 |
| pixabay / hosnysalah |
Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Μιλώντας στο BBC στις 16 Δεκεμβρίου, η Mærsk δήλωσε ότι: "μετά το παραλίγο περιστατικό με την Maersk Gibraltar χθες και μια ακόμη επίθεση σε πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σήμερα, δώσαμε εντολή σε όλα τα πλοία της Maersk που βρίσκονται στην περιοχή και πρόκειται να περάσουν από το στενό Bab al-Mandab να διακόψουν το ταξίδι τους μέχρι νεωτέρας". Το στενό Bab al-Mandab, γνωστό και ως Πύλη των Δακρύων, βρίσκεται μεταξύ της Υεμένης (στην αραβική χερσόνησο) και τόσο του Τζιμπουτί όσο και της Ερυθραίας στις ακτές της Αφρικής. Μέσω αυτής της διαδρομής φτάνουν τα πλοία στη διώρυγα του Σουέζ από το νότο - όλα τα πλοία που έρχονται από τον Ινδικό Ωκεανό, για παράδειγμα, πρέπει να περάσουν από εκεί. Για να την αποφύγουν, πρέπει να ακολουθήσουν σημαντικά μεγαλύτερες διαδρομές, όπως π.χ. να πλεύσουν γύρω από τη νότια Αφρική - με μεγαλύτερο κόστος.
Οι αντάρτες Χούτι ελέγχουν ένα μεγάλο μέρος της Υεμένης και εξαπολύουν σχεδόν καθημερινά επιθέσεις στις πλωτές οδούς στο πλαίσιο της εκστρατείας τους κατά του Ισραήλ, το οποίο με τη σειρά του έχει απαντήσει με την ανάπτυξη πυραυλακάτων. Πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας έχουν επίσης καταρρίψει διάφορους πυραύλους που εκτοξεύουν οι αντάρτες. Στις 15 Δεκεμβρίου, ένα μέλος του πολιτικού γραφείου της Ansarullah των Χούθι, ο Ali al-Qahoum δήλωσε ότι η Υεμένη είναι "έτοιμη" να απαντήσει σε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια που θα γίνει από το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ, προσθέτοντας πως οι επιχειρήσεις θα συνεχιστούν. Σχολιάζοντας τη διακοπή των δρομολογίων της Maersk στην Ερυθρά Θάλασσα, ο Marco Forgione, γενικός διευθυντής του Institute of Export & International Trade, δήλωσε: "Αυτό επηρεάζει κάθε κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας... και θα αυξήσει τις πιθανότητες να μην φτάσουν τα κρίσιμα προϊόντα στον προορισμό τους εγκαίρως για τα Χριστούγεννα".
Όπως έχω ξαναγράψει, το Ισραήλ έχει μεγάλα συμφέροντα στην Αφρική, πολύ πέρα από τις διπλωματικές του προσπάθειες "κατασκοπείας" (που συχνά περιγράφονται ως " αγορά φίλων πουλώντας όπλα"), με την Ερυθρά Θάλασσα ειδικότερα να αποτελεί την "πίσω πόρτα" του προς παράκτια κράτη όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Σομαλία, η Υεμένη κ.λπ. Οι συμφωνίες Αβραάμ του 2020, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, και οι επακόλουθες συμφωνίες εξομάλυνσης με το Ισραήλ που υπογράφηκαν από χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), άνοιξαν το δρόμο για την ασφάλεια και την στρατιωτική συνεργασία, η οποία υλοποιήθηκε με την κοινή ναυτική άσκηση Ισραήλ-ΗΑΕ το Νοέμβριο του 2021, για παράδειγμα, αυξάνοντας έτσι τις εντάσεις στην Ερυθρά Θάλασσα.
Υπήρξε μια ενεργειακή κρίση και κρίση καυσίμων στο Λεβάντε (που επιδεινώθηκε από τις κυρώσεις του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών και τον νόμο Caesar Syria Civilian Protection Act του 2019), επηρεάζοντας ιδιαίτερα τον Λίβανο, και αυτό το πλαίσιο ενίσχυσε την ιρανική πετρελαϊκή διπλωματία, καθώς και την υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ, με την Τεχεράνη να προμηθεύει καύσιμα σε συμμάχους στο εξωτερικό, όπως η Συρία, ο Λίβανος, ακόμη και η Βενεζουέλα. Στο πλαίσιο αυτού του οικονομικού πολέμου, πολύ πριν από την τολμηρή εκστρατεία των Χούτι, είχαν πραγματοποιηθεί αρκετές μυστικές επιθέσεις σε πλοία, με τη Συρία να κατηγορεί το Ισραήλ ότι βρίσκεται πίσω από αυτές - αυτό είναι το πλαίσιο της σημερινής κρίσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι Χούθι φαίνεται όμως πως είναι διατεθειμένοι να οδηγήσουν αυτόν τον θαλάσσιο πόλεμο καυσίμων με αντιπροσώπους (και τον "σκιώδη πόλεμο" με αντιπροσώπους) σε ένα εντελώς νέο επίπεδο.
