 |
| Photo: Public Domain |
Alastair Crooke - strategic-culture.su / Παρουσίαση Freepen.gr
Η εγγενής ένταση και η έλλειψη πραγματικής ανταλλαγής απόψεων είναι χειρότερη από ό,τι κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι δίαυλοι επικοινωνίας παρέμεναν ανοιχτοί. Αυτό το κενό επιδεινώνεται από την απουσία πολιτικής νοημοσύνης μεταξύ των ευρωπαίων πολιτικών ηγετών, με τους οποίους δεν κατέστη δυνατή η επίγεια συζήτηση.
Οι Ρώσοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τους κινδύνους αυτής της κατάστασης. Ωστόσο, δεν γνωρίζουν πώς να τη διορθώσουν. Το ύφος της συζήτησης επίσης, έχει διολισθήσει από την απόλυτη εχθρότητα προς τη μικροπρέπεια: Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να εμποδίσουν τους εργάτες να εισέλθουν στη ρωσική αποστολή στον ΟΗΕ για να επισκευάσουν τα σπασμένα παράθυρα. Η Μόσχα τότε - απρόθυμα - βρίσκει τον εαυτό της με λίγη εναλλακτική λύση από το να απαντήσει με παρόμοια μικροπρεπή τρόπο - και έτσι η σχέση κατρακυλάει.
Αναγνωρίζεται ότι ο εσκεμμένα υβριστικός "πόλεμος της πληροφορίας" κυριαρχείται πλήρως από τα δυτικά ΜΜΕ - γεγονός που θολώνει περαιτέρω την ατμόσφαιρα. Και παρόλο που τα διάσπαρτα δυτικά εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης υπάρχουν και αποκτούν όλο και μεγαλύτερη κλίμακα και σημασία, δεν είναι εύκολο να εμπλακούν (καθώς είναι τόσο ποικιλόμορφα όσο και ατομικιστικά). Η ταμπέλα του "απολογητή του Πούτιν" παραμένει τοξική για κάθε αυτόνομο πάροχο ειδήσεων και μπορεί να καταστρέψει την αξιοπιστία με ένα χτύπημα.
Είναι κατανοητό στη Ρωσία πως η Δύση βρίσκεται σήμερα σε μια "ψεύτικη κανονικότητα" - ένα διάλειμμα μέσα στον δικό της πολιτισμικό πόλεμο (ενόψει του 2024). Οι Ρώσοι, ωστόσο, αντιλαμβάνονται κάποιους προφανείς παραλληλισμούς με τη δική τους εμπειρία της ριζοσπαστικής πόλωσης των πολιτών - όταν η σοβιετική νομενκλατούρα απαιτούσε συμμόρφωση με τη "γραμμή" του κόμματος, αλλιώς θα υπέστησαν κυρώσεις.
Η Μόσχα είναι ανοιχτή στο διάλογο με τη Δύση, αλλά οι συνομιλητές μέχρι στιγμής εκπροσωπούν μόνο τον εαυτό τους και δεν έχουν καμία εντολή. Αυτή η εμπειρία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν έχει νόημα να "χτυπάει κανείς το κεφάλι του" στον τοίχο μιας ιδεολογικά καθοδηγούμενης δυτικής ηγεσίας - οι ρωσικές αξίες είναι σαν κόκκινο πανί για τον δυτικό ιδεολογικό "ταύρο". Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο όταν έρθει η ώρα, αν θα υπάρχει στην Ουάσιγκτον ένας εξουσιοδοτημένος συνομιλητής (ικανός να δεσμευτεί) για να σηκώσει το τηλέφωνο.
Ωστόσο, η εχθρότητα που προβάλλεται στη Δύση προς τη Ρωσία θεωρείται ότι έχει θετικές πτυχές αλλά και σοβαρούς κινδύνους (απουσία συνθηκών για τη χρήση και την ανάπτυξη όπλων). Οι συνομιλητές υπογραμμίζουν πώς η δυτική περιφρόνηση προς τους Ρώσους - συν τη ρητή εχθρότητά της - επέτρεψε τελικά στη Ρωσία να προχωρήσει πέρα από τον εξευρωπαϊσμό του Μεγάλου Πέτρου. Αυτό το τελευταίο επεισόδιο θεωρείται πλέον ως εκτροπή από το πραγματικό πεπρωμένο της Ρωσίας (αν και πρέπει να το δούμε στο πλαίσιο της ανόδου και της ανόδου του μεταδυτικού ευρωπαϊκού έθνους-κράτους).
Η εχθρότητα που επέδειξαν οι Ευρωπαίοι προς τον ρωσικό λαό (και όχι μόνο προς τη διακυβέρνησή του) ώθησε τη Ρωσία να "ξαναγίνει ο εαυτός της", πράγμα που της βγήκε σε μεγάλο όφελος. Παρ' όλα αυτά, η μετατόπιση αυτή δημιουργεί μια ορισμένη ένταση: Είναι προφανές ότι τα δυτικά "γεράκια" σαρώνουν πάντα τη ρωσική σκηνή προκειμένου να εντοπίσουν έναν ξενιστή μέσα στο πολιτικό σώμα στον οποίο θα εισάγουν τα σπόρια της οπλισμένης Νέας Ηθικής Τάξης τους - σκοπός τους είναι να σφηνώσουν και να κατακερματίσουν τη ρωσική κοινωνία.
