 |
| pixabay / LukasJohnns |
Ted Snider - libertarianinstitute.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Αλλά, αν και η Ουκρανία ήταν πρόθυμη να συζητήσει την ουδετερότητα και "το τέλος αυτής της εισβολής", οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν. Στις 25 Φεβρουαρίου, την ίδια ημέρα που ο Ζελένσκι δήλωσε ότι "δεν φοβάται να μιλήσει με τη Ρωσία" και πως "δεν φοβάται να μιλήσει για το ουδέτερο καθεστώς", ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις ρωτήθηκε σε συνέντευξη Τύπου: "Ποια είναι η γνώμη των ΗΠΑ - ποια είναι η σκέψη σας για την αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας - μιας τέτοιας συνομιλίας;". Ο Πράις απάντησε: "Τώρα βλέπουμε τη Μόσχα να υποστηρίζει πως η διπλωματία θα λάβει χώρα με την κάννη ενός όπλου ή καθώς οι ρουκέτες, οι όλμοι, το πυροβολικό της Μόσχας στοχεύουν τον ουκρανικό λαό. Αυτό δεν είναι πραγματική διπλωματία. Αυτές δεν είναι οι συνθήκες για πραγματική διπλωματία". Οι Ηνωμένες Πολιτείες είπαν όχι, και οι πολλά υποσχόμενες απευθείας συνομιλίες δε θα γίνονταν.
Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, η Ουκρανία θα επιχειρούσε έμμεσες συνομιλίες με τη διαμεσολάβηση. Ο Ζελένσκι θα απευθυνόταν στον τότε Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ για να μεσολαβήσει. Σε συνέντευξή του στις 2 Φεβρουαρίου 2023, ο Μπένετ αποκάλυψε ότι "ο Ζελένσκι ξεκίνησε το αίτημα να έρθει σε επαφή με τον Πούτιν". Ο Μπένετ δήλωσε: "Ο Ζελένσκι μου τηλεφώνησε και μου ζήτησε να επικοινωνήσω με τον Πούτιν".
Ο Μπένετ αποδέχτηκε το αίτημα και άρχισε μια καταιγιστική διπλωματία, αρχικά με μια σειρά από τηλεφωνήματα μεταξύ του Μπένετ και του Πούτιν και του Μπένετ και του Ζελένσκι. Στις 5 Μαρτίου 2022, ο Μπένετ πέταξε στη Μόσχα μετά από πρόσκληση του Πούτιν. Την επόμενη ημέρα, ο Μπένετ πέταξε στο Βερολίνο για συναντήσεις με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Την επόμενη ημέρα, στις 7 Μαρτίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Γαλλία πραγματοποίησαν τηλεδιάσκεψη στην οποία, σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, συζητήθηκαν οι συνομιλίες. Στις 10 Μαρτίου, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλεμπά, στην Τουρκία. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος ήταν παρών στη συνάντηση, χαρακτήρισε τη συνάντησή τους "πολιτική".
Ο Μπένετ λέει ότι "όλα όσα [έκανε] ήταν πλήρως συντονισμένα με τον Μπάιντεν, τον Μακρόν, τον Τζόνσον, με τον Σολτς και, προφανώς, με τον Ζελένσκι". Σύμφωνα με τον Bennet, ο Πούτιν του είπε ότι "μπορούμε να επιτύχουμε κατάπαυση του πυρός". Προκειμένου να συμβεί αυτό, ο Bennet λέει ότι ο Πούτιν και ο Zelensky έκαναν και οι δύο "τεράστιες παραχωρήσεις". Όταν ο Μπένετ ρώτησε τον Πούτιν αν πρόκειται να σκοτώσει τον Ζελένσκι, ο Πούτιν απάντησε: "Δεν θα σκοτώσω τον Ζελένσκι". Ο Πούτιν "παραιτήθηκε" επίσης από τον απαιτούμενο από τη Ρωσία "αφοπλισμό της Ουκρανίας". Φέρεται επίσης να υποσχέθηκε πως δεν θα υπάρξει αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο και πως η Ουκρανία θα παραμείνει κυρίαρχη. Στη συνέχεια, ο Πούτιν πέρασε το μήνυμα στον Ζελένσκι μέσω του Μπένετ ότι αν "μου πεις πως δεν θα ενταχθείς στο ΝΑΤΟ, δεν θα εισβάλω". Ο Μπένετ λέει ότι "ο Ζελένσκι παραιτήθηκε από την ένταξή του στο ΝΑΤΟ".