Εδώ και χρόνια διεξάγεται ένας μη επίσημος πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, δύο κυρίαρχων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Τον Ιούλιο του 2022, ρώτησα αν ένας τέτοιος τοπικός ψυχρός πόλεμος θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε μια μεγάλη περιφερειακή σύγκρουση, που ενδεχομένως να εξελιχθεί ακόμη και σε μια παγκόσμια αντιπαράθεση. Η τρέχουσα κατάσταση μας έχει αναμφισβήτητα φέρει λίγο πιο κοντά σε ένα τέτοιο καταστροφικό σενάριο.
Θα ήταν κακοπροαίρετο να θεωρήσουμε τους Χούτι στην Υεμένη (ή τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, για το θέμα αυτό) ως απλά ιρανικά πιόνια. Τέτοιες ομάδες έχουν προφανώς τη δική τους λαϊκή βάση, ατζέντα και δράση ως πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς. Σε κάθε περίπτωση, το Ιράν παρέχει την υποστήριξή του σε αυτές με διάφορους τρόπους, και ένας ευρύτερος ιρανο-ισραηλινός πόλεμος δι' αντιπροσώπων είναι πράγματι μία από τις οπτικές γωνίες του. Το επίπεδο ευθυγράμμισης μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της Χεζμπολάχ (επίσης σιιτική οργάνωση) δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνο μεταξύ του Ιράν και της Χαμάς (παλαιστινιακή σουνιτική ομάδα). Ωστόσο, η συνεργασία της Τεχεράνης με τη Χαμάς βρίσκεται σε άνοδο, με τον ηγέτη της τελευταίας Ismail Haniyeh να έχει συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών του Ιράν στο Κατάρ τον περασμένο μήνα. Το πόσο μακριά θα φτάσει αυτή η συνεργασία μένει ακόμη να φανεί. Η Τεχεράνη δεν μπορεί να "ελέγξει" τους "πληρεξουσίους" της - με τον ίδιο τρόπο που η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να το κάνει με τον ισραηλινό σύμμαχό της. Σε αυτή την πολύπλοκη εξίσωση, υπάρχει μεγάλος βαθμός απρόβλεπτου και άφθονο περιθώριο για πισώπλατες εκρήξεις.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το περσικό έθνος είναι μια αναδυόμενη δύναμη και δεν πρέπει να υποτιμάται. Λόγω της στρατηγικής του θέσης, για χιλιάδες χρόνια, έπαιζε βασικό ρόλο ως διαδρομή κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού για τη μεταφορά αγαθών από τη Δύση προς την Ανατολή. Τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω των συγκρούσεων, των κυρώσεων και των κάθε είδους προβλημάτων υποδομών, ένα τέτοιο δυναμικό δεν έχει αξιοποιηθεί. Ωστόσο, οι σημερινές συνθήκες αλλάζουν. Τα επακόλουθα της αποτυχημένης νεοαποικιακής οικοδόμησης του έθνους από την Ουάσινγκτον στο Ιράκ, για ένα πράγμα, ήταν μια ενισχυμένη Τεχεράνη. Υπάρχει επίσης ο πολλά υποσχόμενος διάδρομος διέλευσης Βορρά-Νότου (NSTC), ο οποίος έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αντιμετωπίσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν οικονομικά το Ιράν και τη Ρωσία, αλλά στην πραγματικότητα να δημιουργήσει μια νέα πολλά υποσχόμενη διαδρομή και μια εναλλακτική λύση στη διώρυγα του Σουέζ.
Σε κάθε περίπτωση, η Δύση δεν επιθυμεί την πλήρη κλιμάκωση: κορυφαίοι στρατιωτικοί ηγέτες των ΗΠΑ έχουν ταξιδέψει στο Τελ Αβίβ για να πιέσουν το Ισραήλ να αποφύγει μεγάλες μάχες και έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο με το να συγκρατηθεί και να διατηρήσει μια πιο περιορισμένη εκστρατεία. Μένει να δούμε αν ένα ριζοσπαστικοποιημένο και ενθαρρυμένο εβραϊκό κράτος θα αποφύγει να περάσει ακόμη μια κόκκινη γραμμή - και αν οι άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς θα κάνουν το ίδιο: η διαχείριση της έντασης από την πλήρη έκρηξη δεν είναι απλή υπόθεση.
Η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης αποτελούσε πάντα ένα πολωτικό ζήτημα στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα, και τώρα διχάζει και τη Δύση, με τις ευρωπαϊκές αρχές να συντρίβουν τις διαδηλώσεις υπέρ της Παλαιστίνης. Η όξυνσή της συν την κλιμάκωση του ισραηλινο-ιρανικού "σκιώδους πολέμου" θα προσφέρει στις δυτικές και φιλοϊσραηλινές πολιτικές ελίτ την ευκαιρία να προωθήσουν περαιτέρω τα αιτήματά τους για "ευθυγράμμιση" (ενώ διαβρώνει το δυτικό αφήγημα για τα "ανθρώπινα δικαιώματα", καθώς η εκστρατεία του Τελ Αβίβ αντιμετωπίζει πρωτοφανή κριτική), με τον ίδιο τρόπο που θα αποτελέσει διπλωματική πρόκληση για τα έθνη παγκοσμίως. Απλώς διακυβεύονται πάρα πολλά, από ανθρωπιστική, ηθική, θρησκευτική, ιδεολογική, γεωοικονομική και γεωπολιτική άποψη.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr