 |
| ΗUSSΕΙN FΑLEH / ΑFΡ |
Ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, εκφώνησε μια πολυαναμενόμενη ομιλία στην οποία περιέγραψε την προσέγγιση της οργάνωσής του στη συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ στη Γάζα. Την ίδια στιγμή που μιλούσε ο Νασράλα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έκανε κάποιες δικές του παρατηρήσεις και δέχθηκε ερωτήσεις από τον Τύπο σχετικά με τη σύγκρουση στη Γάζα και την επακόλουθη ανθρωπιστική κρίση που έχει καταλάβει τους Παλαιστίνιους εκεί.
Scott Ritter - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Κατά την προετοιμασία της ομιλίας του Νασράλα, η Χεζμπολάχ είχε κυκλοφορήσει διάφορα βίντεο που υποδήλωναν πως κάτι σημαντικό επρόκειτο να προκύψει από την παρουσίασή του. Πολλοί παρατηρητές, εξοργισμένοι από τη συνεχιζόμενη σφαγή αθώων Παλαιστινίων αμάχων -πολλοί από αυτούς παιδιά- μέσω των αδιάκριτων βομβαρδισμών της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας στη Γάζα, πίστευαν ότι αυτή ήταν η στιγμή που ο Νασράλα θα εξαπέλυε τη δύναμη της αντίστασης της Χεζμπολάχ, παίρνοντας εκδίκηση από ένα ισραηλινό έθνος που λειτουργούσε εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου για πάρα πολύ καιρό.
Άλλοι παρατηρητές πίστευαν ότι ο Νασράλα θα αποτύγχανε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προσφέρει στον παλαιστινιακό λαό, του οποίου την υπόθεση ισχυριζόταν πως υπερασπίζεται, τίποτα περισσότερο από κενές κοινοτοπίες όταν χρειαζόταν ένα δεύτερο μέτωπο.
Από την άλλη πλευρά, οι παρατηρήσεις του Μπλίνκεν δεν προετοιμάστηκαν εκ των προτέρων, αλλά ήταν μάλλον υποπροϊόν μιας αμερικανικής διπλωματικής παρέμβασης που αποσκοπούσε στο να προλάβει οποιαδήποτε πιθανή δράση της Χεζμπολάχ.
Το γεγονός πως ο Blinken και ο Nasrallah εκφώνησαν τις παρατηρήσεις τους ταυτόχρονα δεν ήταν τυχαίο - ο Blinken επεδίωκε σαφώς να αποσπάσει την προσοχή από την "στιγμή" του ηγέτη της Χεζμπολάχ.
Αλλά η ταυτόχρονη μετάδοση μηνυμάτων σηματοδότησε και κάτι άλλο - ότι το μήνυμα που μεταδιδόταν από κάθε ένα από τα μέρη δεν εξαρτιόταν από το περιεχόμενο του άλλου, αλλά ήταν μάλλον καθορισμένο πριν από την παρουσίαση του Νασράλα (μάλιστα, το γεγονός ότι ο Νασράλα δεν εκφώνησε ζωντανή ομιλία, αλλά είχε προηχογραφήσει την ομιλία του, υπογραμμίζει την πραγματικότητα πως αυτό που συνέβαινε ήταν προσεκτικά κατασκευασμένο θέατρο).
Επιφανειακά, ο τόνος και το περιεχόμενο αυτών των ανταγωνιστικών παρουσιάσεων φαίνεται να υποδεικνύουν αμοιβαία ασύμβατους στόχους. Ο Νασράλα είπε ότι οι στόχοι της Χεζμπολάχ ήταν να "σταματήσει την επιθετικότητα" κατά της Γάζας και να διασφαλίσει πως η Χαμάς "θα πετύχει τη νίκη" κατά του Ισραήλ, και ότι για να το βοηθήσει σε αυτό, τα στρατεύματά του είχαν δεσμεύσει ένα μέρος των ισραηλινών δυνάμεων σε αψιμαχίες στα λιβανέζικα σύνορα. Ο Μπλίνκεν, από την πλευρά του, προειδοποίησε τόσο τη Χεζμπολάχ όσο και το Ιράν να μην "εκμεταλλευτούν την κατάσταση" και να μην ανοίξουν δεύτερο μέτωπο.
Αν κοιτάξετε βαθύτερα, όμως, το γεγονός είναι ότι τόσο ο Νασράλα όσο και ο Μπλίνκεν προσπαθούσαν ενεργά να αποφύγουν την κλιμάκωση της σύγκρουσης Χαμάς-Ισραήλ, όχι κάνοντας πίσω από τις αντίστοιχες ισχυρές θέσεις τους, αλλά μάλλον εφαρμόζοντας μια προσεκτικά διαχειριζόμενη διαδικασία διαχείρισης της κλιμάκωσης, όπου κάθε πλευρά δημιουργούσε την ευκαιρία για τα πάθη που δημιουργούσε η σύγκρουση στη Γάζα να βρουν διεξόδους επαρκείς για την ανακούφιση της πίεσης, ενώ ταυτόχρονα απέφευγε οποιαδήποτε απότομη κλιμάκωση της βίας ή γεωγραφική επέκταση της ζώνης σύγκρουσης.
Εν ολίγοις, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Χεζμπολάχ εφάρμοζαν και εφαρμόζουν ένα μοντέλο διαχείρισης συγκρούσεων γνωστό ως "σκάλα κλιμάκωσης". Και ενώ αυτή η πραγματικότητα μπορεί να αποδειχθεί απογοητευτική για όσους από τις δύο πλευρές αυτής της σύγκρουσης επιδιώκουν μια αποφασιστική, μονόπλευρη νίκη, είναι ο μόνος υπεύθυνος δρόμος που μπορεί να ακολουθηθεί για να αποφευχθεί η μετατροπή μιας τοπικής σύγκρουσης σε περιφερειακό πόλεμο που θα μπορούσε να έχει παγκόσμιες προεκτάσεις.
Η διαδικασία της σκάλας κλιμάκωσης επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο τα εμπλεκόμενα μέρη κλιμακώνουν και αποκλιμακώνουν έναντι των ανταγωνιστών, μετρώντας τις ενέργειες αυτές σε σχέση με τα διάφορα επίπεδα κλιμάκωσης, τα οποία αντιστοιχούν στα "σκαλοπάτια" της "σκάλας" που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση του μοντέλου. Αξιολογώντας την πιθανή ανοδική ή καθοδική πορεία της κλιμάκωσης σε κάθε επίπεδο, με βάση τις ενέργειες κάθε μέρους και τα αποτελέσματά τους, το μοντέλο βοηθά τους συμμετέχοντες να προβλέψουν πιθανά αποτελέσματα και, ως εκ τούτου, να σχεδιάσουν μελλοντικά σενάρια.Η πιο δημοφιλής έκφραση της σκάλας κλιμάκωσης είναι η λεγόμενη "γραμμική κλιμάκωση", όπου σχεδιάζεται μια διαδοχική γραμμή ενεργειών από τη χαμηλότερη προς την υψηλότερη και αξιολογείται ανάλογα η σχέση μεταξύ δύο ανταγωνιστικών δυνάμεων.
Η γραμμική κλιμάκωση ως μοντέλο λειτουργεί εάν υπάρχουν μόνο δύο συμμετέχοντες στην εν λόγω κρίση.Το πρόβλημα με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα είναι ότι υπάρχουν πολλά μέρη στη σύγκρουση, τα οποία έχουν διαφορετικούς σκοπούς και στόχους. Ως εκ τούτου, το μοντέλο κλιμάκωσης που είναι περισσότερο εφαρμόσιμο σε αυτό το σενάριο είναι αυτό που είναι γνωστό ως οριζόντια κλιμάκωση, όπου μέσα σε ένα δεδομένο διάνυσμα κλιμάκωσης, οι διαφορετικοί συμμετέχοντες μπορούν να διαχωριστούν με βάση τους αντίστοιχους στόχους και σκοπούς τους, επιτρέποντας τη διεξαγωγή ενός υποσυνόλου συγκριτικών υπολογισμών κλιμάκωσης, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούν να υποβληθούν σε παράγοντες που επηρεάζουν τα συγκεκριμένα ζητήματα κλιμάκωσης, αποκλιμάκωσης και συντήρησης ξεχωριστά από άλλες παράλληλες τροχιές διαχείρισης κλιμάκωσης.
Ενδεικτικά, μπορεί κανείς να μιλήσει για ένα μοντέλο "οριζόντιας κλιμάκωσης", όπου μια αμερικανική/ισραηλινή γραμμή αντιστοιχεί σε μια γραμμή της Χαμάς/Χεζμπολάχ. Ωστόσο, η αμερικανική/ισραηλινή τροχιά είναι επίσης αντιμέτωπη με τον εαυτό της, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ διαφωνούν σχετικά με τις επιλογές κατάπαυσης του πυρός, την παροχή ανθρωπιστικού αέρα και συγκεκριμένες στρατιωτικές τακτικές.Το ίδιο ισχύει και για τη Χαμάς/Χεζμπολάχ, όπου οι ειδικοί για την Παλαιστίνη στόχοι της Χαμάς μπορεί να συγκρουστούν με τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Χεζμπολάχ. Επιπλέον, οι συγκεκριμένες ενέργειες των ΗΠΑ και του Ισραήλ, όταν ανταγωνίζονται, μπορούν να επηρεάσουν διαφορετικά τους υπολογισμούς κλιμάκωσης της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, με αποτέλεσμα αυτές οι δύο κατευθύνσεις να χάσουν την ισορροπία τους, με συνέπεια το ένα μέρος να κλιμακώνει, ενώ το άλλο μπορεί να επιδιώκει είτε τη διατήρηση ή/και την αποκλιμάκωση.
Το μοντέλο οριζόντιας κλιμάκωσης γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο όταν εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η διεθνής κοινότητα, το Ιράν, η Υεμένη και οι ιρακινές και συριακές σιιτικές πολιτοφυλακές. Αν το δούμε υπό αυτό το πρίσμα, το μοντέλο οριζόντιας κλιμάκωσης γίνεται τρομερά περίπλοκο, απαιτώντας από όλα τα μέρη να έχουν επίγνωση των ανταγωνιστικών συμφερόντων όλων των εμπλεκομένων και να αναπτύξουν μια καλή κατανόηση των περιπλοκών που σχετίζονται με κάθε πτυχή των σχέσεων αιτίου-αποτελέσματος που εμπλέκονται.
Κατά την αποκρυπτογράφηση των παρουσιάσεων που έκαναν τόσο ο Μπλίνκεν όσο και ο Νασράλα, ο απλός παρατηρητής θα μπορούσε να αναγκαστεί να ασκήσει έντονη κριτική στο λιγότερο αποφασιστικό περιεχόμενο που παρέχεται. Αλλά μια προσεκτική ανάλυση της γλώσσας που χρησιμοποίησαν και οι δύο άνδρες δείχνει ότι ο καθένας, με τον τρόπο του, γνωρίζει την πολυπλοκότητα των ζητημάτων που διαδραματίζονται και την απόλυτη ανάγκη να διαχειριστεί τις πιέσεις που δημιουργούνται από τα συναισθήματα όλων των εμπλεκόμενων μερών, έτσι ώστε μια κρίση που θα μπορούσε εύκολα να επεκταθεί σε περιφερειακό πόλεμο να παραμείνει εντοπισμένη.
Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει από την πραγματικότητα ότι, στο τέλος της ημέρας, δεν μπορεί να υπάρξει λύση που να ικανοποιεί όλα τα μέρη. Το Ισραήλ επιδιώκει την καταστροφή της Χαμάς ως στρατιωτικής και πολιτικής οντότητας. Η Χαμάς επιδιώκει μια Παλαιστινιακή πατρίδα χτισμένη κατ' εικόνα της. Αυτά τα δύο οράματα της νίκης είναι αμοιβαία ασύμβατα. Και τα δύο μέρη θα επιδιώξουν να χειραγωγήσουν τη σκάλα κλιμάκωσης με τρόπο που να προωθεί καλύτερα το αντίστοιχο επιθυμητό αποτέλεσμα. Το κλειδί για τα άλλα μέρη είναι πώς να αποτρέψουν αυτό το εγγενές ασυμβίβαστο από το να ξεφύγει από τον έλεγχο, και να διαχειριστούν την ήττα καθώς και τη νίκη.
Σε αυτή την πτυχή της διαδικασίας διαχείρισης κλιμάκωσης η Hamas έχει το πλεονέκτημα. Όπως επανειλημμένα σημείωσε ο Νασράλα στην παρουσίασή του, η πιο σημαντική πτυχή της αντι-ισραηλινής αντίστασης είναι η ικανότητά της να επιμένει. Το Ισραήλ βρίσκεται σε μια όλο και πιο αφόρητη κατάσταση, όπου οι πολιτικές και στρατιωτικές μεθοδολογίες που αναλαμβάνει απορρίπτονται όλο και περισσότερο από τους υποστηρικτές του. Η τριβή μεταξύ των θέσεων των ΗΠΑ και του Ισραήλ ήταν εμφανής στην ομιλία του Μπλίνκεν. Αυτή η τριβή θα αυξηθεί μόνο αν η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς διατηρηθεί στην τρέχουσα πορεία της. Η μόνη ευκαιρία που έχει το Ισραήλ να σπάσει αυτό το παράδειγμα είναι αν η σύγκρουση κλιμακωθεί, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να επανεκτιμήσουν το μοντέλο επίλυσης των συγκρούσεων με μεγαλύτερες γεωπολιτικές ανησυχίες, όπως ένας πόλεμος με το Ιράν. Ο Μπλίνκεν έχει καταστήσει σαφές πως η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν επιδιώκει ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
Ούτε και ο Χασάν Νασράλα. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να εξετάσουμε το σύνολο της ομιλίας του Νασράλα και την πολυπλοκότητα του επιχειρήματός του. Δεν υπάρχει ούτε μία πτυχή της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς που να μην εξετάστηκε. Επιπλέον, όχι μόνο συζήτησε καθένα από αυτά τα θέματα μεμονωμένα, αλλά και σε σχέση με το πώς σχετίζονται συνολικά. Η ομιλία του Νασράλα ήταν η ενσάρκωση του τρόπου διαχείρισης ενός πολύπλοκου μοντέλου οριζόντιας κλιμάκωσης και επίτευξης ενός επιθυμητού αποτελέσματος.
Ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία - η Χαμάς βρίσκεται σε τροχιά προς τη νίκη, αν και όχι το είδος της νίκης που ένας απλός παρατηρητής μπορεί να φανταστεί ως τελικό της στόχο. Όταν τελικά γραφτεί η οριστική ιστορία της σύγκρουσης Χαμάς-Ισραήλ, να είστε σίγουροι ότι η ομιλία του Χασάν Νασράλα θα καταγραφεί ως μία από τις κρίσιμες στιγμές για τη διαμόρφωση της σύγκρουσης, έτσι ώστε να αποφευχθεί η έκρηξη σε έναν ευρύτερο πόλεμο και, αντίθετα, να επιτραπεί στα διάφορα μέρη να επικεντρωθούν στα πιο περιορισμένα, αν και ομολογουμένως πολύπλοκα, ζητήματα που αφορούν τα βασικά ζητήματα, όπως τα όρισε η Χαμάς - ανταλλαγή αιχμαλώτων, ελευθερία της θρησκείας στο τέμενος Al Aqsa και παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.Αυτοί οι περιορισμένοι στόχοι, και όχι η καταστροφή του Ισραήλ, είναι τα πιθανά αποτελέσματα αυτής της σύγκρουσης. Και γι' αυτό μπορούμε όλοι να ευχαριστήσουμε τον Χασάν Νασράλα, έναν άνθρωπο που ξέρει πώς να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις πολυπλοκότητες του μοντέλου οριζόντιας κλιμάκωσης.