 |
| Sputnik / Evgeny Biyatov |
Από τον Ιβάν Τιμοφέεφ, διευθυντή προγράμματος της Λέσχης Βαλντάι - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Το περασμένο έτος έκλεισε με την έλλειψη σαφών απαντήσεων σε αυτά τα ερωτήματα. Ωστόσο, το 2023 έφερε περισσότερη βεβαιότητα. Η ρήξη έχει τελειώσει: Η Ρωσία ζει σε νέες συνθήκες αντιπαράθεσης και τις αντιμετωπίζει.
Το κύριο αποτέλεσμα των τελευταίων δώδεκα μηνών είναι η μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική. Συγκριτικά, το 2021 ήταν μια περίοδος συγκέντρωσης καταιγιστικών σύννεφων. Τότε, μια επικείμενη καμπή βρισκόταν στον αέρα, αλλά πολλοί ήθελαν να πιστεύουν ότι δεν θα συμβεί. Το κλίμα των τριάντα ετών από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου - ειρήνη, άνοιγμα και συνεργασία - είχε γίνει υπερβολικά οικείο.
Στις σχέσεις με τη Δύση, η παλίρροια άρχισε να γυρίζει πολύ πριν από το 2021. Οι ρωγμές άρχισαν να εμφανίζονται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και, από το 2014, γίνονται όλο και πιο μη αναστρέψιμες. Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά, η πιθανότητα μιας μεγάλης αλλαγής ήταν δύσκολο να γίνει πιστευτή ακριβώς επειδή η αδράνεια της καθημερινότητας αποσπά την προσοχή από τα σημάδια των τεκτονικών μετατοπίσεων. Φυσικά, εκ των υστέρων είναι πάντα ευδιάκριτες και βγάζουν νόημα. Αλλά, στο ίδιο το παρελθόν (δηλαδή, αυτό που ήταν τότε το παρόν), λίγοι άνθρωποι θέλουν να πιστέψουν σε αυτό που έρχεται.
Το 2022 ήταν μια χρονιά δυναμικού χάους, με τη μετάβαση της Ρωσίας σε μια νέα πραγματικότητα στην πολιτική και κοινωνική της τάξη. Το έναυσμα για την αλλαγή ήταν το ξέσπασμα των αντιφάσεων στις σχέσεις με τη "συλλογική Δύση". Η στρατιωτική επιχείρηση κατά της Ουκρανίας και η επακόλουθη αλυσίδα συγκρουσιακών γεγονότων αποτέλεσαν μια συμπυκνωμένη έκφραση της κρίσης: με την επιτάχυνση της κούρσας των εξοπλισμών, την επέκταση του ΝΑΤΟ, τις κυρώσεις μεγάλης κλίμακας, τις προσπάθειες απομόνωσης της Ρωσίας, τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία και άλλους παράγοντες να παίζουν ρόλο.
Πού βρισκόμαστε λοιπόν τώρα; Και ποιες είναι οι παράμετροι αυτής της νέας πραγματικότητας;
Η πρώτη είναι οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Το 2022, εισήλθαν σε μια μορφή οξείας αντιπαράθεσης. Σηματοδοτήθηκε από την παροχή μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία, μια νέα επέκταση του ΝΑΤΟ και μια πορεία προς την επαναστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης. Αυτήν την στιγμή, τα μέλη του μπλοκ φοβούνται την άμεση στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία λόγω του κινδύνου πυρηνικής κλιμάκωσης, αλλά βλέπουν μικρό κίνδυνο στην αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας των όπλων που παρέχονται στην Ουκρανία.
Οι παραδόσεις περιλαμβάνουν τόσο όπλα και πυρομαχικά σοβιετικής εποχής που έχουν απομείνει σε αποθέματα, όσο και δυτικής κατασκευής εξοπλισμό. Ωστόσο, η αύξηση των αποθεμάτων έχει μέχρι στιγμής περιοριστεί από τις οικονομικές και βιομηχανικές δυνατότητες. Καθώς η σύγκρουση παρατείνεται, αυτά μπορεί να ξεπεραστούν με την πάροδο του χρόνου.
