 |
| pixabay / mostafa_meraji |
Arshaluis Mgdesyan - Eurasianet.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Αλλά μια ματιά στους ισχυρούς μοχλούς πίεσης της Ρωσίας πάνω στη χώρα κάνει αυτό το είδος σκέψης να φαίνεται παραπλανητικό.
Και η Μόσχα έχει αρχίσει να αφήνει υπονοούμενα για το πόσο μεγάλο οικονομικό πόνο μπορεί να προκαλέσει στους Αρμένιους.
Αρμένιοι αξιωματούχοι παρέχουν διαβεβαιώσεις ότι όλα είναι καλά στο οικονομικό μέτωπο, αλλά οι οικονομολόγοι και οι επιχειρηματίες ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις πιθανές συνέπειες των πολιτικών εντάσεων.
Περίπου το 40 τοις εκατό των εξαγωγών της Αρμενίας πηγαίνει στη Ρωσία και η εξάρτηση του Ερεβάν από τη Ρωσία για βασικά αγαθά είναι συντριπτική.
Η Gazprom Armenia, η τοπική θυγατρική της ρωσικής κρατικής εταιρείας φυσικού αερίου, κατέχει όλες τις υποδομές διανομής φυσικού αερίου της χώρας. Οι εισαγωγές από τη Ρωσία σιτηρών και πετρελαιοειδών απολαμβάνουν επίσης σχεδόν μονοπώλιο.
Η οικονομία της Αρμενίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους μετανάστες εργάτες που στέλνουν τους μισθούς τους πίσω στην πατρίδα τους από τη Ρωσία. Το 2022 οι μεταφορές χρημάτων από τη Ρωσία αντιπροσώπευαν 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια από το σύνολο των 5,1 δισεκατομμυρίων που εισήλθαν στη χώρα.
Προειδοποιητική βολή
Στις 24 Οκτωβρίου η κάτω βουλή του ρωσικού νομοθετικού σώματος, η Δούμα, ανέβαλε τη συζήτηση ενός νομοσχεδίου που θα αναγνώριζε τις αρμενικές άδειες οδήγησης για επαγγελματικούς και εργασιακούς σκοπούς. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ευρέως στην Αρμενία ως πολιτικά υποκινούμενη και ως υπαινιγμός των οικονομικών κυρώσεων που θα μπορούσε να εφαρμόσει η Μόσχα σε μια προσπάθεια να συμμορφώσει τον δύστροπο κατώτερο εταίρο της.
Στην πραγματικότητα, ο πρόεδρος της Δούμας, Vyacheslav Volodin, σχεδόν ευθέως δήλωσε πως η απόφαση συνδεόταν με αυτό που αποκάλεσε αποτυχία της αρμενικής κυβέρνησης να λάβει μέτρα για την παραχώρηση επίσημου καθεστώτος στη ρωσική γλώσσα.
Πολλοί Αρμένιοι εργατικοί μετανάστες βρίσκουν εργασία στη Ρωσία στον τομέα των υπηρεσιών, μεταξύ άλλων ως οδηγοί ταξί. Εδώ και καιρό αναζητούν ανακούφιση από τους γραφειοκρατικούς πονοκεφάλους μέσω της αναγνώρισης των αρμενικών αδειών οδήγησης. Τώρα αυτό φαίνεται λιγότερο πιθανό από ποτέ.
Ο οικονομολόγος Suren Parsyan πιστεύει ότι η απόφαση των Ρώσων βουλευτών ισοδυναμεί με μια "προειδοποιητική βολή".
"Αυτή είναι απλώς μια χειρονομία προς το παρόν, η οποία θα μπορούσε να ακολουθηθεί από σκληρότερα μέτρα εάν οι πολιτικές σχέσεις επιδεινωθούν", δήλωσε ο Parsyan στο Eurasianet.
Η οικονομική εξάρτηση αυξάνεται
Η σταθερή επιδείνωση των πολιτικών σχέσεων μεταξύ της Αρμενίας και της Ρωσίας είχε αντίστροφη σχέση με την αυξανόμενη οικονομική συνεργασία των δύο χωρών κατά τον τελευταίο ενάμιση περίπου χρόνο. (Η Eurasianet αναφέρθηκε στην ίδια τάση τον Απρίλιο).
