Ανεξάρτητα από το πώς θα τελειώσει ο βάναυσος πόλεμος του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, ένα αναμφισβήτητο αποτέλεσμα φαίνεται να διαφαίνεται - η πιθανή κατάρρευση της πολιτικής καριέρας του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.
The Cradle's Palestine Correspondent / Παρουσίαση Freepen.gr
Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις της επιχείρησης πλημμύρας του Αλ-Άκσα υπό την ηγεσία της Χαμάς, τα προβλήματα του Νετανιάχου έχουν βαθιές ρίζες, συνυφασμένες με τις αδιάκοπες προσπάθειές του να αποφύγει τις κατηγορίες για διαφθορά και την πιθανή φυλάκισή του. Αυτό τον οδήγησε στο σχηματισμό της πιο ακραίας, ακροδεξιάς κυβέρνησης στην ιστορία του Ισραήλ, δημιουργώντας έμμεσα τις προϋποθέσεις για την ιστορική επιχείρηση που εξαπέλυσε η παλαιστινιακή αντίσταση στις 7 Οκτωβρίου.
Η πολιτική ζωή του Μπίμπι κινδυνεύει
Το στρατιωτικό κατεστημένο και το κατεστημένο ασφαλείας του κράτους κατοχής, ενώ θεωρείται ότι αιφνιδιάστηκε από την έκταση των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου, είχε αντιληφθεί την επικείμενη αστάθεια στην πολιορκημένη Γάζα, την κατεχόμενη Δυτική Όχθη, ακόμη και τα εδάφη που κατελήφθησαν το 1948.
Οι ενέργειες εξτρεμιστών υπουργών, όπως ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σομότριτς και ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιτάμαρ Μπεν-Γβιρ, τους οποίους ο Νετανιάχου θωράκισε για να διατηρήσει την ενότητα της εύθραυστης κυβέρνησης συνασπισμού του, συνέβαλαν αναμφισβήτητα στην υποβόσκουσα κρίση.
Εν μέσω του μακελειού και της καταστροφής της συνεχιζόμενης ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα, η εσωτερική πολιτική κρίση του Τελ Αβίβ διαρρέει στο μίνι πολεμικό υπουργικό συμβούλιο που συγκεντρώθηκε για να διευθύνει τον πόλεμο. Η απόκλιση μεταξύ του Νετανιάχου και των στρατιωτικών αξιωματούχων, σε συνδυασμό με την αρχική άρνησή του να επιδιώξει μια ανθρωπιστική εκεχειρία και πρωτοβουλίες απελευθέρωσης κρατουμένων, υποδηλώνει μια κρίση που έχει τις ρίζες της στον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Η απελπισία του πρωθυπουργού να διατηρήσει την πολιτική του ασυλία και να αποφύγει τη φυλάκιση τον κάνει να επιθυμεί να παρατείνει τον πόλεμο στη Γάζα. Πιστεύει πως αυτό θα του δώσει χρόνο για να πετύχει μια διευθέτηση εξόδου -πιθανότατα υπό την αιγίδα των ΗΠΑ- ώστε να αποτρέψει μια μοίρα παρόμοια με την επιθετικότητα του πρώην πρωθυπουργού Εχούντ Όλμερτ μετά το Λίβανο το 2006. Αυτό, παρά τους χιλιάδες θανάτους και τραυματισμούς ισραηλινών στρατιωτών που έχει επιφέρει η σύγκρουση.
Ο Νετανιάχου, έχοντας πλήρη επίγνωση ότι η εξάλειψη της Χαμάς είναι ένας αδύνατος στόχος, χρησιμοποιεί ωστόσο δημοσίως αυτόν τον πολεμικό στόχο ως κάλυψη για άλλα στρατηγικά επωφελή αποτελέσματα που κυνηγά: τον έλεγχο του φυσικού αερίου της Γάζας, τα σχέδια εκτόπισης των Παλαιστινίων προς το Σινά και την Ιορδανία, την προώθηση άμεσων αντιπαραθέσεων ΗΠΑ-Ιράν και την αποβολή των εξτρεμιστών συμμάχων του.
Ο εσωτερικός αγώνας του Λικούντ
Βασιζόμενος στην υποστήριξη της Ουάσινγκτον εν μέσω της ενασχόλησης του προέδρου Τζο Μπάιντεν με τις προεδρικές εκλογές του 2024, της ευρωπαϊκής συμπάθειας που είναι συνυφασμένη με τις ισραηλινές ανάγκες σε φυσικό αέριο και των αραβικών εκφράσεων ανησυχίας χωρίς ουσιαστική δράση, ο Νετανιάχου συμμετέχει σε ένα παιχνίδι με υψηλά στοιχήματα.