Ιδεολογικά, η Ρωσία και η Δύση έχουν γίνει αντίπαλοι αρχών. Δεν υπάρχουν συμβιβαστικές λύσεις στις αντιθέσεις τους.Κάθε πλευρά αναμένει να επιβάλει τους δικούς της όρους στην άλλη.
Η Δύση το κάνει εξαντλώντας τη Ρωσία με κυρώσεις, στέλνοντας άμεση βοήθεια στον στρατιωτικό της αντίπαλο, χρησιμοποιώντας τον πληροφοριακό πόλεμο και επικαλούμενη την επιρροή της σε ουδέτερες ή φιλικές χώρες.
Η Ρωσία το κάνει προκαλώντας στρατιωτική ήττα στην Ουκρανία και αποστρατιωτικοποιώντας το Κίεβο, καθώς και με ασύμμετρα αντίποινα.
Τα μέρη δεν έχουν τις δυνατότητες να καταστρέψουν το ένα το άλλο, αλλά υπολογίζουν στη νίκη. Η Δύση υποθέτει ότι τα τρωτά σημεία της ρωσικής οικονομίας και η θεωρητική πιθανότητα εσωτερικών αναταραχών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ριζική αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής και σε ήττα της χώρας. Η Ρωσία πιστεύει πως ο αυξανόμενος αριθμός των συγκρούσεων στις οποίες θα αναγκαστούν να εμπλακούν οι ΗΠΑ και η Δύση στο σύνολό της θα επιβαρύνει υπερβολικά τους πόρους τους, ενώ υπολογίζει και στις διαφωνίες εντός του ίδιου του δυτικού μπλοκ.
Το δεύτερο είναι η στρατιωτική κατάσταση στην Ουκρανία. Το 2023 ξεκίνησε με πολύ υψηλές προσδοκίες από τη σχεδιαζόμενη αντεπίθεση του Κιέβου. Τροφοδοτήθηκε από ενημερωτικές και πολιτικές δηλώσεις δυτικών ηγετών και η επιτυχία της υποτίθεται πως θα δικαιολογούσε, μεταξύ άλλων, μεγάλες στρατιωτικές και οικονομικές ενέσεις από τους δυτικούς εταίρους της Ουκρανίας.
Η αποτυχία της επίθεσης μπορεί να θεωρηθεί ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά αποτελέσματα του 2023. Ο ρωσικός στρατός δεν επέλεξε την άμεση επίθεση αντιποίνων, αντίθετα άσκησε πίεση σε ολόκληρη τη γραμμή του μετώπου.
Αυτήν την στιγμή, οι δυτικοί διπλωμάτες έχουν λογικούς λόγους να διερευνούν το έδαφος για συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός, ακόμη και αν οι θέσεις της κυβέρνησής τους δεν έχουν αλλάξει επίσημα. Η Μόσχα, από την άλλη πλευρά, δεν έχει κανέναν καλό λόγο να συμφωνήσει σε μια διακοπή των μαχών. Μια παύση θα επιτρέψει στην Ουκρανία να επανεξοπλιστεί, να αυξήσει την ικανότητα του στρατιωτικο-βιομηχανικού της συμπλέγματος και να συνεχίσει τη σύγκρουση σε μια ευνοϊκή για το Κίεβο στιγμή. Προφανώς, η Ρωσία πιστεύει ότι μόνο μια οδυνηρή και μεγάλης κλίμακας ήττα της Ουκρανίας μπορεί να οδηγήσει στην εξέταση των ρωσικών αιτημάτων και συμφερόντων. Επιπλέον, μια τέτοια ήττα μπορεί να είναι είτε ένα συντριπτικό χτύπημα είτε από φθορά. Η δεύτερη επιλογή φαίνεται να είναι η θεμελιώδης.
Η τρίτη είναι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Το έτος 2022 σημαδεύτηκε από ένα "τσουνάμι κυρώσεων", όταν επιβλήθηκε ένα ευρύ φάσμα περιοριστικών μέτρων σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτά περιλάμβαναν τη δέσμευση κρατικών περιουσιακών στοιχείων και οικονομικές κυρώσεις κατά συστημικά σημαντικών εταιρειών, ελέγχους εξαγωγών, απαγορεύσεις εισαγωγών πετρελαίου, άνθρακα, χάλυβα, χρυσού και άλλων αγαθών, μεταφορές και άλλους περιορισμούς. Το 2023, όλα αυτά τα μέτρα παρατάθηκαν. Προκάλεσαν ζημιά, αλλά δε συνέτριψαν την οικονομία.
