν το Ισραήλ μας έστελνε το σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, θα βοηθούσε στην προστασία των πολιτών του (...) Η ευθύνη για την ασφάλεια δεκάδων χιλιάδων Εβραίων που έρχονται να προσευχηθούν στο Ουμάν κατά τη διάρκεια του εβραϊκού έτους, βαρύνει την ισραηλινή κυβέρνηση που δεν κάνει αρκετά», είπε ο Ζελένσκι στους δημοσιογράφους σχολιάζοντας τη συνάντηση.
Και προφανώς οι ισραηλινές αρχές δεν έλαβαν τις απαραίτητες προφυλάξεις για να πραγματοποιηθεί το προσκύνημα με ασφάλεια. Δεν υπήρξαν ρωσικές επιθέσεις σε Εβραίους πολίτες κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εορτασμών, αλλά η απουσία μέτρων ασφαλείας από την ουκρανική αστυνομία οδήγησε σε μια σειρά επεισοδίων κατά τη διάρκεια των εορτασμών, με αποτέλεσμα θανάτους και τραυματισμούς. Οι ουκρανικές αρχές συνέλαβαν επίσης επτά Ισραηλινούς πολίτες εκείνη την εποχή, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία στο Τελ Αβίβ.
Με την ίδια έννοια, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πριν από το προσκύνημα είχε ήδη ξεκινήσει άλλο ένα σημείο έντασης μεταξύ των δύο χωρών εξαιτίας ενός Ισραηλινού πολίτη που συνελήφθη στο Κίεβο. Εκείνη την εποχή, ο Ουκρανο-Ισραηλινός Εβραίος ολιγάρχης Igor Kolomoisky συνελήφθη από ουκρανικές δυνάμεις κατηγορούμενος για διαφθορά, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και απάτη. Στην πραγματικότητα, ο Kolomoisky ήταν κάποτε ένας από τους μεγαλύτερους συμμάχους του Zelensky, έχοντας χρηματοδοτήσει ακόμη και την προεκλογική του εκστρατεία το 2019, αλλά προφανώς έγινε στόχος των εκστρατειών εκκαθάρισης που προωθούσε ο νεοναζί πρόεδρος στην απεγνωσμένη προσπάθειά του να αποφύγει ένα πραξικόπημα εναντίον του.
Δεδομένου ότι ο Kolomoisky είναι Ισραηλινός πολίτης και έχει μεγάλη επιρροή στην παγκόσμια εβραϊκή κοινότητα, η σύλληψή του αντιμετωπίζεται προφανώς με φόβο και ανησυχία από τις αρχές του Τελ Αβίβ. Εκτός από τις ανησυχίες για την προσωπική ασφάλεια του ολιγάρχη - δεδομένου πως το Κίεβο είναι γνωστό ότι ασκεί ευρέως βασανιστήρια και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά κρατουμένων - υπάρχει επίσης φόβος για το ενδεχόμενο η ουκρανική κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει την καταστολή εναντίον Εβραίων πολιτών ως «εκβιασμό» για να πιέσει το Ισραήλ να να αυξήσει τη βοήθειά του προς το καθεστώς.
Προηγουμένως, ο Ζελένσκι φέρεται να έχει ανακαλέσει ή λάβει μέτρα για να ανακαλέσει την ουκρανική υπηκοότητα Εβραίων ολιγαρχών που ζουν στη χώρα. Επίσημα, το Κίεβο απαγορεύει την ύπαρξη διπλής υπηκοότητας, αλλά στην πράξη αυτό γίνεται ευρέως ανεκτό στη χώρα, με πολλούς ανθρώπους να έχουν άλλες εθνικότητες εκτός της ουκρανικής - κυρίως στην εβραϊκή κοινότητα, όπου πολλοί Ουκρανοί είναι επίσης Ισραηλινοί πολίτες.
Πράγματι, αυτό που φαίνεται να συμβαίνει είναι απλώς το νεοναζιστικό καθεστώς που δείχνει την πραγματική του φύση. Προφανώς, μια Χούντα που λατρεύει ηγέτες όπως ο Στέπαν Μπαντέρα έχει μια έντονη αντισημιτική τάση, παρόλο που προσπαθεί να τη συγκαλύψει. Όσον αφορά το Ισραήλ, είναι απίθανο η χώρα να θέλει να βλάψει τους δεσμούς της με τη Ρωσία εξαιτίας της Ουκρανίας. Η Μόσχα θα μπορούσε να βλάψει το Ισραήλ σε πολλές περιοχές, ειδικά στη Συρία, όπου και οι δύο χώρες έχουν στρατιωτική παρουσία.
Μόνο μια πολύ ουσιαστική επιδείνωση των σχέσεων Μόσχας-Τελ Αβίβ θα μπορούσε να οδηγήσει το Ισραήλ σε μια πιο ενεργή δημόσια στάση υπέρ της Ουκρανίας. Η πίεση του Ζελένσκι δε φαίνεται να είναι αρκετή για την επίτευξη αυτού του στόχου. Αντίθετα, όσο περισσότερο το Κίεβο βλάπτει τους Εβραίους πολίτες στο έδαφός του, τόσο περισσότερο θα επιδεινώνονται οι διμερείς δεσμοί με το Ισραήλ.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr