 |
| The Moorish Mosque is a near-replica of the Kutubiyya Mosque, the grand mosque of Marrakesh - Brinda Suri |
Δύο μήνες μετά τον καταστροφικό σεισμό, το Μαρόκο έχει αρχίσει σιγά σιγά την ανοικοδόμηση και την αποκατάσταση.
Από την Brinda Suri, ανεξάρτητη δημοσιογράφο - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Ενώ ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας μετατράπηκε σε ερείπια, το πιο εμβληματικό οικοδόμημα της χώρας, το τζαμί Kutubiyya, ένα μεγαλοπρεπές τέμενος του 12ου αιώνα στην πολιτιστική πρωτεύουσά του, το Μαρακές, γλίτωσε.
Στο πέρασμα των αιώνων, ο πανύψηλος μιναρές του τζαμιού, ύψους 226 ποδών, γνωστός ως "Στέγη του Μαρακές", αποδείχθηκε έμπνευση για πολλά αντίγραφα, όπως ο πύργος Χασάν στην πρωτεύουσα της χώρας Ραμπάτ και η Λα Χιράλντα στη Σεβίλλη της Ισπανίας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ενέπνευσε τον κυβερνήτη των Σιχ, Μαχαραγιά Jagatjit Singh του πάλαι ποτέ βασιλείου Kapurthala, σήμερα περιφέρεια στις πεδιάδες της βόρειας Ινδίας στο κρατίδιο Punjab, να κατασκευάσει κάτι παρόμοιο για τους μουσουλμάνους υπηκόους του.
Μαρόκο στο Παντζάμπ
Ο μαχαραγιάς (ένας ινδουιστής πρίγκιπας, ανώτερος από τον ραγιά, που κυβερνούσε ένα ιστορικά ιθαγενές κρατίδιο) ανέθεσε στον Γάλλο αρχιτέκτονα M. Manteaux το έργο, το οποίο χρειάστηκε τέσσερα χρόνια και το ιλιγγιώδες ποσό των 400.000 ρουβλίων (τη δεκαετία του 1920, περίπου 133.333,33 δολάρια) για να ολοκληρωθεί.
Στις 14 Μαρτίου 1930, σχεδόν 5.000 μίλια μακριά από το Μαρόκο, το Μαυριτανικό Τζαμί, ένα σχεδόν αντίγραφο του τζαμιού Kutubiyya, εγκαινιάστηκε από τον Μαχαραγιά με ευρεία αποδοχή, παρουσία του Nawab Sadiq Mohd Khan Bahadaur, ηγεμόνα του Bhawalpur, σήμερα στο Πακιστάν. Η μαρμάρινη πλάκα στο τζαμί αναφέρει πως το "εκκλησίασμα αριθμούσε πάνω από ένα lakh" (100.000) εκείνη την ημέρα.
Το 1934, το Μαυριτανικό Τζαμί επισκέφθηκε ως γνωστόν ο Αγά Χαν (ο ηγέτης της σιιτικής αίρεσης των Ισμαηλιτών, της δεύτερης μεγαλύτερης αίρεσης σε αυτόν τον κλάδο του Ισλάμ), ο οποίος χαιρέτισε το όραμα και το πνεύμα κοσμικότητας του Μαχαραγιά. Περιέγραψε επίσης το τζαμί ως "έργο τέχνης που θα περάσει στις μελλοντικές γενιές ως πνευματικό μήνυμα από το Ισλάμ της Δύσης στο Ισλάμ της Ασίας, του οποίου η καρδιά και ο πυρήνας ήταν το Παντζάμπ".
Ο Jagatjit Singh ήταν ο τελευταίος κυβερνήτης (1877-1947 μ.Χ.) της Kapurthala. Έμπειρος περιηγητής, πολύγλωσσος και γαλλόφιλος, στόλισε το βασίλειό του με κομμάτια γαλλικής και ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, με πιο διάσημο το εκτεταμένο παλάτι Jagatjit, το σημερινό Sainik School, το οποίο χτίστηκε στο πρότυπο του παλατιού των Βερσαλλιών.
Μια πινελιά Ελλάδας θα μπορούσε να δει κανείς στο Jagatjit Club, το οποίο έχει σχεδιαστεί με βάση τις γραμμές της Ακρόπολης στην Αθήνα, ενώ η βίλα Buona Vista με τις αψίδες τριφυλλιού, που χτίστηκε ως κυνηγετικό καταφύγιο, είναι τόσο ιταλική όσο και το όνομά της.