Το 2022 ο όγκος του εμπορίου μεταξύ Αρμενίας και Ρωσίας σχεδόν διπλασιάστηκε, φθάνοντας τα 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Κρατική Στατιστική Υπηρεσία της Αρμενίας. Οι εξαγωγές της Αρμενίας στη Ρωσία σχεδόν τριπλασιάστηκαν, από 850 εκατομμύρια δολάρια το 2021 σε 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια το επόμενο έτος. Οι εισαγωγές από τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 151%, φθάνοντας τα 2,87 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η τάση συνεχίζεται με ταχύ ρυθμό. Ο συνολικός όγκος συναλλαγών για τον Ιανουάριο-Αύγουστο του 2023 ξεπέρασε τα 4,16 δισεκατομμύρια δολάρια, επίπεδο ρεκόρ από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι εξαγωγές από την Αρμενία στη Ρωσία κατά την περίοδο αυτή ανήλθαν σε 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια και για πρώτη φορά υπερέβησαν τον αριθμό των εισαγωγών, ο οποίος ανήλθε σε 1,86 δισεκατομμύρια δολάρια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως οι περισσότερες εξαγωγές της Αρμενίας στη Ρωσία αυτές τις μέρες είναι στην πραγματικότητα επανεξαγωγές Δυτικών προϊόντων που η Μόσχα δεν είναι πλέον σε θέση να πάρει άμεσα.
Ο υπουργός Οικονομικών της Αρμενίας Vahe Hovhannisyan χαρακτήρισε πρόσφατα την κεντρική θέση της επανεξαγωγής στη δομή του εμπορίου με τη Ρωσία με αυστηρούς όρους: είπε ότι ενώ οι εξαγωγές προς τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 215% για το πρώτο εξάμηνο του 2023 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, οι επανεξαγωγές αντιπροσώπευαν 187 ποσοστιαίες μονάδες αυτής της αύξησης, ενώ οι εξαγωγές αρμενικών προϊόντων αντιπροσώπευαν μόλις 28 ποσοστιαίες μονάδες.
Το συνολικό αποτέλεσμα είναι ότι, από την εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει ενισχύσει σημαντικά τις θέσεις της στην οικονομία της Αρμενίας. Και πολλοί ανησυχούν πως αυτή η αυξανόμενη εξάρτηση από τη Ρωσία θα μπορούσε να περιορίσει σημαντικά το περιθώριο ελιγμών της Αρμενίας στην πολιτική σκηνή.
"Το γεγονός ότι το 55-56% των εξαγωγών προς τη Ρωσία δεν είναι πρώτες ύλες αλλά τελικά προϊόντα, μιλάει για τον υψηλό βαθμό εξάρτησης της Αρμενίας. Και υπό αυτές τις συνθήκες, εάν η Μόσχα εισάγει κυρώσεις, θα είναι πολύ οδυνηρές για την Αρμενία", δήλωσε ο Suren Parsyan, οικονομολόγος, προσθέτοντας ότι υπάρχει μικρή προοπτική για την ανακατεύθυνση αυτών των αγαθών στις δυτικές αγορές.
"Τα πρότυπα ποιότητας είναι διαφορετικά εκεί. Θα απαιτούσε αναμόρφωση ολόκληρων τομέων της οικονομίας, η οποία είναι μια περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία. Και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν, γεγονός που θα προκαλέσει αύξηση της ανεργίας και επιδείνωση της συνολικής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης", δήλωσε ο Parsyan.
Πρόσθεσε ότι δεν έχει δει πραγματικές προσπάθειες από τις αρμενικές αρχές να διαφοροποιήσουν τις οικονομικές σχέσεις της χώρας και να μειώσουν την εξάρτησή της από τη Ρωσία.
Τα οικονομικά δεν επηρεάζουν την πολιτική
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως η αυξημένη οικονομική συνεργασία της Αρμενίας με τη Ρωσία έχει οποιαδήποτε επιρροή στην αυξανόμενη πολιτική κρίση μεταξύ των δύο χωρών, σύμφωνα με τον αναλυτή και διευθυντή του Ινστιτούτου του Καυκάσου, Αλεξάντρ Ισκανταριάν.
Επισήμανε την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού Πασινιάν ότι η Αρμενία δεν σκοπεύει να αλλάξει τον φορέα εξωτερικής πολιτικής της, παρά τη δυσαρέσκειά της για την άρνηση της Μόσχας να υποστηρίξει το Ερεβάν στη σύγκρουση με το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και την πρόσφατη παρατήρηση του Πασινιάν στην Wall Street Journal πως η Αρμενία δεν επωφελείται από την παρουσία περίπου 10.000 Ρώσων στρατιώτες στο έδαφός της.
"Το θέμα είναι ότι, μέχρι στιγμής, αυτή η κρίση δεν έχει ξεπεράσει το επίπεδο του λόγου. Δεν υπήρξαν θεσμικές αλλαγές στις αρμενικο-ρωσική σχέσεις. Αυτές [οι αλλαγές] συζητούνται ,συζητούνται, αλλά η Αρμενία παραμένει μέλος του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας υπό την ηγεσία της Ρωσίας, της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης. Εάν και όταν οι σχέσεις επιδεινωθούν σε θεσμικό επίπεδο, οι αλληλεπιδράσεις θα επιδεινωθούν και σε θεσμικό επίπεδο", δήλωσε ο Iskandaryan στο Eurasianet.