Είναι βασικό το γεγονός ότι τόσο στις απευθείας όσο και στις διαμεσολαβητικές διαπραγματεύσεις κατά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, η Ουκρανία ήταν πρόθυμη να παραιτηθεί από την ένταξη στο ΝΑΤΟ για μια διευθέτηση με διαπραγμάτευση με τη Ρωσία.
Σε αντάλλαγμα για την εγκατάλειψη των φιλοδοξιών τους στο ΝΑΤΟ, ο Πούτιν και ο Ζελένσκι συμφώνησαν ότι η Ουκρανία θα λάμβανε έναν ισχυρό, ανεξάρτητο στρατό ικανό να αμυνθεί, ανάλογο με το "ισραηλινό μοντέλο".
Ο Μπένετ αναφέρει ότι "υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός". Πηγές "μυημένες στις λεπτομέρειες της συνάντησης" δήλωσαν ότι ο Ζελένσκι έκρινε την πρόταση "δύσκολη" αλλά όχι "αδύνατη" και πως "τα χάσματα μεταξύ των πλευρών δεν ήταν μεγάλα". Όμως, για άλλη μια φορά, δεν επρόκειτο να γίνει κάτι τέτοιο. Ο πρώην Βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ σε ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ Michael von der Schulenburg αναφέρει ότι "το ΝΑΤΟ είχε ήδη αποφασίσει σε ειδική σύνοδο κορυφής στις 24 Μαρτίου 2022 να μην υποστηρίξει αυτές τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις". Ο Μπένετ συμφωνεί πως η Δύση πήρε την απόφαση "να συνεχίσει να χτυπά τον Πούτιν". Όταν ο συνεντευκτής του Μπένετ τον ρωτά αν εννοεί ότι η Δύση μπλόκαρε τη διπλωματική διευθέτηση, ο Μπένετ απαντά απλώς: "Την μπλόκαραν".
Τον Μάρτιο και στις αρχές Απριλίου του 2022, θα γίνει μια τελευταία προσπάθεια διαπραγμάτευσης πριν εγκαταλειφθεί το τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το πεδίο της μάχης. Αυτή τη φορά θα ήταν η Τουρκία που θα έπαιζε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του διαμεσολαβητή. Υποστηρικτικό ρόλο θα έπαιζε ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος, όπως και ο Μπένετ πριν από αυτόν, κλήθηκε από το Κίεβο να παίξει ρόλο στη διαμεσολάβηση.
Αυτός ο τελευταίος γύρος συνομιλιών ήταν ο πιο ελπιδοφόρος. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε, όπως είχε ήδη αναφερθεί, ότι η Ρωσία και η Ουκρανία "κατέληξαν σε συμφωνία στην Κωνσταντινούπολη". Αλλά ο Πούτιν αποκάλυψε επίσης για πρώτη φορά πως η προσωρινή συμφωνία είχε μονογραφηθεί και από τις δύο πλευρές. "Δεν θυμάμαι το όνομά του και μπορεί να κάνω λάθος, αλλά νομίζω ότι ο κ. Arakhamia ήταν επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος μάλιστα μονογράφησε αυτό το έγγραφο". Το έγγραφο υπέγραψε και η Ρωσία: "κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, μονογράψαμε αυτό το έγγραφο. Διαφωνήσαμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, συγκρουστήκαμε εκεί και ούτω καθεξής, αλλά το έγγραφο ήταν πολύ πυκνό και μονογραφήθηκε από τον Μεντίνσκι από την πλευρά μας και από τον επικεφαλής της διαπραγματευτικής τους ομάδας".
Ο απολογισμός του Πούτιν υποστηρίζεται από τον Λαβρόφ, ο οποίος δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου πως "όντως είχαμε συνομιλίες τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2022. Συμφωνήσαμε σε ορισμένα πράγματα- όλα είχαν ήδη μονογραφηθεί".
Ο Πούτιν προχώρησε περισσότερο από το να ανακοινώσει το μονογραμμένο έγγραφο, στις 17 Ιουνίου 2023, το κράτησε δραματικά μπροστά σε μια αντιπροσωπεία αφρικανών ηγετών, δείχνοντάς το για πρώτη φορά στον κόσμο. "Δεν συζητήσαμε με την ουκρανική πλευρά ότι αυτή η συνθήκη θα ήταν απόρρητη, αλλά δεν την παρουσιάσαμε ποτέ, ούτε τη σχολιάσαμε. Αυτό το σχέδιο συμφωνίας μονογράφηκε από τον επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας του Κιέβου. Έβαλε την υπογραφή του εκεί. Εδώ είναι".
Το σχέδιο συμφωνίας ήταν το τελικό προϊόν ενός εγγράφου θέσεων που παρουσίασε η ουκρανική αντιπροσωπεία. Το Ανακοινωθέν της Κωνσταντινούπολης, με ημερομηνία 29 Μαρτίου 2022, συμφωνούσε ότι η Ρωσία θα αποσυρόταν στα προπολεμικά της σύνορα και η Ουκρανία θα υποσχόταν να μην επιδιώξει την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αντ' αυτού, η Ουκρανία θα λάμβανε εγγυήσεις ασφαλείας από μια σειρά χωρών, ενδεχομένως συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας, της Κίνας, των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Τουρκίας, της Γερμανίας, του Καναδά, της Ιταλίας, της Πολωνίας και του Ισραήλ. Η τελική πρόταση του ανακοινωθέντος προτείνει μια πιθανή συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι για την υπογραφή της συνθήκης.
Στις 28 Μαρτίου, ο Πούτιν φέρεται να έφτασε στο σημείο να εκφράσει την προθυμία του να αποσύρει τα ρωσικά στρατεύματα γύρω από το Κίεβο. Στις 29 Μαρτίου, την ημέρα της μονογραφής του ανακοινωθέντος, οι ηγέτες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας συνομίλησαν τηλεφωνικά.
Όμως, και πάλι, δεν επρόκειτο να γίνει κάτι τέτοιο. Στις 5 Απριλίου, η Washington Post ανέφερε πως η Δύση "θα σεβαστεί τις αποφάσεις του Κιέβου σε οποιαδήποτε διευθέτηση για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία, αλλά με μεγαλύτερα ζητήματα παγκόσμιας ασφάλειας να διακυβεύονται, υπάρχουν όρια στο πόσους συμβιβασμούς θα υποστηρίξουν κάποιοι στο ΝΑΤΟ για να κερδίσουν την ειρήνη". Στη συνέχεια, η Post το διευκρίνισε: "Ακόμα και μια ουκρανική υπόσχεση να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ - μια παραχώρηση που ο Ζελένσκι πρότεινε δημοσίως - θα μπορούσε να προκαλέσει ανησυχία σε ορισμένους γείτονες. Αυτό οδηγεί σε μια αμήχανη πραγματικότητα: Για κάποιους στο ΝΑΤΟ, είναι καλύτερο για τους Ουκρανούς να συνεχίσουν να πολεμούν και να πεθαίνουν, παρά να επιτύχουν μια ειρήνη που θα έρθει πολύ νωρίς ή με πολύ υψηλό κόστος για το Κίεβο και την υπόλοιπη Ευρώπη".
Στις 9 Απριλίου, ο τότε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον έσπευσε στο Κίεβο για να συγκρατήσει τον Ζελένσκι, επιμένοντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν "πρέπει να πιεστεί, όχι να διαπραγματευτεί" και πως, ακόμη και αν η Ουκρανία ήταν έτοιμη να υπογράψει κάποιες συμφωνίες με τη Ρωσία, "η Δύση δεν ήταν έτοιμη".
Και αυτό ακριβώς συνέβη. "Στην πραγματικότητα το κάναμε αυτό", δήλωσε ο Πούτιν στους πολεμικούς ανταποκριτές στο Κρεμλίνο, "αλλά απλά το πέταξαν αργότερα και αυτό ήταν όλο". Μιλώντας στην αφρικανική αντιπροσωπεία, ο Πούτιν είπε: "Αφού αποσύραμε τα στρατεύματά μας από το Κίεβο -όπως είχαμε υποσχεθεί να κάνουμε- οι αρχές του Κιέβου... πέταξαν [τις δεσμεύσεις τους] στον κάδο της ιστορίας. Εγκατέλειψαν τα πάντα". Αλλά ο Πούτιν δεν κατηγόρησε πρωτίστως την Ουκρανία. Κατηγόρησε εμμέσως τις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας ότι όταν τα συμφέροντα της Ουκρανίας "δεν συγχρονίζονται" με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, "τελικά πρόκειται για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Γνωρίζουμε πως κρατούν το κλειδί για την επίλυση των ζητημάτων".
Το ίδιο λέει και ο Λαβρόφ. Σε συνέντευξή του στις 28 Σεπτεμβρίου 2023, ο Λαβρόφ δήλωσε ότι "τον Απρίλιο του 2022... η Ουκρανία πρότεινε την παύση των εχθροπραξιών και τη διευθέτηση της κρίσης με βάση την παροχή αμοιβαίων, αξιόπιστων εγγυήσεων ασφαλείας". Στη συνέχεια είπε ξεκάθαρα: "Αλλά η πρόταση αυτή ανακλήθηκε μετά από επιμονή της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου".
Αλλά αυτό δεν το λέει μόνο η Ρωσία: δύο καλά τοποθετημένες τουρκικές πηγές λένε το ίδιο. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου λέει ότι, λόγω των συνομιλιών, "η Τουρκία δεν πίστευε πως ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας θα συνεχιζόταν για πολύ ακόμα". Αλλά, είπε, "υπάρχουν χώρες εντός του ΝΑΤΟ που θέλουν να συνεχιστεί ο πόλεμος". "Μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ", εξήγησε, "δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι... υπάρχουν εκείνοι εντός των κρατών μελών του ΝΑΤΟ που θέλουν να συνεχιστεί ο πόλεμος, να συνεχιστεί ο πόλεμος και η Ρωσία να γίνει πιο αδύναμη".
Και ο Νουμάν Κουρτουλμούς, αναπληρωτής πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος του Ερντογάν, δήλωσε στο CNN TURK: "Γνωρίζουμε ότι ο πρόεδρός μας συνομιλεί με τους ηγέτες και των δύο χωρών. Σε ορισμένα θέματα σημειώθηκε πρόοδος, φτάνοντας στο τελικό σημείο, και ξαφνικά βλέπουμε πως ο πόλεμος επιταχύνεται... Κάποιος προσπαθεί να μην τερματιστεί ο πόλεμος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν την παράταση του πολέμου ως δικό τους συμφέρον... Υπάρχουν κάποιοι που θέλουν να συνεχιστεί αυτός ο πόλεμος... Οι Πούτιν-Ζελένσκι επρόκειτο να υπογράψουν, αλλά κάποιος δεν ήθελε".
Ο Σρέντερ συμφωνεί. Περιγράφοντας τις διαπραγματεύσεις, λέει πως η Ουκρανία "δε θέλει να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ", θα δεχόταν "συμβιβαστικές" εγγυήσεις ασφαλείας, είπε ότι θα "επαναφέρει τη ρωσική γλώσσα στο Ντονμπάς" και "ήταν έτοιμη να μιλήσει για την Κριμαία".
"Αλλά τελικά δεν συνέβη τίποτα", δήλωσε ο Schröder. "Η εντύπωσή μου: Τίποτα δεν μπορούσε να συμβεί, διότι όλα τα υπόλοιπα αποφασίστηκαν στην Ουάσιγκτον". Όπως και οι ρωσικές και οι τουρκικές πηγές, ο Schröder αναφέρει πως "οι Ουκρανοί δεν συμφώνησαν στην ειρήνη επειδή δεν τους επιτρεπόταν. Έπρεπε πρώτα να ρωτήσουν τους Αμερικανούς για όλα όσα συζητούσαν".
Ο Schröder προσθέτει μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια. Συχνά αναφέρεται ότι η σφαγή στην Μπούχα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποθράσυνση των διαπραγματεύσεων, συμβάλλοντας στον τερματισμό τους. Ο Schröder αμφισβητεί αυτή την εκδοχή: "Τίποτα δεν ήταν γνωστό για την Μπούxα κατά τη διάρκεια των συνομιλιών με τον Umjerov στις 7 και 13 Μαρτίου. Νομίζω ότι οι Αμερικανοί δεν ήθελαν τον συμβιβασμό μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Οι Αμερικανοί πιστεύουν πως μπορούν να κρατήσουν τους Ρώσους κάτω".
Και στις τρεις σειρές διαπραγματεύσεων, η Ουκρανία παραιτήθηκε από τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και και στις τρεις, η ειρήνη ήταν δυνατή, αλλά οι ΗΠΑ την εμπόδιζαν. Τόσο οι συνομιλίες Μπένετ όσο και οι συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης ήταν ουκρανικές πρωτοβουλίες που πρότειναν ουκρανικές λύσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υποστήριζαν την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων: αναποδογύριζαν το τραπέζι προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τα ουκρανικά σώματα για την επιδίωξη των αμερικανικών στόχων.