Το Μαυριτανικό Τζαμί, ωστόσο, ήταν το πιο μοναδικό με τον ενιαίο μιναρέ του, την επίπεδη στέγη του και ένα μείγμα χρωμάτων του Μαγκρέμπ. Συνεχίζει να είναι ένα από τα είδη του σε ένα ινδικό τοπίο διάσπαρτο με κατασκευές από μάρμαρο ή κόκκινο ψαμμίτη που φέρουν μυτερές καμάρες, βολβοειδείς ινδοσαρακινέζικους και περσικούς θόλους.
Μαυριτανική αρχιτεκτονική
Το Μαρόκο διαθέτει μια αξιοζήλευτη ακτογραμμή που εκτείνεται κατά μήκος της Μεσογείου και του Ατλαντικού Ωκεανού. Οι πολιτιστικές συγκλίσεις μέσω του εμπορίου, των κατακτήσεων και του αποικισμού κατά τη διάρκεια των αιώνων οδήγησαν στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του γλώσσα. Συχνά αναφέρεται ως μαυριτανική αρχιτεκτονική, η γραμματική της είναι ένα μεθυστικό μείγμα βερβερικών, αραβικών, ισπανικών, ρωμαϊκών και γαλλικών προφορών.
Η κλασική αψίδα πετάλου ή κλειδαρότρυπας είναι το χαρακτηριστικό στοιχείο του μαυριτανικού στυλ. Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία περιλαμβάνουν περίτεχνα "tastir" και "tawriq" (γεωμετρικά και φυτικά μοτίβα), Arabesque (επαναλαμβανόμενο γεωμετρικό μοτίβο που υποδηλώνει την αιωνιότητα), διακοσμητική ισλαμική καλλιγραφία, "zellij" (ψηφιδωτό από κεραμικά πλακίδια), "tazouakt" (παραδοσιακή ζωγραφική ξύλου) και "tadelakt" (εγχάρακτος αδιάβροχος σοβάς με σατινέ φινίρισμα).
Το τζαμί Kutubiyya παρουσιάζει με υπερηφάνεια σχεδόν όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Αν και πολύ μικρότερης κλίμακας, τα στοιχεία αυτά έχουν ενσωματωθεί αξιοσημείωτα στο μαυριτανικό τέμενος. Η καθηλωτική του διάταξη και η αφθονία των χρωμάτων κατακλύζουν τις αισθήσεις. Το βλέμμα περιπλανιέται από τη γαλήνια σομόν-ροζ πρόσοψη, διακοσμημένη με περίτεχνα εγχάρακτα λευκά γύψινα πλέγματα, στον μοναδικό, πανύψηλο κυβοειδή μιναρέ στο ένα άκρο αυτής της δομής με την επίπεδη στέγη.
Μπαίνοντας στο εσωτερικό, η μαροκινή επιρροή έρχεται στο προσκήνιο. Η μαρμάρινη αυλή πλαισιώνεται από τοξωτούς διαδρόμους, με τις συμμετρικές πεταλοειδείς καμάρες τους να λάμπουν σε καμένες πορτοκαλί αποχρώσεις, που αντισταθμίζονται από κάθετες κολόνες σε μουσταρδί και γαλάζιες αποχρώσεις. Υπάρχουν περίπτερα και στις δύο άκρες που κουκουλώνουν σιντριβάνια. Οι κεκλιμένες στέγες καθώς και ο μοναδικός οκταγωνικός ξύλινος τρούλος, το εσωτερικό του οποίου διαθέτει ωραία έργα τέχνης, καλύπτονται από τζάμια με πετρόλ κεραμίδια. Οι ζωγραφισμένοι στο χέρι τοίχοι του "μιχράμπ" (κόγχη που δείχνει την κατεύθυνση της Καάμπα στη Μέκκα), που αρχικά φιλοτεχνήθηκαν από φοιτητές της Σχολής Τεχνών Mayo της Λαχόρης, προσθέτουν στην εντυπωσιακή αισθητική. Από τον καθαγιασμό του, οι προσευχές της Παρασκευής πραγματοποιούνται τακτικά εκεί.
Κρυμμένη ομορφιά
Η ντροπαλή Kapurthala απέχει πολύ από την πλούσια παλέτα χρωμάτων κοσμήματος που προσφέρει το Μαρόκο, η οποία προσελκύει εκατομμύρια ανθρώπους από όλο τον κόσμο. 'Αν επισκεφθείτε το Μαρόκο μία φορά, θα είστε πάντα πρόθυμοι να επιστρέψετε. Είναι κατ' εξοχήν ρομαντικό με τοποθεσίες που σου κόβουν την ανάσα. Αυτό που συγκλονίζει είναι η εκπληκτική αρχιτεκτονική του", λένε ο Faisal Khattak και η σύζυγός του Ashwinder Sandhu, οι οποίοι ταξίδευαν στη χώρα εβδομάδες πριν από τον σεισμό.
"Έχουμε μεγαλώσει και οι δύο στην ινδική υποήπειρο και έχουμε δει μια εξάπλωση της αρχιτεκτονικής των Μογγόλων.
Αυτή ήταν η πρώτη μας εμπειρία από το μαροκινό στυλ και μας εντυπωσίασε, ιδίως οι αψίδες του. Τις βρήκαμε πολύ γοητευτικές", δήλωσε η Sandhu, η οποία πέρασε τα εφηβικά της χρόνια στο Punjab, αλλά αγνοούσε πως μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τη γενέτειρά της, ένα κομμάτι του Μαρόκου έλαμπε λαμπρά.
Η Kapurthala έχει κρύψει τόσο αθόρυβα το κόσμημά της στο στέμμα που ελάχιστοι το γνωρίζουν. Ωστόσο, αυτό φαίνεται ότι θα αλλάξει τώρα.
Νέα κατεύθυνση
Η εντυπωσιακή δομή ήταν εικόνα εγκατάλειψης για χρόνια, μέχρι που αποκαταστάθηκε με επιμέλεια στην αρχική της ομορφιά το 2018 από τον αναγνωρισμένο αρχιτέκτονα συντήρησης Abha Narain Lambah, η εταιρεία του οποίου κέρδισε το διάσημο βραβείο καλύτερης αποκατάστασης της HUDCO για το έργο.
"Την στιγμή που μπήκα στο "sahn" (αυλή), η αρχιτεκτονική μου έκοψε την ανάσα. Ήταν εντυπωσιακά παρόμοια με το Μαρόκο, μια χώρα που είχα επισκεφθεί πριν από μερικά χρόνια. Η αποκατάσταση του μαυριτανικού τζαμιού ήταν ένα από τα πιο ικανοποιητικά και αγαπημένα μου έργα", δήλωσε ο Lambah. Επιμένει ότι δεν υπάρχει κανένα αρχιτεκτονικό παράλληλο με το μαυριτανικό τέμενος στην Ινδία και πως έπρεπε να είναι εξαιρετικά προσεκτική με την έρευνα σε κάθε βήμα.
"Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο έργο διατήρησης και οι προκλήσεις ήταν τεράστιες. Ο εγγονός του μαχαραγιά Brig Sukhjit Singh αποδείχθηκε σπουδαία πηγή πληροφοριών, ιδίως όσον αφορά το χρώμα και τον τόνο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού υλικού ήταν ασπρόμαυρο. Κατάφερε ακόμη και να ανακτήσει τους αυθεντικούς πολυελαίους", δήλωσε η ίδια. Ίντσα με την ίντσα, η Λάμπα και η ομάδα των εξειδικευμένων τεχνιτών της αποκατέστησαν το μαυριτανικό τέμενος στην αίγλη του.
Πρόσφατα, η πολιτειακή και η κεντρική κυβέρνηση έλαβαν υπόψη τους τις τουριστικές δυνατότητες της πόλης. Η Kapurthala και το Amritsar είναι δύο περιοχές από το Punjab που επιλέχθηκαν φέτος για ανάπλαση στο πλαίσιο του Swadesh Darshan 2.0, της νέας πολιτικής της Ινδίας για τον εσωτερικό τουρισμό. Ως εκ τούτου, έχει εγκριθεί κονδύλι 700 εκατομμυρίων ρουβλίων (8,4 εκατ. δολάρια) για την Καπουρτάλα και έχουν ξεκινήσει εργασίες για την αποκατάσταση ιστορικών κτιρίων. Ο στόχος είναι να ενισχυθεί το κύκλωμα πολιτιστικής κληρονομιάς του Παντζάμπ και να προσφερθεί ένας πόλος έλξης πέρα από τη δημοφιλή διαδρομή προσκυνήματος. Καθώς το Μαρόκο ανακατασκευάζει τη χαμένη του ιστορία, το χιλιόμετρα μακρινό Punjab ετοιμάζεται να δεχτεί μια νέα εισροή επισκεπτών για την κτισμένη κληρονομιά του.