Το φαινόμενο του σοκ παρέμεινε στον αέρα το 2022 και αντικαταστάθηκε από ένα οροπέδιο το 2023. Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλοι εμπνευστές των κυρώσεων προσπάθησαν να καταπολεμήσουν την παράκαμψη των περιορισμών. Εισάγονται δευτερογενείς κυρώσεις και ανοίγονται ποινικές υποθέσεις κατά φερόμενων παραβατών, συμπεριλαμβανομένων Ρώσων πολιτών. Αλλά ακόμη και αυτά τα μέτρα δεν αυξάνουν ριζικά τα αποτελέσματα της εκστρατείας. Επίσης, η Μόσχα δε δείχνει κανένα ενδιαφέρον να θέσει το ζήτημα της ανακούφισης από τις κυρώσεις ως απάντηση σε πολιτικές παραχωρήσεις.
Το 2023 επισημοποιήθηκαν τα νέα δογματικά θεμέλια της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Ένα από τα βασικά γεγονότα ήταν η εμφάνιση μιας νέας έννοιας της εξωτερικής πολιτικής. Μεταξύ των εννοιολογικών καινοτομιών είναι η έννοια του κράτους-πολιτισμού και η αντίληψη του εξωτερικού κόσμου ως σύνολο πολιτισμικών οντοτήτων με διαφορετικό βαθμό πολιτικής εδραίωσης. Θεωρητικά, πρόκειται για μια από τις σοβαρότερες αλλαγές των τελευταίων χρόνων, η οποία έχει πλεονεκτήματα και αδυναμίες. Έτσι, απαιτείται σοβαρή θεωρητική και πολιτικοφιλοσοφική επεξεργασία της νέας προσέγγισης. Αλλά και μόνο το γεγονός της εμφάνισής της δείχνει την αρχή ενός κινήματος επανεξέτασης της ρωσικής ταυτότητας, για να απαντηθούν τα ερωτήματα "ποιοι είμαστε;", "ποιοι δεν είμαστε;" και "ποιοι είναι οι σημαντικοί εταίροι μας;".
Αλλαγές συντελούνται και στη ρωσική κοινωνία. Το 2022 χαρακτηρίστηκε από σοκ μετά την έναρξη της ουκρανικής σύγκρουσης. Αυτό ήταν αναπόφευκτο, δεδομένου του ριζοσπαστικού χαρακτήρα των αλλαγών στην εξωτερική πολιτική. Το 2023, η ρωσική κοινωνία φαίνεται να έχει προσαρμοστεί. Παρά τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας, η χώρα έχει γενικά διατηρήσει έναν σταθερό και αρκετά προβλέψιμο τρόπο ζωής. Ορισμένες ανησυχητικές επιπτώσεις, όπως ο υψηλότερος πληθωρισμός, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και η παρακμή ορισμένων βιομηχανιών, συνδυάζονται με τη χαμηλή ανεργία ρεκόρ, την ταχεία ανάπτυξη νέων θέσεων στην αγορά μετά την αποχώρηση των ξένων εταιρειών και μια βιομηχανική αναζωογόνηση που βασίζεται στην υποκατάσταση των εισαγωγών και τις στρατιωτικές συμβάσεις.
Η εσωτερική κατάσταση παραμένει σταθερή, ένας σημαντικός ψυχολογικός παράγοντας για την κοινωνία. Εν τω μεταξύ, η απόπειρα στρατιωτικής ανταρσίας τον Ιούνιο και η αποτυχία της κατέδειξαν τη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος. Η προσαρμογή της κοινωνίας στις νέες συνθήκες αποτελεί επίσης μέρος της νέας κανονικότητας.
Πόσο θα διαρκέσει; Ποιες νέες μεταβάσεις μας περιμένουν στο μέλλον; Πώς ακριβώς θα τις διαχειριστεί η Ρωσία; Όλα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.
Προς το παρόν, είναι σαφές ότι η αναταραχή του 2022 αντισταθμίστηκε από τη σταθεροποίηση του 2023.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από το Valdai Discussion Club, μεταφρασμένο και επιμελημένο από την ομάδα RT.