Andrew Korybko / Παρουσίαση Freepen.gr
Το μπλοκ αυτό περιλαμβάνει τις πλειοψηφικά μουσουλμανικές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, το Αφγανιστάν, το Ιράν, το Πακιστάν και την Τουρκία, καθιστώντας το έτσι μια υπολογίσιμη γεωοικονομική δύναμη στην περίπτωση που τα φιλόδοξα σχέδιά τους πετύχουν. Επί του παρόντος, το συνδυασμένο δυναμικό τους απέχει πολύ από το να αξιοποιηθεί πλήρως, αλλά έχει σημειωθεί σταδιακά πρόοδος μέσω δύο περιφερειακών μεγαλεπήβολων έργων, του σινοτουρκικού μεσαίου διαδρόμου (MC) και του ρωσο-ινδικού διαδρόμου μεταφορών Βορρά-Νότου (NSTC).
Η πρώτη διασχίζει την Κεντρική Ασία πριν διέλθει από την Κασπία Θάλασσα στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ στη συνέχεια η αρχική της διαδρομή διέρχεται από τη Γεωργία για να φτάσει στην Τουρκία. Ο διάδρομος Zangezur που υποτίθεται ότι θα κατασκευαστεί μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας θα μπορούσε να βελτιστοποιήσει το εμπόριο Αζέρων-Τούρκων και συνεπώς και το εμπόριο της Κίνας και των κοινών εταίρων τους στην ECO Κεντρικής Ασίας. Σε περίπτωση που το Ερεβάν παραμείνει αδιάλλακτο, τότε η πρόσφατα ανακοινωθείσα διαδρομή μέσω του Βόρειου Ιράν θα μπορούσε να αντικαταστήσει το ρόλο του διαδρόμου Zangezur από αυτή την άποψη.
Όσον αφορά το δεύτερο μεγαλεπήβολο έργο, αυτό συνδέει την Ινδία με τη Ρωσία μέσω του Ιράν, αλλά αποτελείται από τρεις επιμέρους διαδρόμους που διασχίζουν το Αζερμπαϊτζάν, την Κασπία Θάλασσα και το Τουρκμενιστάν-Καζακστάν. Υπάρχει επίσης ένας κλάδος διαδρόμου από το Ιράν προς τις Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας για την επέκταση του εμπορίου της Ινδίας με τις εν λόγω χώρες που δεν έχουν χερσαία σύνορα. Όπως και το MC, το NSTC έχει επίσης σημειώσει μεγάλη πρόοδο από την έναρξη της ειδικής επιχείρησης της Ρωσίας, λόγω του τρόπου με τον οποίο η εξέλιξη αυτή επιτάχυνε πρωτοφανώς τις προϋπάρχουσες πολυπολικές διεργασίες.
Είναι μη ρεαλιστικό να περιμένουμε από τους αντιπάλους Κίνα και Ινδία (και τη Ρωσία και την Τουρκία σε πολύ μικρότερο βαθμό) να το πράξουν για αυτονόητους λόγους, εξ ου και η ευθύνη αυτή πέφτει αντ' αυτού στα μέλη της εν λόγω ομάδας.
Τα μεγαλεπήβολα αυτά έργα δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, όπως μπορεί να πιστεύουν κάποιοι, αλλά στην πραγματικότητα αλληλοσυμπληρώνονται, καθώς αφορούν διαφορετικές χώρες, αγορές και συναφείς ευκαιρίες. Επιπλέον, εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ενδιαφερόμενων κρατών διέλευσης να αυξήσουν τα μερίδια που έχουν αυτοί οι τρεις επενδυτές που δεν ανήκουν στον ECO (Κίνα, Ινδία και Ρωσία, οι οποίες αντιπροσωπεύουν συλλογικά τον πυρήνα RIC των BRICS) σε αυτούς τους τρεις κοινούς χώρους (Νότιο Καύκασο, Κασπία Θάλασσα και Κεντρική Ασία).
Η σινο-ινδική διάσταση της αντιπαλότητας αυτού του πυρήνα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί καλύτερα, εάν οι χώρες αυτές μπορούν να συντονίσουν αποτελεσματικότερα τις επενδύσεις τους σε MC και NSTC με στόχο τη βελτιστοποίησή τους προς όφελος όλων. Οι διμερείς τους εντάσεις μπορεί να μην αμβλυνθούν, αλλά τουλάχιστον δε θα μπορούσαν να επεκταθούν σε αυτές τις περιοχές στην καλύτερη περίπτωση. Για να συμβεί αυτό, ωστόσο, το ECO πρέπει να δημιουργήσει τις κατάλληλες δομές για τη διαχείριση όλων αυτών. Η πολιτική βούληση φαίνεται να υπάρχει, αλλά δεν έχουν γίνει πολλά.
Μια πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι η δημιουργία κάποιου είδους μηχανισμού εργασίας μεταξύ των ECO και των BRICS προκειμένου να βοηθήσει σε αυτό το ζήτημα, δεδομένου ότι αυτή είναι πολύ πιο βιώσιμη επιλογή από τη διμερή εμπλοκή της πρώτης αναφερόμενης ομάδας με τις τρεις χώρες RIC. Το τελευταίο είναι υποθετικά εφικτό με τη Ρωσία και την Κίνα, αλλά πρακτικά αδύνατο όταν πρόκειται για την Ινδία λόγω της συμμετοχής του Πακιστάν στο ECO, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο για προφανείς λόγους.
Επιπλέον, τα ξεχωριστά διμερή πλαίσια θα μπορούσαν να ενισχύσουν ακούσια την ψευδή οπτική ότι τα δύο αυτά μεγαλεπήβολα ανταγωνίζονται μεταξύ τους, άρα ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ της επινόησης ενός μηχανισμού μεταξύ του ECO και των BRICS στο σύνολό τους. Η νέα ένταξη του Ιράν στους δεύτερους θα μπορούσε να οδηγήσει την Τεχεράνη στην ανάληψη πρωτοβουλίας στο θέμα αυτό, γεγονός που θα αναβάθμιζε επίσης το κύρος της στο πλαίσιο του ECO. Μένει να δούμε ποιος θα κάνει την πρώτη κίνηση, πότε και με ποιον τρόπο, αλλά κάτι τέτοιο φαίνεται αναπόφευκτο.
Είναι εκπληκτικό το γεγονός πως αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη, λαμβάνοντας υπόψη το ανεκμετάλλευτο συνδυασμένο δυναμικό των χωρών του ECO και τη γεωοικονομική συμπληρωματικότητα αυτού του μπλοκ με τον πυρήνα RIC των BRICS, αλλά αυτό δείχνει πόσο πολύ η προηγούμενη μονοπολική παγκόσμια τάξη επηρέασε τους στρατηγικούς υπολογισμούς και των δύο. Μόνο όταν το σύστημα αυτό αποδυναμώθηκε πρωτοφανώς ως αποτέλεσμα των πολυπολικών διεργασιών που εξαπέλυσε η ειδική επιχείρηση της Ρωσίας, οι δύο οργανισμοί άρχισαν να δίνουν πιο σοβαρή προσοχή ο ένας στον άλλον.
Η συμμετοχή του Ιράν και στους δύο επιτρέπει στο Ιράν να χρησιμεύσει ως γέφυρα για την επίσημη προσέγγισή τους, η οποία μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει στο να γίνει ο ECO με τον καιρό ο δικός της πόλος στην αναδυόμενη παγκόσμια τάξη. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι να συμβεί αυτό και πρέπει πρώτα να επιλυθούν ορισμένες ενδοοργανωτικές διαφορές, ιδίως εκείνες μεταξύ Πακιστάν-Αφγανιστάν και σε πολύ μικρότερο βαθμό Ιράν-Αζερμπαϊτζάν, αλλά όλα κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση και αντίστοιχα εμπνέουν αισιοδοξία για το μέλλον.