Γράφει ο Piero Messina - southfront.press / Παρουσίαση Freepen.gr
Το κοίτασμα ονομάζεται Gaza Marine και βρίσκεται περίπου 36 χιλιόμετρα από τις παλαιστινιακές ακτές, σε βάθος 610 μέτρων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα περιείχε 1.000 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και θα προσέφερε έσοδα 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μια σταθερή πηγή παροχής ενέργειας για τα σπίτια, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης νερού και για την ανάπτυξη της γεωργίας. Ο θησαυρός αυτός, που ανακαλύφθηκε πριν από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα, δεν έχει αξιοποιηθεί ποτέ από την αντιπολίτευση του Τελ Αβίβ. Η νέα σύγκρουση που ξέσπασε στη Λωρίδα της Γάζας ήρθε ακριβώς τη στιγμή που το Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Αρχή, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, φαινόταν να έχουν βρει μια συμφωνία για την έναρξη των εργασιών στο πεδίο.
Το κοίτασμα φυσικού αερίου ανακαλύφθηκε το 1999 από την British Gas. Η ανάπτυξη του θαλάσσιου κοιτάσματος της Γάζας αποτελεί δυνητικά κεντρικό πυλώνα για την ενεργειακή ασφάλεια της Παλαιστίνης, συμβάλλοντας στην αυτάρκεια στην παραγωγή ενέργειας με τη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενες πηγές ενέργειας. Το κόστος ανάπτυξης του θαλάσσιου κοιτάσματος της Γάζας εκτιμάται σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Παλαιστίνης, τα δικαιώματα ανάπτυξης αποτελούνται από μια συμμαχία μεταξύ του Palestine Investment Fund και της Consolidated Contractors Company (CCC) σε ποσοστό 27,5% έκαστη, σύμφωνα με τα δικαιώματα που τους παρέχει η τρέχουσα συμφωνία αδειοδότησης.
Το υπόλοιπο 45% θα διατεθεί σε μια διεθνή αναπτυξιακή εταιρεία με την επιφύλαξη της έγκρισης από το Παλαιστινιακό Συμβούλιο Υπουργών. Το 2021, τα μέρη που εμπλέκονται στο πεδίο φυσικού αερίου της Γάζας, το Palestine Investment Fund, η Egyptian Natural Gas Holding Company (EGAS) και η Consolidated Contractors Company υπέγραψαν "Μνημόνιο Κατανόησης για τη συνεργασία για την ανάπτυξη του πεδίου φυσικού αερίου της Γάζας και των απαραίτητων υποδομών, σκοπός του οποίου είναι η κάλυψη των αναγκών της Παλαιστίνης σε φυσικό αέριο, η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών και η εξαγωγή μέρους του αερίου στην Αίγυπτο. Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο μερών βρίσκονται σε εξέλιξη για την επίτευξη συμφωνίας για την ανάπτυξη του πεδίου, η οποία θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στον ενεργειακό τομέα της Παλαιστίνης".
Μιλώντας ακριβώς για τη διαχείριση του φυσικού αερίου, τα τελευταία χρόνια η Χαμάς έχει επικρίνει το "μονοπώλιο" της Παλαιστινιακής Αρχής στις παλαιστινιακές αποφάσεις. Ο εκπρόσωπος της Χαμάς δήλωσε στο Twitter πως "Είναι ντροπή που οι αξιωματούχοι της Παλαιστινιακής Αρχής και της Φατάχ στη Ραμάλα πουλάνε στον παλαιστινιακό λαό την ψευδαίσθηση ότι διοικούν ένα κράτος". Προσθέτοντας πως η Παλαιστινιακή Αρχή απέτυχε να υλοποιήσει οποιαδήποτε από τις εθνικές προσδοκίες του παλαιστινιακού λαού.