Αναπόφευκτα, λοιπόν, η ρητή δυτική πολιτιστική προσήλωση εγείρει κάποια επιφύλαξη στο κυρίαρχο "πατριωτικό ρεύμα". Οι Ρώσοι (κυρίως στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη) που κλίνουν προς τον ευρωπαϊκό πολιτισμό αισθάνονται ένταση. Δεν είναι ούτε ψάρι ούτε πουλί: Η Ρωσία κινείται προς μια νέα ταυτότητα και "τρόπο ύπαρξης", αφήνοντας τους ευρωπαϊστές να βλέπουν τα ορόσημά τους να υποχωρούν. Σε γενικές γραμμές, η αλλαγή αυτή θεωρείται αναπόφευκτη και έχει επιφέρει μια πραγματική ρωσική αναγέννηση και αίσθημα αυτοπεποίθησης.
Η αναβίωση της θρησκείας, μας είπαν, ουσιαστικά αυτοαναφλέγεται αυθόρμητα, καθώς οι εκκλησίες άνοιξαν ξανά μετά το τέλος του κομμουνισμού. Χτίστηκαν πολλές νέες (περίπου το 75% των Ρώσων δηλώνουν σήμερα ορθόδοξοι). Υπάρχει μια αίσθηση κατά την οποία η ορθόδοξη "αναγέννηση" έχει ένα άγγιγμα εσχατολογίας - που προκλήθηκε εν μέρει από αυτό που ένα άτομο αποκάλεσε ανταγωνιστική "εσχατολογία" των "Κανόνων Τάξης"! Αξιοσημείωτα λίγοι συνομιλητές θρήνησαν τους κοσμικούς "Ρώσους φιλελεύθερους" (που είχαν φύγει από τη Ρωσία) - "καλά ξεμπερδέματα" (αν και κάποιοι επιστρέφουν). Υπάρχει εδώ ένα στοιχείο της κάθαρσης της κοινωνίας από τη "δυτικοποίηση" των προηγούμενων αιώνων - αν και η αμφιθυμία είναι αναπόφευκτη: Η ευρωπαϊκή κουλτούρα - τουλάχιστον όσον αφορά τη φιλοσοφία και την τέχνη - ήταν και είναι ενσωματωμένη στη ρωσική πνευματική ζωή και δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.
Το πολιτικό πεδίο
Δεν είναι εύκολο να αποδώσει κανείς την έννοια με την οποία η "απόλυτη" ρωσική νίκη στην Ουκρανία έχει συγχωνευθεί με την έννοια της εξελισσόμενης αναβίωσης της νέας αίσθησης του "εαυτού" της Ρωσίας. Η νίκη στην Ουκρανία έχει κατά κάποιο τρόπο αφομοιωθεί με το μεταφυσικό πεπρωμένο - ως κάτι σίγουρο και εξελισσόμενο. Η ρωσική στρατιωτική ηγεσία (δικαιολογημένα) είναι αμίλητη όσον αφορά το πιθανό δομικό/θεσμικό αποτέλεσμα. Η συζήτηση (στις τηλεοπτικές εκπομπές που φιλοξενούνται), ωστόσο, επικεντρώνεται περισσότερο στις διαμάχες και τα σχίσματα που διαλύουν το Κίεβο, παρά στις λεπτομέρειες του πεδίου της μάχης, όπως μέχρι τώρα.
Εννοείται ότι το ΝΑΤΟ έχει ηττηθεί ολοκληρωτικά στην Ουκρανία. Η έκταση και το βάθος της αποτυχίας του ΝΑΤΟ ίσως αποτέλεσε έκπληξη στη Ρωσία, αλλά θεωρείται κατά κάποιο τρόπο απόδειξη της ρωσικής προσαρμοστικότητας και της τεχνολογικής καινοτομίας στην ολοκλήρωση και επικοινωνία όλων των όπλων. Η "απόλυτη νίκη" μπορεί να γίνει κατανοητή ως "με κανένα τρόπο" η Μόσχα δεν θα επιτρέψει στην Ουκρανία να γίνει ξανά απειλή για τη ρωσική ασφάλεια.
Οι Ρώσοι αξιωματούχοι βλέπουν ότι τόσο η Ουκρανία όσο και οι πόλεμοι Ισραήλ-Μέσης Ανατολής συγχέονται για να κατατμήσουν τη Δύση σε ξεχωριστές, αμφισβητούμενες σφαίρες - με τη Δύση να οδεύει προς τον κατακερματισμό και την πιθανή αστάθεια. Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν οπισθοδρομήσεις και προκλήσεις που θα αποκαλύψουν περαιτέρω την απώλεια της αποτροπής - επιδεινώνοντας περαιτέρω την ανησυχία των ΗΠΑ για την ασφάλειά τους.