Η πιθανή επανακατάληψη της ακτής της Γάζας, με τον πλούτο της σε φυσικό αέριο και την στρατηγική της θέση - η οποία γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτή από ορισμένους παρατηρητές ως το τελικό παιχνίδι του Ισραήλ στον πόλεμο - αποτελεί ένα πρόσθετο βραβείο για τον Νετανιάχου, του οποίου η πολιτική θέση είναι όλο και πιο εύθραυστη.
Πέρα από τα άμεσα οφέλη, η αναβίωση ενός παλιού ισραηλινού σχεδίου - της διώρυγας Μπεν Γκουριόν από τη βόρεια Γάζα έως το Εϊλάτ - θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την περιφερειακή γεωπολιτική και γεωοικονομική δυναμική παρακάμπτοντας τη διώρυγα του Σουέζ της Αιγύπτου.
Ωστόσο, η πρωταρχική ανησυχία του Νετανιάχου δεν είναι μόνο η έκβαση του πολέμου ή η μείωση της διεθνούς υποστήριξης. Είναι η επικείμενη διάσπαση στο εσωτερικό του κόμματός του. Το κόμμα Λικούντ αναγνωρίζει τον Νετανιάχου ως την πηγή της πολυετούς πολιτικής κρίσης, που σημαδεύεται από πέντε μη παραγωγικές εκλογές από το 2019 και την εμβάθυνση των πολιτικών διαιρέσεων στο Ισραήλ.
Η κληρονομιά του πρωθυπουργού κρέμεται τώρα επισφαλώς από μια κλωστή, καθώς το κράτος κατοχής αντιμετωπίζει τις πολύπλευρες πολιτικές, οικονομικές και ασφαλιστικές επιπτώσεις του πολέμου του στη Γάζα.
Αν μη τι άλλο, η δυσανάλογη στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ εναντίον ενός συντριπτικά άμαχου πληθυσμού -περισσότεροι από 20.000 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν μέσα σε έξι εβδομάδες- επιδείνωσε τις συνθήκες ασφαλείας του κράτους κατοχής προσελκύοντας την εμπλοκή του Άξονα της Αντίστασης της περιοχής, σε περίοπτη θέση από τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, αλλά πιο τολμηρά από τις δυνάμεις της Υεμένης υπό την ηγεσία της Ανσαράλα.
Το αυξανόμενο συναίσθημα στο εσωτερικό του κόμματος Λικούντ είναι ότι η βιωσιμότητά του στην εξουσία εξαρτάται όλο και περισσότερο από την απομάκρυνση του ηγέτη του. Η πεποίθηση αυτή απέκτησε έδαφος με την πρόσφατη πρόταση του ηγέτη της αντιπολίτευσης και επικεφαλής του κόμματος Yesh Atid, Yair Lapid. Ουσιαστικά, ο Λαπίντ προσφέρθηκε να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση του Λικούντ επειδή ο Νετανιάχου δεν ηγείται αυτής.
Αντίθετα, οι ακροδεξιοί σύμμαχοι του Νετανιάχου αναγνωρίζουν πως η σημερινή κυβέρνηση είναι η μοναδική τους ευκαιρία να διατηρήσουν την εξουσία και να εφαρμόσουν τις εξτρεμιστικές τους ατζέντες. Χρησιμοποιούν αυτή τη μόχλευση για να εξαναγκάσουν τον Νετανιάχου να διατηρήσει τις οικονομικές συνεισφορές σε θρησκευτικά κόμματα και ιδρύματα, να νομιμοποιήσει τους εβραϊκούς οικισμούς στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη και να αποκρύψει εγκλήματα κατά των Παλαιστινίων - ένας παράγοντας που συμβάλλει στην πλημμύρα του Αλ Ακσά.
Ο Νετανιάχου αναγνωρίζει ότι η ορατή εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμό του θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τα πράγματα. Ωστόσο, ο Μπάιντεν είναι εξίσου επιφυλακτικός ως προς την άμεση εμπλοκή, δεδομένων των σοβαρών απειλών και ενεργειών κατά των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στο Ιράκ και τη Συρία, οι οποίες συσχετίζονται άμεσα με τις κλιμακώσεις του Ισραήλ τόσο στη Γάζα όσο και στα σύνορα με το Λίβανο.
Η πλημμύρα του Αλ Άκσα κατάφερε επίσης να αναβάλει το σχέδιο ομαλοποίησης Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας του Λευκού Οίκου και να αμβλύνει τα υπάρχοντα - τουλάχιστον μέχρι να επιτευχθεί μια εύπεπτη παλαιστινιακή διευθέτηση. Οποιαδήποτε εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Ισραήλ θα ενίσχυε σημαντικά τα συμφέροντα των Ρώσων και Κινέζων αντιπάλων τους σε όλη τη Δυτική Ασία και πέραν αυτής.
Παιχνίδι αναμονής στην Ουάσινγκτον
Με τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, οι εν ενεργεία Δημοκρατικοί ενδέχεται να δυσκολευτούν να αντέξουν αυτές τις απειλές για τα περιφερειακά συμφέροντα των ΗΠΑ. Καθώς το δημόσιο αίσθημα στρέφεται έντονα κατά των βιαιοτήτων του Ισραήλ στη Γάζα, αυξάνεται η εγχώρια δυσαρέσκεια για τα συνεχή αιτήματα του Μπάιντεν για στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία και το Ισραήλ - όπως καταδεικνύει η τελευταία έκκλησή του για 106 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι προκλήσεις του Μπάιντεν επιδεινώνονται από τις ήδη τεταμένες σχέσεις του με την κυβέρνηση Νετανιάχου. Πριν από την 7η Οκτωβρίου, οι εντάσεις αυτές υπήρχαν επειδή ο Ισραηλινός πρωθυπουργός και οι εξτρεμιστές σύμμαχοί του αρνούνταν ακόμη και να σκεφτούν μια λύση δύο κρατών. Η Ουάσινγκτον βλέπει τον Νετανιάχου ως ένα σημαντικό εμπόδιο για οποιαδήποτε πολιτική λύση στην κατεχόμενη Παλαιστίνη.
Αν η κυβέρνηση Μπάιντεν μπορέσει να θέσει τα θεμέλια για μια λύση δύο κρατών - όσο άπιαστη και απίθανη κι αν είναι - θα μπορούσε να το εκμεταλλευτεί πολιτικά και να σημειώσει μια "νίκη". Ο Νετανιάχου, από την πλευρά του, στοχεύει στην παράταση της επίθεσης στη Γάζα μέχρι η Ουάσινγκτον να υποχωρήσει στην ατζέντα του ή μέχρι να υπάρξει αλλαγή στο Λευκό Οίκο.
Παρά το γεγονός πως ορισμένοι περιφερειακοί και δυτικοί παράγοντες ποντάρουν στο ότι η έκβαση του πολέμου θα ανοίξει το δρόμο για την επανέναρξη των συνομιλιών για μια μόνιμη ειρηνευτική διευθέτηση, ο ισραηλινός στρατός δεν έχει ακόμη επιτύχει καμία ουσιαστική νίκη κατά της Χαμάς. Παρά την αύξηση του εξτρεμισμού μετά την πλημμύρα του Αλ Άκσα, οι φωνές στο Ισραήλ εξακολουθούν να εκφράζουν την προσήλωσή τους στην εξίσωση "γη έναντι ειρήνης", που διατυπώθηκε κυρίως από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ.
Βρίσκοντας μια ισορροπία μεταξύ αδιεξόδου και ευκαιρίας, οι συνεχιζόμενες προσπάθειες στοχεύουν να οδηγήσουν όλα τα μέρη προς μια διευθέτηση. Ωστόσο, ο χρόνος καθίσταται κρίσιμος παράγοντας για τον Λευκό Οίκο.
Οι μυριάδες προκλήσεις του κατοχικού κράτους, από την αντιμετώπιση των απειλών από τον άξονα αντίστασης της Δυτικής Ασίας και την αντιμετώπιση της κινεζικής και ρωσικής επιρροής, μέχρι την υπέρβαση των πολιτικών υποχρεώσεων της κυβέρνησης Νετανιάχου, βαραίνουν. Είναι σημαντικό ότι οι πιθανές επιπτώσεις από μια αποτυχία του Νετανιάχου είναι μεγάλες και κανένα γεωπολιτικό σχέδιο δεν θα μπορέσει να συσκοτίσει τις συνέπειές του.