Ο θαλάσσιος τομέας της Γάζας ήταν πάντα αντικείμενο πολιτικών φιλοδοξιών και οι εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης δεν έφεραν τίποτα συγκεκριμένο. Ήταν Σεπτέμβριος του 2000 όταν ο τότε ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), Γιάσερ Αραφάτ, εμφανίστηκε στην τηλεόραση για να ανακοινώσει την ανακάλυψη φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Γάζας. Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Αραφάτ είχε υπογράψει συμβόλαιο με τη βρετανική εταιρεία British Gas για τη διεξαγωγή ερευνών στα ύδατα που είχαν παραχωρηθεί στην Παλαιστίνη βάσει των συμφωνιών Όσλο ΙΙ του 1995. Για τον ηγέτη της PLO, η ανακάλυψη ήταν "ένα δώρο του Θεού" προς τον παλαιστινιακό λαό για τις επόμενες γενιές. "Αυτό θα αποτελέσει ένα στέρεο θεμέλιο για την οικονομία μας, για να δημιουργήσουμε ένα ανεξάρτητο κράτος με πρωτεύουσα την Αγία Ιερουσαλήμ", δήλωσε επιβιβαζόμενος σε ένα αλιευτικό σκάφος.
Ο ενθουσιασμός δεν κράτησε πολύ: πρώτα το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα και στη συνέχεια η άφιξη της Χαμάς έδωσε δύναμη στην ισραηλινή αντίσταση, η οποία μπλόκαρε αποτελεσματικά κάθε σχέδιο εκμετάλλευσης της θάλασσας της Γάζας. Το Τελ Αβίβ θέλει ένα κομμάτι από το αέριο που εξορύσσεται: για το Ισραήλ, που στερείται δικών του πόρων, είναι επίσης ζήτημα ασφάλειας του ενεργειακού του εφοδιασμού. Η κατάληψη της εξουσίας στη Γάζα από τη Χαμάς το 2007 έκανε την εικόνα ακόμη χειρότερη. "Σημείο καμπής ήταν η ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα τον Δεκέμβριο του 2008" - έγραψε ο Μαχμούντ Ελχαφίφ, συντονιστής για την Παλαιστίνη της Unctad, ενός οργανισμού του ΟΗΕ - "Μετά την επιχείρηση, τα παλαιστινιακά κοιτάσματα φυσικού αερίου τέθηκαν ουσιαστικά υπό ισραηλινό έλεγχο χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το διεθνές δίκαιο. Το ζήτημα της κυριαρχίας επί των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Γάζας είναι κρίσιμο. Από νομική άποψη, τα αποθέματα φυσικού αερίου ανήκουν στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη".
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η παλαιστινιακή κυβέρνηση δεν είχε ποτέ τη δυνατότητα να μετατρέψει αυτό το δικαίωμα σε συγκεκριμένα έργα. Για να κατασκευαστούν εργοστάσια ικανά να εκμεταλλευτούν αυτό το κοίτασμα φυσικού αερίου, χρειάζονται οι δεξιότητες εταιρειών όπως η British Gas, η οποία αργότερα συγχωνεύτηκε με τον κολοσσό Shell. Αλλά οι Βρετανοί, οι οποίοι κάποια στιγμή άρχισαν να διαπραγματεύονται απευθείας με το Ισραήλ παρακάμπτοντας την Παλαιστινιακή Αρχή, δεν μπορούν να βρουν συμφωνία. Επιπλέον, το Τελ Αβίβ έχει πλέον ανακαλύψει πως είναι πλουσιότερο σε φυσικό αέριο απ' ό,τι πίστευε: ακόμα και στη θάλασσα, βρίσκει δύο γιγαντιαία κοιτάσματα, πρώτα το Ταμάρ και μετά το Λεβιάθαν, που του επιτρέπουν να επιλύσει την αιώνια ενεργειακή κρίση και να γίνει ακόμη και εξαγωγική χώρα. Στο Τελ Αβίβ θα χρειαστούν 4 χρόνια για να ξεκινήσει η λειτουργία του Ταμάρ το 2013, ενώ το 2019 θα τεθεί σε παραγωγή και το Λεβιάθαν. Χρόνοι ρεκόρ, ειδικά αν συγκριθούν με αυτούς του θαλάσσιου τομέα της Γάζας.
Αλλά το 2018, η Shell εγκατέλειψε το έργο. Στη θέση της, μαζί με το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Παλαιστίνης, έρχεται η εταιρεία Consolidated Contractors Company, μια εταιρεία που δημιουργήθηκε από έναν Παλαιστίνιο Χριστιανό, είπε ο Khoury. Το άλλο μισό της πίτας για τα θαλάσσια δικαιώματα της Γάζας παραμένει στο κρατικό ταμείο πλούτου της Παλαιστίνης. Η αλλαγή ιδιοκτησίας, ωστόσο, δεν σπάει το αδιέξοδο.
Το 2019, ο ΟΗΕ δημοσίευσε μια έκθεση με τον αδιαμφισβήτητο τίτλο: "το οικονομικό κόστος της ισραηλινής κατοχής για τον παλαιστινιακό λαό: το μη πραγματοποιημένο δυναμικό του πετρελαίου και του φυσικού αερίου". Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των Ηνωμένων Εθνών, το πεδίο αξίζει 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα για μια περίοδο είκοσι ετών. Ένα ποσό που θα επέτρεπε στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα να απελευθερωθούν όχι μόνο από το Ισραήλ για να παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια (η Παλαιστινιακή Αρχή πληρώνει στο Τελ Αβίβ έναν ενεργητικό "λογαριασμό" περίπου 22 εκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο), αλλά και να μειώσει, και όχι ελαφρώς, την εξάρτηση από τη διεθνή βοήθεια για την οικονομία της και για την ανοικοδόμηση της λωρίδας.
Τώρα η κατάσταση έχει γίνει περίπλοκη και για το Ισραήλ. Ως αποτέλεσμα του πολέμου, το Ισραήλ έπρεπε να αναστείλει τις δραστηριότητες στο πεδίο φυσικού αερίου Tamar στη Μεσόγειο Θάλασσα: βρίσκεται περίπου είκοσι χιλιόμετρα από την ακτή του Ashdod, μια πόλη που βρίσκεται στη νότια ακτή του Ισραήλ. Η πλατφόρμα εξόρυξης είναι ευάλωτη επειδή βρίσκεται εντός εμβέλειας οποιωνδήποτε πυραύλων που εκτοξεύονται από τη Λωρίδα της Γάζας.
Το Ταμάρ είναι ένα σημαντικό πεδίο ειδικά για την Ισραηλινή ενεργειακή ζήτηση, αλλά μέρος της παραγωγής της εξάγεται στην Αίγυπτο και την Ιορδανία. Με τη σειρά του, ένα μέρος του ισραηλινού φυσικού αερίου που πωλείται στην Αίγυπτο εξάγεται από την τελευταία στην Ευρώπη με τη μορφή υγροποιημένου αερίου (LNG) από τους τερματικούς σταθμούς Damietta και Idku: το εργοστάσιο της Damietta διαχειρίζεται από κοινού η ιταλική εταιρεία Eni.
Στις 10 Οκτωβρίου, η Chevron – η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία που διαχειρίζεται την περιοχή Tamar-ανέστειλε τις εξαγωγές ισραηλινού φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και την Ιορδανία μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMG).
Η EMG είναι η κύρια συνδετική υποδομή μεταξύ της Αιγύπτου και του πεδίου Leviathan: είναι το μεγαλύτερο Ισραηλινό πεδίο φυσικού αερίου, που βρίσκεται επίσης στα ύδατα και διαχειρίζεται επίσης η Chevron. Οι ροές που διέρχονται από την EMG είχαν μεταφερθεί σε έναν άλλο αγωγό, τον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου, ο οποίος φτάνει στην Ιορδανία και την Αίγυπτο.
Στα τέλη Οκτωβρίου, ωστόσο, η Αίγυπτος ανακοίνωσε ότι οι εισαγωγές φυσικού αερίου από το Ισραήλ ήταν μηδενικές, πιθανώς – έγραψε το Bloomberg – λόγω του κλεισίματος του πεδίου Tamar. Είναι λογικό να αναμένεται πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάβει λιγότερο LNG από την Αίγυπτο, η οποία ήδη αγωνίζεται να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας.
Η επίθεση της Χαμάς έχει περιπλέξει τις δραστηριότητες εξόρυξης και εξαγωγής φυσικού αερίου του Ισραήλ, και ως εκ τούτου τα σχέδιά του να το μετατρέψει σε ενεργειακό κόμβο για την Ευρωπαϊκή αγορά.