Η Μόσχα γνωρίζει πόσο πολύ έχει αλλάξει το πολιτικό πνεύμα στο Ισραήλ (ως αποτέλεσμα της ριζοσπαστικής κυβέρνησης που εγκαταστάθηκε μετά τις τελευταίες ισραηλινές εκλογές), και συνεπώς τους συνακόλουθους περιορισμούς στις πολιτικές πρωτοβουλίες των δυτικών κρατών. Παρακολουθεί προσεκτικά τα σχέδια του Ισραήλ όσον αφορά το νότιο Λίβανο. Η Ρωσία συντονίζεται με άλλα κράτη για να αποφευχθεί η διολίσθηση προς το μεγάλο πόλεμο. Η επίσκεψη του προέδρου Ραΐσι στη Μόσχα την περασμένη εβδομάδα φέρεται να επικεντρώθηκε στην υπό διαπραγμάτευση συνολική στρατηγική συμφωνία και (σύμφωνα με πληροφορίες) περιελάμβανε την υπογραφή εγγράφου για την αντιμετώπιση των δυτικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί και στα δύο κράτη.
Όσον αφορά την αναδυόμενη παγκόσμια τάξη, η Μόσχα αναλαμβάνει την προεδρία των BRICS τον Ιανουάριο του 2024. Πρόκειται για μια τεράστια ευκαιρία να εδραιωθεί ο πολυπολικός κόσμος των BRICS σε μια εποχή ευρείας γεωπολιτικής συναίνεσης στον Παγκόσμιο Νότο - αλλά και για μια πρόκληση. Η Μόσχα αντιλαμβάνεται το παράθυρο ευκαιρίας που προσφέρει η προεδρία της, αλλά γνωρίζει πολύ καλά ότι τα κράτη BRICS απέχουν πολύ από το να είναι ομοιογενή. Όσον αφορά τους πολέμους του Ισραήλ, η Ρωσία διαθέτει τόσο ένα εβραϊκό λόμπι με επιρροή όσο και μια ρωσική διασπορά στο Ισραήλ που επιβάλλει ορισμένα συνταγματικά καθήκοντα στον Πρόεδρο. Η Ρωσία πιθανότατα θα κινηθεί προσεκτικά όσον αφορά τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης προκειμένου να διατηρήσει τη συνοχή των BRICS. Ορισμένες σημαντικές μορφές οικονομικών και χρηματοπιστωτικών καινοτομιών θα προκύψουν από τη ρωσική προεδρία των BRICS.
Και όσον αφορά το "πρόβλημα της Ρωσίας με την ΕΕ", στον αντίποδα του λεγόμενου "προβλήματος της Ρωσίας" της Ευρώπης, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ (μετά το Μαϊντάν) δημιούργησαν τον ουκρανικό στρατό ώστε να είναι ένας από τους μεγαλύτερους και πιο πλήρως εξοπλισμένους στρατούς του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Μετά την άσκηση βέτο από τον Μπόρις Τζόνσον και τον Μπλίνκεν στις προτάσεις ουκρανο-ρωσικού διακανονισμού του Μαρτίου 2022 - και καθώς το αναπόφευκτο ενός μακρύτερου πιο έντονου πολέμου έγινε βέβαιο - η Ρωσία κινητοποιήθηκε και προετοίμασε τις δικές της εφοδιαστικές αλυσίδες.
Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ "κλείνουν τον κύκλο" προβάλλοντας αυτή τη ρωσική στρατιωτική επέκταση (η οποία αποτελεί αντίδραση στην εντατικοποίηση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία) ως απόδειξη ενός ρωσικού σχεδίου εισβολής στην ηπειρωτική Ευρώπη. Σε αυτό που φαίνεται να είναι μια συντονισμένη προσπάθεια, τα δυτικά κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ψάχνουν για οτιδήποτε μπορεί έστω και στο ελάχιστο να μοιάζει με κάποια απόδειξη των υποτιθέμενων "σχεδίων" της Ρωσίας κατά της Ευρώπης.
Αυτό το φάντασμα του ρωσικού ιμπεριαλισμού περιστρέφεται για να εμφυσήσει φόβο στον ευρωπαϊκό πληθυσμό και να υποστηρίξει ότι η Ευρώπη πρέπει να εκτρέψει πόρους για να προετοιμάσει την υλικοτεχνική της υποδομή για έναν επερχόμενο πόλεμο με τη Ρωσία. Αυτό αντιπροσωπεύει άλλη μια στροφή σε αυτόν τον φαύλο κύκλο προς τα κάτω του επαπειλούμενου πολέμου που προμηνύει άσχημα για την Ευρώπη. Δεν υπήρχε -για την Ευρώπη- κανένα ρωσικό "πρόβλημα" μέχρι που οι νεοσυντηρητικοί εκμεταλλεύτηκαν το "άνοιγμα" του Μαϊντάν για να αποδυναμώσουν τη Ρωσία.